2b. Wat is wegen?

Maar wat is dat wegen nu eigenlijk? Wat doen we dan?

Nou, dat is toch duidelijk, zul je zeggen. Je legt iets op de ene schaal en een bekende gewichtjes op de andere schaal, net zo lang totdat de weegschaal in evenwicht is. In balans, zeggen we ook wel.

Wat is dat: in evenwicht? Wanneer is de weegschaal in evenwicht? En wat weten we dan over de beide gewichten?

Evenwicht betekent simpelweg: gelijk (even) gewicht. Als de weegschaal in evenwicht is, ligt er dus op beide schalen evenveel gewicht; hetzelfde gewicht; een gelijk gewicht. Wegen is dus eigenlijk het ding dat je wilt wegen ver-gelijken met een ander gewicht. Wegen is vergelijken.

Dat heeft natuurlijk alleen maar zin als je weet hoe groot dat andere gewicht is. Anders weet je nog bijna niets. Dat bekende gewicht, dat zijn vaak dingen van lood of een ander zwaar metaal.

➜ Waarom nam men voor die 'gewichtjes' dingen van lood of een ander zwaar metaal?

 

Van bepaalde dingen hebben we ooit (rond het jaar 1800) afgesproken dat we dat een kilogram noemen. Dat noemen we het standaardgewicht. Die standaard is dus een afspraak die mensen internationaal met elkaar gemaakt hebben. Dat was eerst een cilinder van platina. Later bleek die niet helemaal constant, omdat platina vrij zacht is, er krassen op kunnen komen en dus makkelijk stukjes afslijten. Toen heeft men een harder metaalmengsel genomen (90% platina en 10% iridium). In 2019 is de definitie van de kilogram nog weer anders geworden. Maar dat is wat te ingewikkeld.

Wegen is dus het gewicht van een ding vergelijken met een standaardgewicht.

Oorspronkelijk was trouwens niet de kilogram het basisgewicht, maar de gram. Die was gedefinieerd als het gewicht van 1 cm3 water met een temperatuur van 0 0C. Maar dat was ook niet constant genoeg.

➜ Waarom, denk je, was die gram als standaardgewicht niet zo handig?