2l. Het glas, de munt en de twee vorken

Je zou het misschien niet zeggen, maar het geheel van naald, kurk en vorken in het plaatje hieronder hangt in evenwicht op de rand van het glas. In stabiel evenwicht waarschijnlijk zelfs; als je er een klein tikje tegen geeft, schommelt het wat, maar komt gewoon weer tot rust. Hetzelfde zie je in het plaatje rechts, maar dan met een munt en twee vorken. Hoe kan dat?

 

Of iets een stabiel, een neutraal of een labiel evenwicht is, hangt samen met de positie van het zwaartepunt ten opzichte van het steunpunt/steunvlak. Om dat te begrijpen, moet ik eerst iets meer uitleggen. Daarvoor gebruiken we wat we eerder leerden over het zwaartepunt en over stabiel, labiel en neutraal evenwicht.

Net zoals alle dingen met massa en gewicht wil het zwaartepunt altijd naar het laagste punt. Dat is omdat de zwaartekracht eraan trekt. Daarom valt alles als het niet wordt ondersteund. Als het ding nu op een hol steunvlak ligt, zoals in het bovenste plaatje, dan gaat het zwaartepunt alleen maar omhoog als het ding iets uit het evenwicht (midden) wordt geduwd. Dan wil het dus uit zichzelf weer terug, want dan gaat het naar beneden. Maar op een bol oppervlak (het tweede plaatje), gaat het dan juist verder uit het midden, want in dit geval gaat het juist dan verder omlaag. En op een horizontaal oppervlak (het derde plaatje) gebeurt er eigenlijk niets. Het eerste is dus stabiel evenwicht, het tweede labiel en het derde neutraal. Dat wisten we al.

Het glas, de munt en twee vorken

➜ Bedenk nu eens waar het zwaartepunt van de munt en de twee vorken zou kunnen liggen (kijk in een van de vorige paragrafen ove het zwaarteunt). .
➜ Kun je nu zelf beredeneren waarom de munt en de twee vorken (of de naald, de kurk en de twee vorken) op de rand van het glas kunnen blijven hangen? Beschrijf dat maar eens.