Bij het maken van een kunstwerk houden kunstenaars er rekening mee dat bepaalde elementen en kenmerken een groter visueel gewicht hebben dan andere. Over het algemeen zijn de volgende richtlijnen van toepassing, hoewel elke compositie anders is en de elementen binnen een compositie zich altijd gedragen in relatie tot de andere elementen.
Kleur
Kleuren hebben drie hoofdkenmerken (waarde, verzadiging en tint) die van invloed zijn op hun visuele gewicht. Transparantie kan ook een rol spelen.
Waarde: donkerdere kleuren lijken visueel zwaarder in gewicht dan lichtere kleuren. Zwart is visueel de donkerste kleur en het zwaarste gewicht, terwijl wit visueel de lichtste kleur en het lichtste gewicht is. De grootte van de vorm is echter ook van belang. Een kleinere, donkere vorm kan bijvoorbeeld worden gecompenseerd door een grotere, lichtere vorm.
Verzadiging: meer verzadigde kleuren (intenser) zijn visueel zwaarder dan meer neutrale (doffere) kleuren. Een kleur kan minder intens worden gemaakt door deze te mengen met zijn tegenpool op het kleurenwiel.
Tint: warme kleuren (geel, oranje en rood) hebben meer visueel gewicht dan koele kleuren (blauw, groen en paars).
Transparantie: ondoorzichtige gebieden hebben meer visueel gewicht dan transparante gebieden.
Vorm
Vierkanten hebben doorgaans meer visueel gewicht dan cirkels, en complexere vormen (trapeziums, zeshoeken en vijfhoeken) hebben doorgaans meer visueel gewicht dan eenvoudigere vormen (cirkels, vierkanten en ovalen)
De grootte van de vorm is erg belangrijk; grotere vormen zijn visueel zwaarder dan kleinere vormen, maar een groep kleine vormen kan visueel het gewicht van een grote vorm evenaren.
Lijn
Dikke lijnen hebben meer gewicht dan dunne lijnen.
Textuur
Een vorm of vorm met textuur heeft meer gewicht dan een vorm zonder textuur .
Plaatsing
Vormen of objecten die zich in de richting van de rand of hoek van de compositie bevinden, hebben meer visueel gewicht en zullen visueel zware elementen in de compositie compenseren.
Voorgrond en achtergrond kunnen elkaar in evenwicht houden.
Items kunnen elkaar ook langs een diagonale as balanceren, niet alleen verticaal of horizontaal.
Elk type contrast kan worden gebruikt bij het streven naar evenwicht: stilstaand / bewegend, glad / ruw, breed / smal, enzovoort.
Balans is een belangrijk principe om in acht te nemen, want het communiceert zoveel over een kunstwerk en kan bijdragen aan het algehele effect, waardoor een compositie dynamisch en levendig of rustgevend en kalm wordt.