Hoofdstuk XVII.

LuukHilbers Jongens H17:

 't Was Oldejaorsdag!

 Oldejaorsdag, een dag net as alle aandere dagen en toch ook nog weer aanders.

  Uren, dagen, maanden, jaren,
  Vliegen als een schaduw heen.
  Ach wij vinden, waar wij staren
  Niets bestendigs hier beneen.

 

 Dat mooie oldejaorsaomtvars, het zul strakkies, begeleid deur de zwaore orgeltonen weer klinken langs de briede gewelven van aoverolde karkgebouwen, het zul de meinschen weer verkondigen het onbestendige en vergaankelijke van heur kortstondig bestaon! Zie, dat is het verschil mit een gewone dag, die stemming van weemoed. De kleinheid en zwakheid, de nietigheid van 's meinschen bestaon, dat alles komp naor de veurgrond op de Oldejaorsdag en gien starveling, 't zij karksch of niet karksch, kan hum daoran onttrekken, de iene meer de aander minder, maar iedereniene wördt er deur annegrepen of aoverweldigd.

 „Wat vlög die tied toch veurbi'j" zèè Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène en hoe older ai wördt, hoe gauwer liekt het wel te gaon. Vleene jaor in 't veurzomer lèèfden heur olders nog, now allebeide al weg en zi'j, Fömmechien, ienzaom en allennig achter ebleven. Hoe zul 't er 't volgend jaor veur heur bi'jstaon? dachte ze bi' j heurzölf en ze keek ies naor Freins.

 „Ik kan me haoste niet begriepen, datter now al weer een hiel jaor umme is!" zèè Freins. Vleene jaor toe haar hi'j zokke groote plannen in zien heufd, hi'j zul een vrouwe opzuuk'n en now..... een hiel jaor weer weg en nog niks wieder. Nog wassie veur humzölf töt gien uutsluussel ekomen. Hoe zul 't er 't volgend jaor veur hum bi'jstaon, dachte hi'j bi'j humzölf. En hi'j keek ies naor Fömmechien en hi'j dacht ies an Hillechien.

 Zoo hadden ze allemaole — en ieder veur humzölf bezik—indrokken en harrinneringen an 't ofgeloopen jaor, aoverweugen ze wat er verkeerd en wat er goewd ewest was, trokken nog an 't onkruud, dat was blieven zitten in de bewarkte grond, maar beploegden ook al weer 't land veur 't volgend jaor, zeejden weer het zaod in de wachtende voorde.

 Een beechien vrooder as gewoonlijk haren ze bi'j Luuks Hilbers jonges melkaovend ehöllen. Now zatten ze an de taofel te koffiedrinken, want ze wollen mit zooveule as 't maar meuglijk was naor de oldejaoraomtprèèke, die um zes uure begunde.

 Jan was gien al te getrouwe karkgaonder, kun d'r niet al te best tegen, kreeg altied zoo verschrikkelijk last van slaoperigheid. Assie in de baank zat dan kun hi'j de oogen niet lös hollen, zoo lui wörde hi'j dan. En wat het lustern naor de prèèke betreft, het gunk hum mit de domeneer net precies as mit de klokke. Tikte de klokke gestaodig en geregeld deur, dan heurde Jan d'r niks van, maar kraampan höld hi'j op te tikken of Jan zul vaste de eerste wèzen, die reup: „Oewze volk, hi'j blif stille staon!"

 Maar al heurde Jan dan ook niks van de prèèke, hi'j was toch best mit de domeneer inneneumen. 't Is gien gemakkelijk wark, ja, 't is slim lastig veur en domeneer um 't en iedereniene naor 't zin te maken want de iene issie te fien en de aandere niet fien genogt, zèè Jan zeins en dan leut hi'j d'r altied op volgen: Maar ik zegge maar zoo: Aw allemaole deen, zooas oewze domeneer het zeg, dan zul 't er in de wereld hiel wat bèter uutzien as now, maar wi'j koomt daor allemaole nog en hiele bulte an te körte.

 Of de domeneer wel zuuver in de leere was, daor haar Jan zoozeer gien verstaand van, daor wassie vuus te dom veur um dat te beoordielen. Dat kun Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène merakel best uutfineeren. Die behoewfde maar en half woord goewd te verstaon of ze kun 't oe wel zeggen en haorfien uutleggen of de domeneer van 't ware geloove was, ja ofte nee!

 Freins, die zoo vaake in gedachten kun zitten te droomen en te prakkezeeren, die in de sleur van de dagelijksche beslommeringen zoo of en toe de behoewfte vuulde opkomen um ies wat aanders te heuren, dat hum meer bevredigde en röst gaf as enkel het warken veur stoffelijke dingen, Freins gunk nogal ies uut behoewfte hèn de karke. Hi'j wus zölf wel, dattie eigelijk wel wat heidensch was, maar toch heurde hi'j graag en mooie prèèke en kun hi'j daor hielemaole van onder de indrok raken. Allennig vund hi'j 't jammer, dat de domeneer intmit zoo veule slimme woorden gebruukte en ai niet wussen, wat het betiekende, dan haai d'r zoo weinig an. Zie, die slimme woorden mus 'n domeneer op en boerendorp eigelijk uut de prèèke laoten vund hi'j.

 Fömmechien van Jan gunk niet veule meer hèn de karke. Alle dagen zoo drok en ai dan Zeundes ies mooi kunnen uutslaopen, dan vun ze 't zunde um zoo veule vri'je tied in de karke te verzitten. Ze waster wat offewend en haar d'r de aorigheid hielemaole wat òf.

 't Was jammer veur de dure stèè, die Jan heur ehuurd had tusschen de aldervernaamsten in, maar daor kun heur nichte Fömmechien now mooi en deftig zitten.

 En as dan op dizze Oldejaorsaovend de karkklokken heur klaanken dreunend doet klinken aover de besni'jde velden en dreven van 't röstige laandelijke dörpien, dan koomt van heinde en varre de meinschen in dichte drommen, plechtig en stemmig en staotig anstappen, um in het eeuwenolde karkgebouw het jaor, dat veurbi'jgunk in vroomheid en godsvrucht te besluuten.

 Och, och, wat en volk op de karkweg! Zoo must now op en gewone Zeundag ook ies wèzen, maar dan gunk er zoo weinig volk hèn de karke. Ze wollen d'r niet meer naor toe! Uut het huusgezin van Luuks Hilbers jongens bint het Jan en Freins, Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène en de beide oldste kiender van Jan en Fömmechien, Garriet en Jantien, die op 't oogenblik het weggien naor de olde karke inslaot.

 Alles is in de gewijde stemming van het scheidende jaor, de stilte van de aovend, de fonkelende, flonkerende starren, hoog an het hemelgewelf, de licht uutstraolende hooge veinsters van 't olde karkgebouw, het zachte witte sni'jkleed aover de weiden en akkers, de wiend, die weit en kreunt en zucht deur de kale toppen van de hooge peupeln boomen an weerskanten van de weg, de dreunende, klagende karkklokken en dan nog de weemoewdige tonen van het karkörgel, zuuver en zachte weerklinkend de klaanken van het wisselen en vergaon en deur dat alles te zamen ruischend het lied van de oneindigheid der eeuwen.