Hoofdstuk XIX.

LuukHilbers Jongens H19:

 „End goewd, al goewd!" en „En goewd begun is 't halve wark", bint en paar sprèèkwoorden, die niet ontliend bint an de gebruuken en an de zèden en gewoonten uut de tied van Luuks Hilbers jonges en in 't bezunder dan niet wat het ende van 't olde en 't begun van 't ni'je jaor betreft. 't Ende slecht, 't begun slecht, dat was toe zoo'n beechien de vaste regel.

 Op Oldejaorsaomt en Ni'jjaorsdag drinken, ja zoepen mit de gevolgen d'r van, det wil zeggen: verschèèl, ruuzie, vechten, houwen en snien en de grootste vechtersbaozen, die mienden, dat ze 't ewunnen haren, haren het net precies verspeuld, want an 't ende van 't liejden mussen ze nog hèn zitten of mit aandere woorden, gungen ze nog de kaste in.

 Zoks göld vanzölf veural van 't jonkvolk. Olderen en getrouwden deden daor niet zoo zeer an mit, das te zeggen an dat houwen en snien.

 Luuks Hilbers jonges, Jan en Freins haren trouwens in heur hiele lèèmt gien ien van beident ooit wat mit de jestisie of 't gerecht te doewnde had, hoe vake of ze ook dronkent ewest waren. En dan mit Nejaor ai bi'j en iedereniene, 't zij riek of arm, zooveule jannever of braandewien veur niks kunnen kriegen ai maar hebben woln, dan paste het veur heur as rieke luu ook niet um d'r dan zoo'n gulzig gebruuk van te maken.

 Vandaor dan ook dat het mit Oldejaorsaomt zoowel as mit Nejaorsdag mit allebeident zoowel mit Jan as mit Freins nog niet zooveule schèèlde of ze kunnen nog wellies prooten van en goewd ende en van en goewd begun.

 En 't leek wel, dat Freins in 't bezunder hum veureneumen haa het sprèèkwoord: „En goewd begun is 't halve wark" ies töt zien heil en zegen in 't ni'je jaor en töt zien toekomstig gelok in toepassing te willen brengen.

 Leut hi'j hum aanders 's mörrengs zeins altied wekken, ja mussen ze hum nog wellies twi'j of dri'jmaol anwekken um hum goewd wakker te maken en d'r uut te kriegen, dizze mörreng wassie warempel de aldereerste, die de bienen aover de beddeplaanke stak en al op de dèèle veur de koewn stund, veurdet Jan d'r of was en veurdet ien van de vrouwluu de gluunige kaolties uut de asschenkolke haald haren um en vuurden an te buuten en de ketel veur 't koffiewater aover te hangen.

 Hi'j begunde alvaste mit wat heuj of te gooien en de koewn wat veur te geven. Op Zeundagmörreng en op zoo'n bi'jzeundag as Nejaorsdag — 'n Zeundag zunder schoon hemp plachten ze bi'j Luuks Hilbers jonges zeins tegen zoo'n bi'jzeundag te zeggen — dan behoewfden ze niet naor de balken um en legge rogge of te gooien, want dan dörschten ze 's mörrengs niet.

 Freins haar net zien melkgoewd annetrökken, wol net en melkenbaank van de hilde kriegen, toe hi'j wat gestommel heurde bi'j de deure van de melkenkamer hen achternuus en veur dattie d'r recht arg in haar kwamp er iene de pompenstraote aover en stund me daor op iens vlak achter hum Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène, die hum 't Nejaor ofwun.

 „Freins, ik weinsche oe veul heil en zegen in 't ni'je jaor!" zèè Fömmechien. Freins, en beechien in de wier, dat hum zoo vroo en zoo onverwacht 't nejaor offewunnen wörde en nog wel deur Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène, zèè maar gauw: „'t Zelde, Fömmechien, 't zelde! Al wat weinschelijk is, heur! Gien haor minder in de pruike!"

 Fömmechien lachte um die woorden van Freins, die toch zoo'n grappenmaker was en 't altied zeins zoo mooi kun zeggen.

 Maar al mus ze onwillekeurig lachen um Freins zien gekke prooties van „gien haor minder in de pruike!" in de grond van de zaake was ze arnstig en had ze heur veureneumen, dat 't niet op wat grappenmakeri'je zul uutdreien. Ze dachte, dat Freins het niet goewd duurde te waogen um heur te vraogen zien vrouwe te worden, dattie bange was zien neuze te stooten. Nooit zulder en bèèterder gelèègenheid komen um Freins ies wat moewd in te blaozen as hier op dizze Nejaorsmörreng, mit heur beident hielemaole allennig op de dèèle bi'j 't schemerachtige locht van de stallanteern, die achteran op de pompenstraote an de eerste balkensliete, dichte bi'j de koewn an de melkhaoke hönk te bongelen.

 „Freins", zèè Fömmechien, terwiel ze hum de haand toestak en toe de zienende stevig in de heurende vaste höld, „Freins, ik haope, da'j dit jaor nogies magt trouwen, daj en flinke vrouwe kriegt van oen staand en now wik oe dit er nog bi'j zeggen, Freins, ai now in 't vervolg dat zoepen ies wat wollen laoten, dan zeg ik oe, da'j nog wel en vrouwe kunt kriegen, waor ai dachten, daj hielemaole gien kans bi'j haren".

 Mit keek ze hem stief an en zette en gezichte, waorop duudelik te lezen stund: „Begriep ie 't now nog niet, domme Sunderklaos, dak oe wel as mien keerl wil hebben? Waorumme zeggie now niks?"

 Maar Freins, die dachte: „Onder de negen of boven de twaalf. Een cent op een koek of een suikerhart! O, rad van èèvmtuur, is dit mien lot? O, wee, murrie hier blieven staon?"

 Was het now zoowel Hillechien ewest, die daor zoo vlak bi'j hum stund in 't halfduuster van 't lanteernschiensel daor in de ienzaamheid op de donkere dèèle, hi'j zul zien beide narms um heur toe eslaone hebben, hi'j zul zien harde, bonkige kop tegen heur mollige, zachte, frissche rooie wangen edrokt hebben, heur esmokt hebben, dat 't zoo klapte, ja net as op de krulekaore mit ruuv'm bi'j de wagenschure achter 't huus zullen ze weer edroomd hebben heur droomen van liefde en verteed'ring, weer edroomd hebben de droomen van eeuwige trouw.

 En now? Hi'j duurde niet en hi'j wol niet, hi'j was niet bliede, dattie Fömmechien wel kriegen kun, hi'j bleef kold en ongevuulig, wörde d'r in zien binnenste now net gien krummeltien aanders van, al kriebelde en kneep ze hum ook nog aldeur in de haand, die hi'j slop en onverschillig bi'j hum daale leut hangen.

 Daor kwamp klompegeklos deur de melkenkamer, de deure gunk lös en daor stund Jan, die mitiene Freins en Fömmechien haand in haand zag staon. „Wel verdikkemi'j! En goewd begun is 't halve wark! Zoo mak 't zien! Gelokzaolig nejaor, ieje mit oen beident!" reup hi'j.

 Fömmechien leut de haand van Freins lös, begunde wat te lachen en kneep er gauw tusschen uut hèn veurnuus. „Ook zoo!" was 't ienigste, wat ze Jan as antwoord gaf op zien nejaorsweinsche.

 Freins, die zoo beteuterd was, dattie niet wus, hoe offie 't haar, pakte de melkenbaank van de hilde, greep gauw en melkummer van 't rikke en zunder wat tegen Jan te zeggen, of hum wederkeerig 't nejaor of te winnen, was hi'j in en oogenblikkien verdwenen onder Buunskoewkien of te wel 't Zwartbontien.