Hoofdstuk XXVIII.

 Toe Freins de brief van Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène kreeg, zat hi'j net weer midden in de prakkezaosies van ien van zien droomerige bujn. Want nog altied waren het in zien binnenste twi'j tegenstriedige machten, die menaar bekaampten, twi'j machten, die hi'j niet kun beheerschen, niet kun bedwingen. An de iene kaante zien verstaand, zien nochtern gezonde meinschenverstaand, de zuuvere berèkening van wat hum op een fesoewnlijke maniere in aoverienstenuning mit zien geboorte en staand het wiedste zul brengen in de wereld en an de aandere kaante dat vrömde verlangen, dat wondere begeeren, dat niet kik naor geld of goewd, naor riekdom of staand, maar dat toch zoo'n geweldige invloed op hum uutoefende, dat was de liefdemacht die hum op heur vleugels as in betoovering, kun meevoeren naor de sfeer van het hoogste gelok. Welke macht zul het winnen, wie van de twi'j zul de baos worden, zul mit krachtige, deurtastende greep het goewzende rad van èèvmtuur in volle vaort stuiten en het stille laoten staon, hetzij dan onder de negen of baoven de twaalm? Assie het stille an de meinschen aover elaoten haar, dan had hi'j het er gemakkelijker mit ehad, dan was het allange veur menaar ewest. Op de nejaorsvesieten in de eerste weken van het jaor, waor het ni'js van de dag beproot wörde en waor naost de daaische dingen en bezigheden op de boerderi'je de vri'jeri'je van 't jonkvolk ook een groot diel van de gesprekken te beurt völ, daor was het al beklunken en bezegeld, dat Freins Hilbers Fömmechien van 't Vèène kreeg. Ja, wörde d'r ezegd, daor hef hi'j het nog goewd mit etröffen op zien olde dag, een meinsche van zien lèèftied en staand en fiksch o, zoo fiksch! Freins was wel hiel wat meer as Fömmechien, maar ai 't goewd beschouwden, dan kreeg hi'j eigelijk nog meer as hum toekwamp, want hi'j was toch ook nog niks aanders as een groot zoepertien, wie wol dan per slot van rèkening zoo'n Freinsien ook nog hebben! Now ja, zoo'n Hillechien, zoo'n mein van Poesten Klaos en Eule, now ja, dat sprak van zölf dat die hum wel hebben wol, maar dan mus Freins toch ook wel gek wèzen, dan mussie ook wel hielemoale in verval ekomen wèzen aassie humzölf zoo wegsmeet. En was er op de nejaorsvesieten intmit nog ies een enkelde, die het nog niet zoo gek veurkwamp, as Freins mit Hillechien zul gaon, dan lachten ze hum gewoonweg wat uut en sleugen ze weinig acht op zokke zottentaal. Riekeluu en arme meinschen, dat was toch niet ien soort volk en ‘t was toch wiedweg het beste, ja van olds heurde het al zoo, dat ieder probeerde um in zien eigen gedoente te blieven, al waren d'r dan in dit geval ook partie, die 't niet al te best kunnen verdragen, dat die kiender van Jan Hilbers en Fömmechien later zokke rieke schobberties zullen worden, as ze behalve heur eigen pörsie dat van Oome Freins en Meu Fömmechien d'r dan ook nog bi'j zullen kriegen, want d'r waren d'r een bult, die Jan Hilbers niet lien muggen umdat hi'j zoo'n groote schrowerd en driftkop was en daorbi'j nog zoo'n lilke schroeterd.

 Maar het oordiel van de meinschen op de nejaorsvesieten was niet het oordiel van Freins. Freins, die haar het er slimmer mit, die völ het zoerderder um töt uutsluussel te komen.

 Dat Fömmechien een fiksch meinsche was, een goewd en bèst meinsche en ook daorbi'j nog wel een schier vrömmes, dat was gien ni'js, dat wussie ook allemaole wel, maar dat aandere, dat vrömde, dat wondere, de liefde die was er ook nog en die sprak in Freins zien binnenste ook een woortien mee assie eindelijk het zoo wied veur menaar had te dèènken: „Fömmechien wil zoo graag, zuk heur dan toch maar nemen?"! As er dan weer gien stemme op die vraoge antwoord gaf, dan was het weer uut, dan dachte hi'j weer: „Wat is een hielijk zunder liefde! Nee, ik mag het niet doewn, ik kan en ik wil en ik mag heur niet nemen, zooas het op de mark giejt mit het koopen van een biessien, waor ai alle goeie hoedaonigheden sekuur van bekiekt en dan zegt: Zooveule is 't biessien mi'j te weerd, daor bink nooit an bekocht, ik zal het maar nemen!"

 Leuten Jan en Fömmechien het hum dan ook maar anraon, aldeur hum liggen aan te starten, ja leut Oome Luuks Fömmechien van 't Vèène d'r zölf op androngen, een veurdielig biessien op de markt ekocht wol hi'j d'r niet van maken, al was het dan ook mit de beste bedoeling geschikt annebeune. Maar kun hi'j heur dit maar zoo ronduut in 't gezichte zeggen? Nee, dat kun hi'j niet en dat duurde hi'j ook niet. Haar ze hum now maar niet een brief eschreven. Hi'j was al zoo gelokkig ewest, dattie d'r zoo mooi offekomen was. Uut heur zölm was ze weer vurt egaone hèn 't Vèène, 't was heur eigen wille west en hi'j haar heur weerumme bracht, zooas 't heurde en daormee uut, hattie edacht, maar now weer die brief! Freins las hum, keek hum nog ies een paar keer weer aover en asof 't een zakdoek was, stopte hi'j hum toe verfrommeld in de naozik van zien broek zunder dattie hum an iene leut lèzen of vertelde wat er instund. Allennig zeer hi'j: de groetenissen van Oome Luuks Fömmechien en varder op alle gezeur en gevraog gien aosem gevend, haar hi'j ze allemaole arg ni'jsgierig emaakt en dacht bi'j humzölf: Ziezoo, now wörrie d'r niks meer van gewaar, wat er in stiet, ik laot er oe gien ien van allen een letter van lèzen.

 Maar tegen de viendingriekheid van de vrouwluu, daor is gien manskeerl tegen oppewossen en veurdet Freins de aandere mörreng de biejn aover de beddeplaanke gooid haar, was Jans Fömmechien d'r al mit klaor, had de brief van heur nichte an Freins niet allent van a töt z al elèzen en weer verfrommeld in de naozik van zien daaische broek estopt, maar ook al plannen beraomd en bespreuken mit Jan en mit de kiender um te aoverleggen, hoe ze d'r toch mit an mussen um Freins veur goewd an Fömmechien te kriegen.

 't Was een slim mujlik geval, want zatten ze d'r niet achter an, dan gunk het mis, det haar Fömmechien van Jan wel al begrepen en zatten ze d'r te veule achter an, dan gunk het ook mis, want ai de katte an 't spek biendt, dan willie niet vreten. Ze mussen het dus eerst nog maar ies wat anzien en ies ofwachten of Freins weerumme schreef en aanders offie ook an 't verlangen van Oome Luuks Fömmechien zul voldoen en op een Zaoterdagaomt hèn 't Vèène zul gaon.

 Jan en Fömmechien haren nooit kunnen dèènken, veural niet toe Freins en Fömmechien mit heur beident hen scheuvelloopen ewest waren op die Donderdag, toe se saoms weer hèn 't Vèène gaone was, dat het nog zoo veule voewten in de eerde zul hebben um die twi'je an mekaar te kriegen, ja kregen ze 't nog maar zoo wied, dat was altied nog de groote vraoge töt now an toe!

 Freins was toch eigelijk wel arg dom. Fömmechien dachte intmit, dat Jan nog dommer was as Freins, maar now gleufde ze weer dat Freins het in domme geit nog van Jan wun!

 Mus hi'j niet bliede wèzen? Eerst dachtie, dattie Fömmechien van 't Vèène niet kriegen kun en now ze hum kaans gaf, now zullie hum anstellen net offie 't nog niet goewd wus offie heur wel hebben wol! 't Was jao wat onbegriepèlijks, oen verstaand zul d'r bi'j stillestaon! Haai ooit een boerenmeinsche eziene, zoo fiksch en zoo flink as die Fömmechien was? Mit zien eigen oogen haar Freins eziene, hoe flink of ze annepakt haar en alles regelde, toe ze d'r, zooas 't hieten zul, was te spinnen. Muggie het daor now niet dubbel en dwars veur doewn?

 Op 't oogenblik was Jans Fömmechien nog wel rèèlijk goewd in örde, maar ze mus eerlijk bekennen, dat de boewl niet zoo goewd veur menaar was as mit Oome Luuks Fömmechien d'r bi'j aover de vloere en now haren ze ook nog wel weer een groote, volwossen maagd, Jenne van Woltertien van Jan Barties Maaie, die bi'j Karst Karsies en Zwaane ediend haar, maar die Jenne völt niet veule mee en was naor verholding van heur grootte en heur older niet flink in 't wark. Toch völt het zoodoewnde nog zoo vuule te meer op wat veur een butengewoon meinsche Oome Luuks Fömmechien dan wel niet was. En daor zul Freins dan nog niet drok op wèzen? Nee, dat bestund niet en mit verstaandig beleid en aoverleg en mit vernemstige stuurmanskuunst, dan zul alles ook nog wel in 't rechte spoor eleid worden, dachten Jan en Fömmechien en de kiender.