2a. Een wat filosofisch voorafje

Licht, een vreemd 'goedje'

Voor deze natuurkunde - en dus ook deze quest - heb je een onderzoekende houding nodig.

Lees onderstaande gedachten en vragen. Wat komt er bij jou zelf op?

Licht is eigenlijk maar een vreemd goedje. Licht plus licht betekent niet altijd méér licht, maar blijkt soms donker op te kunnen leveren. "We all know what light is, but it is not easy to tell what it is", zei een onderzoeker honderden jaren geleden dan ook. Of eigenlijk, is het wel een 'goedje'? in de 17e eeuw ontdekte de Nederlandse natuurkundige Christiaan Huygens dat licht een soort golfverschijnsel was, net als de golven op het water. Maar wat golft er dan? Net als bij warmte dacht men dat het een soort dunne stof was die golfde; ether noemde men dat. Later ontdekte men dat er helemaal niet zo'n stof is. Om het nog gekker te maken; men ontdekte dat licht ook uit allemaal losse deeltjes bestaat, wat men vóór de 17e eeuw ook dacht. Maar hoe kunnen losse deeltjes nu golven? Is het dan een soort dans van deeltjes? We kunnen het eigenlijk nog steeds niet precies zeggen.

Licht is dus best een mysterieus verschijnsel. Het is volstrekt alledaags. Maar het heeft tegelijk uiterst merkwaardige eigenschappen. En het blijkt de verbinding te vormen met het volstrekt buitengewone en onvoorstelbare. De eigenschappen van het licht bepalen hoe de wereld zich in het allergrootste gedraagt; denk daarbij bijvoorbeeld aan zwarte gaten. En tegelijk heeft onderzoek aan licht bijgedragen aan onze kennis van hoe de wereld zich gedraagt in het allerkleinste; denk aan elektronen en nog kleinere 'deeltjes' die we quanta noemen.

Licht en het onderzoek daaraan hebben dus bijgedragen aan ons beeld - daar hebben we dat woord weer - van de werkelijkheid. En dan blijkt dat de werkelijkheid heel anders is dan we op het eerste gezicht denken. Dat heeft ons zelfs geleerd dat we helemaal niet kunnen bepalen wat de werkelijkheid nu écht is. Het enige dat we kunnen is voortdurend nagaan of de beelden die we van de werkelijkheid maken (theorieën noemen we dat) kloppen met wat we waarnemen. Maar die theorieën bepalen een beetje wat we zien en wat niet. En onze waarneming beïnvloedt een beetje de werkelijkheid. Dus ja, wat is er nu waar?

Beantwoord nu in je document aan de hand van wat je net gelezen hebt (en wat je onder 0. Info startweek al gelezen hebt) de volgende vragen: