Het verzamelen van casuïstiek voor de beschrijving van de beroepsbekwaamheid heeft tot doel te komen tot kritische beroepssituaties. "Kritische beroepssituaties zijn situaties waarin de beroepsbeoefenaar zich gesteld ziet voor een professioneel probleem of dilemma" (Grotendorst, Rondeel, & Van Wijngaarden, 2006). Zie ook 'Hulpmiddelen'. Hij illustreert wat een bekwame beroepsbeoefenaar wel of niet doet in deze situaties. Alle op casuïstiek gebaseerde kritische beroepssituaties bij elkaar omschrijven de beroepsbekwaamheid.
Een goed contact met en kennis van het werkveld en regelmatig bezoek aan dit werkveld is van belang voor het inzicht in kenmerkende casuïstiek. Voor het verzamelen van casuïstiek kan daarnaast gebruik gemaakt worden van vakbladen en (vak)literatuur. Soms bevat een beroeps- of opleidingsprofiel kritische beroepssituaties. Werkveldpartners en docenten die werkzaam zijn in het werkveld hebben veel casuïstiek voor handen. Door studenten ingeleverde (toets)producten (beroepsproducten) kunnen ook casuïstiek bevatten. Voor het gebruik hiervan voor andere doelen dan de toetsing dient toestemming van de student gevraagd worden.
Als er casuïstiek verzameld is worden hieruit de kritische beroepssituaties gedestileerd. Dit zijn de situaties die een professioneel vraagstuk of dilemma bevatten en waarin een beroep gedaan wordt op meerdere competenties van de beroepsbeoefenaar. Door met meerdere docenten de casuïstiek en de kritische beroepssituaties daarin te analyseren wordt een beeld van de beroepsbekwaamheid gevormd. Je expliciteert hierbij hoe een goede beroepsbeoefenaar handelt en denkt in deze specifieke situaties. Wat maakt een beroepsbeoefenaar in deze situaties een goede beroepsbeoefenaar? Welke kennis en vaardigheden heeft die beroepsbeoefenaar nodig om adequaat te kunnen handelen?
Ook persona’s zijn een middel om te komen tot een gedeeld doorleefd beroepsbeeld.
Het interviewen van professionele beroepsbeoefenaren, collega's en andere stakeholders is een goede manier om een actueel beeld te krijgen van het beroep waartoe je opleidt. Daarbij kan je 'breed' beginnen bij de relevante ontwikkelingen in de maatschappij en de context waarin startende professionals werken, om vervolgens in te zoomen op hun belangrijkste werkzaamheden en de verwachte prestaties die zij leveren. Onderstaande vragen kunnen hierbij helpend zijn. De interviews kunnen één op één gehouden worden om vervolgens de resultaten bij elkaar te brengen. Ook kunnen er sessies gehouden worden waarbij meerdere docenten met meerdere stakeholders tegelijk in gesprek gaan. Denk bij stakeholders bijvoorbeeld aan alumni, werkveldpartners, cliënt- of klantvertegenwoordigers, collega's die werkzaam zijn in het werkveld.
Bron: Visser, Van Loon, Van de Dobbelsteen (2018)
Grotendorst, A., Rondeel, M., & Van Wijngaarden, P. (2006). Kritische beroepssituaties geven competenties context. Een relationele en regionale benadering. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van https://www.kessels-smit.com/files/Artikel_kritische_beroepssituaties2.pdf
Visser, A., Van Loon, M., & Van de Dobbelsteen, K. (2018). Handreiking Opleidingskader. Een practisch hulpmiddel bij het schrijven van een opleidingskader. Avans Hogeschool: Team Kwaliteit (LIC)