Informatie & bronnen

Conquistador

Een conquistador (de Spaanse term voor 'veroveraar') was een soldaat, ontdekkingsreiziger en avonturier. Een groot deel van Latijns-Amerika en de Filipijnen werd door de conquistadores in de 15e tot de 17e eeuw onder Spaanse controle gebracht.

Nadat Columbus de Amerika's had ontdekt, stuurde Spanje al snel expedities uit om de Nieuwe Wereld te veroveren en te evangeliseren. Circa dertig procent van hen waren hidalgo's en behoorden tot de verarmde adel. Door af te reizen naar Latijns-Amerika en de Filipijnen hoopten zij het fortuin te maken dat ze in Europa niet konden krijgen. Veel conquistadores kwamen uit Extremadura.

Aanvankelijk gingen de conquistadores tekeer als ware roofridders en mishandelden de inheemse bevolking van de regio op gruwelijke wijze. De indianen werden uitgewrongen en van hun waardevolle bezittingen beroofd, misbruikt, tot slavernij gedwongen en uiteindelijk vaak zonder pardon gedood en hun steden werden vernietigd. Hierdoor zijn veel culturele centra van onder meer de Inca's en de Azteken verdwenen.

Er waren echter ook Spanjaarden die tegen deze misdaden in opstand kwamen. Als gevolg daarvan werd in 1542 een nieuwe koloniale wet aangenomen, waarin werd getracht de indianen in Latijns-Amerika beter te beschermen. Maar voor veel indiaanse gemeenschappen kwam die wet al te laat. Nog veel drastischer voor de bevolking waren de vele ziektes die de veroveraars meebrachten en waartegen de inheemse bevolking aanvankelijk geen weerstand had. Naar schatting verminderde de Indiaanse bevolking binnen korte tijd met 90%.

Volta do mar

(terugkeer van de zee) of volta pelo largo was een navigatietechniek die de Portugezen ontwikkelden in de vijftiende eeuw om terug te kunnen keren van reizen langs de kust van Afrika. Hierbij maakten zij gebruik van de circulaire zeestromen en winden van de Atlantische Oceaan.

Langs de noordwestelijke kust van Afrika heerst een bestendige noordoostpassaat. Dat betekende voor de Portugese ontdekkingsreizigers, dat de uitreis met wind in de rug weliswaar gemakkelijk verliep, maar dat een terugreis langs de kust een voortdurend laveren inhield. Naarmate de Portugezen vertrouwder werden met de zeilvaart, kozen ze steeds vaker bij de terugreis een noordwestelijke koers richting Madeira en de Azoren. Ze hadden dan halve wind van de passaat. Verder naar het noorden kwamen ze dan in de Westenwindgordels terecht, die ze konden benutten om Portugal te bereiken. Deze wijze van driehoekzeilen in een cirkel legde de basis voor de grote Europese ontdekkingsreizen.

Christoffel Columbus had het inzicht en de moed om de volta do mar over de volle breedte van de Atlantische Oceaan toe te passen. Hij zeilde vanaf de Canarische Eilanden zes weken lang pal westwaarts tot hij na 6000 kilometer de Bahama's tegenkwam. Bij zijn terugkeer koos hij een noordelijke koers tot hij de westenwinden vond. Behalve Amerika ontdekte hij dus ook de beste route heen en terug.

Bartolomeu Dias had bij zijn reis naar Kaap de Goede Hoop langs de zuidwestkust van Afrika hetzelfde probleem als zijn voorgangers in het noorden, maar nu omgekeerd. Hij moest opboksen tegen de zuidoostpassaat. Maar eenmaal bij de Kaap merkte hij dat hier de wind veelal uit het westen kwam. Hij adviseerde zijn navolger Vasco da Gama om vanaf de Kaapverdische Eilanden een zuidwestelijke koers richting open zee aan te houden. Dit had het gewenste effect en da Gama landde via een grote bocht keurig bij de Kaap en kon zijn reis naar India vervolgen. Zijn directe opvolger Pedro Álvares Cabral maakte een nog grotere volta do mar en stuitte daardoor op Brazilië.

De vijf grote oceaan cirkels

Ferdinand Magellaan leidde de eerste reis om de wereld. In 1520 voer hij met de passaat in de rug 99 dagen lang 17.500 kilometer over de Stille Oceaan voor hij bij de Marianen weer land aantrof. Maar het duurde tot 1565 voordat iemand in staat was om de Stille Oceaan van west naar oost over te steken. Andrés de Urdaneta koerste vanuit de Filipijnen noordwaarts tot zo'n 36 graden noorderbreedte, waar hij de gewenste westenwinden vond, die hem naar Nieuw-Spanje brachten.

De Nederlandse VOC-kapitein Hendrik Brouwer legde de laatste hand aan het kraken van de grote windsystemen op aarde. Hij voer in 1611 vanaf Kaap de Goede Hoop zuidwaarts tot de Roaring Forties, waar een groot deel van het jaar sterke westenwinden waaien, om vervolgens pas ter hoogte van de Straat Soenda noordwaarts richting Java te sturen. De tocht was succesvol en enkele maanden korter dan de gebruikelijke route. Brouwers route werd de nieuwe richtlijn. Het vaststellen van de lengtegraad was echter moeilijk, en soms landden de Nederlandse zeevaarders op de kust van Australië.

 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Volta_do_mar#:~:text=Volta%20do%20mar%20(terugkeer%20van,winden%20van%20de%20Atlantische%20Oceaan.

De reden voor de eerste kruistocht was, omdat de Turken in het MiddenOosten het heilige land, Jeruzalem, hadden ingenomen. De Byzantijnse keizer vroeg paus Urbanus II voor hulp om Jeruzalem terug te nemem.

Columbus vond evangelisatie belangrijker dan handel

De Amerikaanse Carol Delaney wijst in een maandag te verschijnen boek op het hogere doel van Columbus. Zijn streven naar een Indiase handelsroute werd gedreven door geldzucht, schrijft ze. Toch was geld niet het uiteindelijke doel. Hij zou het hebben willen gebruiken voor een kruistocht in Jeruzalem. De heilige stad moest gekerstend worden.

Da Gama had helemaal weinig met geld, meent schrijver Nigel Cliff. In zijn boek 'Holy War' stelt hij dat de Portugees naar India zocht om daar het geloof te verspreiden.

Na zijn aankomst hebben christenen er de macht gegrepen, ten koste van de islam. Da Gama voer als eerste Europeaan rechtstreeks naar India. Columbus zocht het land ook, maar belandde in Amerika.

Helden
'Negentiende-eeuwse historici noemden de reizigers helden', vertelt Cliff aan Religion News Service. 'En in de twintigste eeuw keken ze vooral naar economische drijfveren.' Het belang van religie is volgens hem altijd onderbelicht gebleven.

Andere historici tonen zich sceptisch. Delaney en Cliff geloven de ontdekkingsreizigers op hun woord, meent Columbus-expert Felipe Fernandez-Armestro. Daarmee maken ze een klassieke fout. Ook zouden ze naïef omgaan met dubieuze bronnen. Een andere historicus doet theorieën over Jeruzalem resoluut van de hand. Volgens hem is er geen bewijs voor.