Wat is dat, luchtdruk? En wat is lucht eigenlijk?
Meestal zijn we ons niet bewust van de lucht om ons heen, net zo als een vis zich niet bewust is van het water waarin hij zwemt. Dat is er immers altijd? En dan valt het niet meer op. Maar ook al denken we dat soms, lucht is niet niets (weet je nog hoe het 'niets' of het luchtledig ook wel wordt genoemd?).
En omdat lucht 'iets' is, heeft het ook gewicht. Dat heeft met de zwaartekracht te maken (daarover leer je meer in een andere quest). Dat gewicht merken wij als druk; luchtdruk.
Boven ons hoofd is een kolom aan lucht van meer dan 10 kilometer hoog. Als we kijken naar een vierkante kolom lucht van een meter bij een meter (een vierkante meter dus), dan weegt die kolom ongeveer 10.000 kg.
(Later zul je leren dat we een gewicht in de natuurkunde eigenlijk niet in kg meten maar in newton (N); kg geeft aan hoeveel massa iets heeft; gewicht is een kracht die door een massa wordt uitgeoefend op een ondersteunend oppervlak of iets waaraan die massa hangt; dat komt door de zwaartekracht die op die massa werkt; 1 kg weegt op aarde ongeveer 10 N).
Hoe hoog moet een kolom water van 1 bij 1 meter zijn om hetzelfde gewicht te krijgen? (reken dat uit als je weet dat 1 L water 1 kg 'weegt' en dat 1 L hetzelfde is als 1 kubieke decimeter (dm3); hoeveel kubieke decimeters gaan er in een kubieke meter?).
Dat enorme gewicht van 10.000 kg per vierkante meter (m2) van die kolom lucht noemen we de luchtdruk. Die drukt overal op ons lijf. Ons lijf heeft een oppervlakte van ongeveer 2 m2 (voor een volwassene). Ons lijf 'draagt' dus een gewicht van ongeveer 20.000 kg (ga maar na).
Dat is een enorme druk. Die geven we ook wel aan als 1 atmosfeer. Hoe groot die druk is, kun je merken aan de Maagdenburger halve bollen:
https://www.youtube.com/watch?v=35RPV_XARos
https://www.youtube.com/watch?v=3A9jj54fwmE
Toch voelen we die enorme druk niet. Dat komt doordat we eraan gewend zijn. En dat grote gewicht of die grote druk plet ons niet, omdat in onze lichaamscellen dezelfde druk heerst. Die celdruk drukt als het ware naar buiten. Luchtdruk en celdruk houden elkaar zo in evenwicht.
Wat gebeurt er nu als je bovenop een hoge berg staat? Of in een vliegtuig zit dat op een hoogte van 10 kilometer vliegt?
(Een heleboel hiervan heb je kunnen ontdekken in de quest / BloX 'Daar zit een luchtje aan'. Kijk daar nog maar eens naar als je het niet meer precies weet.)
Voor 3 mavo met een NOVA-licentie: bestudeer nu paragraaf 2.2 van NOVA NASK1 kgt 3 en maak de opgaven van die paragraaf.