Het grote weersysteem

We hebben het eerder - bij 'de oceaan als cv - al gehad over de grote luchtstromen op aarde. Zoals we daar al zagen, zorgen die grote luchtstromen, samen met de golfstromen in de oceaan, voor transport van warmte vanuit de tropen naar de polen. Daarmee zorgen die lucht- en waterstromen voor een redelijk gelijkmatig klimaat op aarde. Zonder die stromen zou het rond de evenaar nog veel heter zijn en aan de polen veel kouder.

(voor vmbo en mavo is dit geen verplichte stof)

 

Maar het zit nog wat ingewikkelder in elkaar. Dat heeft vooral te maken met de draaiing van de aarde. Door die draaiing stroomt warme lucht niet rechtstreeks naar de polen, maar buigt die stroming op het noordelijk halfrond af naar rechts en op het zuidelijk halfrond naar links. Dat wordt wel het corioloseffect genoemd. Dat effect voel je ook als je in een draaimolen van binnen naar buiten of van buiten naar binnen probeert te lopen. Het volgende filmpje legt dat uit.

De grote windsystemen

Door die draaiing van de aarde en de systemen van hoge en lage druk als gevolg van de instralling van de zon ontstaan dus de grote windsystemen met de overheersende winden op bepaalde plekken op aarde: de overheersende westenwinden op gematigde breedte (zoals bij ons), de noordoost passaatwind en de zuidoost passaatwind bijvoorbeeld.

Passaat - Wikipedia  Aantekening Passaatwinden - AardrijkskundeHulp.nl

 

Moesson

Er is nog een bekend wind- en weersysteem: de moesson. De moesson is een echt seizoensverschijnsel. Daarom heet het ook moesson. Moesson komt van het Engelse monsoon en dat weer van het Portugese maucam of het Arabische mausim, wat seizoen betekent. Het ene seizoen is de wind dan bijvoorbeeld zuidwest, het andere seizoen noordoost. Het weer is dan ook anders. Het ene seizoen is nat, het andere droog. Dat is bovendien op verschillende plekken op aarde anders. De moesson komt alleen in de tropen en subtropen voor: India en Zuidoost Azië, Indonesië, midden Afrika, Australië en ook de Antillen. De moesson doorbreekt het patroon van overheersende winden dat we net tegenkwamen een beetje.

De oorzaak is een samenspel van sterk verwarmende landmassa's in de zomer (bijvoorbeeld Azië; Rusland, China en India) en de veranderende stand van de zon; in de zomer staat de zon hoger aan de hemel op het noordelijk halfrond. Daardoor verschuiven ook de zones van overheersende winden die we net tegenkwamen een beetje. In Azië helpt ook de Himalaya een beetje: die houdt koude, droge wind uit het noorden tegen en warme vochtige wind uit het zuiden. Deze laatste laat daardoor zijn water ten zuiden van de Himalaya in grote hoeveelheden vallen. Dat komt ook doordat de lucht omhoog wordt gedwongen door de bergrug. Zoals je weet koelt de lucht dan af. Een groter deel van het water in de lucht condenseert dan tot druppeltjes, vormt wolken en valt als regen naar beneden.

Zie hier een paar filmpjes die de moesson uitleggen:

https://www.youtube.com/watch?v=ref6IHX8BW0

https://www.youtube.com/watch?v=i7GC62ynLVg

https://www.youtube.com/watch?v=uJFXN_xYrKQ

De moesson en het ritme van het leven

Je kunt je misschien wel voorstellen dat de moesson het leven van mensen in de betreffende gebieden behoorlijk bepaalt. In het voorjaar is het bijvoorbeeld in India behoorlijk droog. Richting de zomer wordt het steeds heter en droger. Mensen blijven binnen of in de schaduw en houden zich rustig. Omdat het zo droog is, groeit er weinig meer. Voorraden raken op. In juni slaat het weer ineens om. Het regent continu. Met bakken komt het uit de lucht. Dat geeft verkoeling. Mensen komen weer naar buiten. Want het is wel nat, maar niet echt koud. Ze worden weer actief. Er moet geplant worden. Er wordt gewerkt op het land. En later moet er geoogst worden. Je ziet dan ook dat allerlei feesten het ritme volgen van de afwisseling tussen droge en natte tijd.  

Leg nu in je eigen woorden in een document of keynote uit hoe het grote weersysteem en de moesson werken.