Verlichting-rationalisme

Verlichting - rationalisme
Vanaf 1725 zien we dat onze literatuur in toenemende mate beïnvloed wordt door het rationalisme. Rationalisten gaan ervan uit dat alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) kan leiden tot zinnige kennis.
Het verstand (de rede) kan de mens bevrijden van onwetendheid, bijgeloof en verstarde denkbeelden.
De mens is van nature goed en als hij op de juiste manier gebruik maakt van de rede zal dat leiden tot voorspoed en geluk. Uit deze visie is de verlichting ontstaan.

Enkele belangrijke verlichtingsideeën zijn:

Opvoeding is in de verlichting een belangrijk thema.
Volgens rationalisten kan een kind alleen in vrijheid opgroeien tot een volwaardig burger.
De Engelsman John Locke bijvoorbeeld had groot vertrouwen
in de vormende mogelijkheden van de opvoeding.

In de tweede helft van de achttiende eeuw wordt naast het verstand ook het gevoel steeds belangrijker.
Belangrijk waren daarbij de ideeën van de Fransman Jean Jacques Rousseau. Volgens Rousseau moest de mens terug naar de natuur, naar een mens die nog niet door materiële wensen van zichzelf vervreemd is.
Een citaat: "Zich vervreemd voelen van de wereld was de waarheid kennen en het zijn de sociaal aangepasten die een niet-authentiek leven leiden".
In de literatuur wordt er om deze ideeën te verspreiden, gebruik gemaakt van nieuwe genres zoals het essay, de roman (in briefvorm), spectatoriale geschriften en imaginaire reisverhalen.

Bekijk het filmpje:

Literaire genres

Het essay Beschouwing over een onderwerp uit de wetenschap of kunst.
De roman in briefvorm Een roman die bestaat uit brieven die verschillende personen naar elkaar schrijven.
Spectatoriale geschrift Tijdschrift waarin allerlei godsdienstige, politieke en literaire onderwerpen worden besproken.
Kindergedicht Gedicht speciaal geschreven voor kinderen met een opvoedkundige strekking.