Voor de (Nederlandse) literatuur van de 16e en 17e eeuw was de uitvinding van de boekdrukkunst van groot belang. Politiek gezien bepaalden de Tachtigjarige Oorlog en de daarop volgende Gouden Eeuw het beeld van Nederland.
Grote uitvindingen zoals de uitvinding van het buskruit, het kompas en de boekdrukkunst hadden grote invloed op het dagelijks leven. Vooral de uitvinding van de boekdrukkunst (± 1450) zorgde ervoor dat nieuwe opvattingen en ideeën makkelijk verspreid konden worden en meer mensen een boek konden aanschaffen.
Bekijk de video.
Terwijl de schrijvers in de middeleeuwen vooral deel uitmaakten van een groep, gingen zij in de zestiende eeuw meer en meer van zichzelf uit. In hun werken vind je dan ook veel meer persoonlijke ideeën dan in de tijd daarvoor.
Aan het eind van de middeleeuwen waren De Nederlanden onderdeel van het koninkrijk Spanje. We hadden één vorst, maar vormden geen eenheid. Karel V en later zijn opvolger Filips II, wilden er een sterke staat met één vorst (eenheidsstreven) en één (rooms-katholiek) geloof van maken. Onder hen werden de volgelingen van het nieuwe geloof van Luther en Calvijn streng vervolgd.
In de Nederlanden verzette men zich hevig tegen het streven van Karel V en Filips II. En nadat in 1566 de Beeldenstorm plaatsvond, begon in 1568 onder aanvoering van Willem van Oranje de Tachtigjarige Oorlog.
Bekijk de video.
In de literatuur uit die tijd lezen we veel over opvattingen over geloof en verzet tegen de Spanjaarden.
Anna Bijns bijvoorbeeld verdedigde het katholieke geloof en Marnix van St. Aldengonde de reformatie. De geuzenliederen vertellen ons meer over de strijd tegen Spanje.
In de kunst en literatuur is vooral de Renaissance belangrijk. Onder invloed van de oude Grieken en Romeinen wordt het streven naar schoonheid erg belangrijk. Daarnaast ontstond er het humanisme, een stroming in de filosofie waarbij men van de mens zelf uitgaat.