Wil je je leermaterialen open delen: houd hier al rekening mee bij de ontwikkeling van het leermateriaal.
Check of het materiaal voldoet aan de ontwerprichtlijnen voor
open leermaterialen
Hoe kun je hergebruik van open leermaterialen aantrekkelijker en gemakkelijker maken? Hieronder vind je tips van ervaringsdeskundigen en uit de literatuur om open leermaterialen te ontwikkelen die optimaal geschikt zijn voor hergebruik.
Vakinhoudelijke kwaliteit
Leg één specifiek concept uit per leermateriaal. Vermijd herhalingen en zorg dat dit concept op zichzelf staat. Deel het op in losse onderdelen en geef ook het verband aan tussen deze losse onderdelen in een docent-/leshandleiding. Geef in de toelichting ook de plek van het materiaal in het curriculum weer.
Het materiaal vereist geen kennis van andere bronnen, tenzij duidelijk wordt aangegeven wat de voorkennis moet zijn.
Gebruik zoveel mogelijk tijdsonafhankelijke voorbeelden.
Maak aantoonbaar (via bronvermeldingen) gebruik van de meest recente en door het Nederlandse werkveld geaccepteerde visies, theorieën, literatuur, richtlijnen, standaarden enzovoort.
Definieer gebruikte begrippen zoveel mogelijk in het leermateriaal zelf, of verwijs naar toegankelijke bronnen waarin deze begrippen gedefinieerd worden. Bij audio- of videomateriaal kan je definities in een apart bestand of website toevoegen, als deze niet in het originele bestand worden toegelicht.
Maak inbedding en relatie van het materiaal met opleidingsprofiel, werkveld en/of vakgebied helder in het leermateriaal en in de metadata.
Docenthandleiding:
Waar: beschrijf de plaats in het curriculum waarvoor het materiaal is geschreven.
Wie: beschrijf de kenmerken van de doelgroep voor wie het materiaal bedoeld is (zoals verwachte voorkennis bij de student).
Visie: beschrijf vanuit welke onderwijsvisie en didactische opvatting het materiaal is geschreven.
Onderwerpen: beschrijf welke onderwerpen aan bod komen.
Leeractiviteiten: beschrijf welke leeractiviteiten van de lerende worden verwacht (groepswerk, individueel leren, peer feedback,...).
Docentrol: beschrijf welke rol de docent heeft (is het materiaal docentgericht of is de docent een coach of tutor?).
Tijd: beschrijf welke studiebelasting het bestuderen van het materiaal heeft.
Toetsing: beschrijf van welke toetsingsvorm bij dit materiaal wordt uitgegaan.
Cc-by Robert Schuwer, Fontys
Open kwaliteit
Neutraal
Noem geen onderwijsspecifieke gegevens zoals data, lesgegevens, naam van een vak waar het bij hoort, etcetera.
Zorg dat het materiaal vrij is van reclame.
Branding
Gebruik logo’s die makkelijk aangepast/verwijderd kunnen worden.
Vorm
Zorg voor een aantrekkelijke vormgeving, bijvoorbeeld door verschillende representaties van de stof (bijvoorbeeld tekst, afbeeldingen, film).
Plaats opdrachten aan het einde van een video, zodat ze er makkelijk uit te knippen zijn.
Plaats aan het einde van de video in de aftiteling contactgegevens van de makers.
Streef naar zo betrouwbaar mogelijke links (duurzaam).
Toegankelijkheid
Zorg dat het materiaal goed leesbaar is, met o.a. een adequaat lettertype, lettergroote en kleurcontrast. Zie de W3C Accessibility-standaard voor web: WCAG2.
Formaten
Gebruik standaardformaten die te bekijken zijn met gangbare viewers en afspelers.
Taal
Gebruik geen jargon en onduidelijke afkortingen.
Maak bewust de keuze om formeel of informeel taalgebruik te gebruiken.
Zorg voor heldere en correcte taal.
Didactisch-onderwijskundige inzet
Zorg dat het leermateriaal aansluit bij leerdoelen en/of kernbegrippen uit het opleidingsprofiel of vakgebied. Benoem dit in het leermateriaal en de metadata.
Maak een docentenhandleiding met informatie en tips over het gebruik van het leermateriaal.
Zorg voor variatie in werkvormen, om het lesmateriaal levendig te houden voor de student. Maak de werkvormen activerend en interactief.
Auteursrechten
Voorzie je materiaal van een open licentie. Deze licentie geeft de voorwaarden voor hergebruik aan (bij de kenmerken (metadata) van het materiaal en het leermateriaal zelf); (zie ‘Licenties voor open leermaterialen?’)
Controleer op elementen waar copyright op rust.
Tip: De bibliotheek of mediatheek geeft graag ondersteuning.
Zorg dat het materiaal alleen afbeeldingen bevat van mensen die toestemming hebben gegeven voor openbaar online publiceren en hergebruiken (portretrecht).
Zorg ervoor dat gegevens over het bronmateriaal makkelijk en op de juiste manier terug te vinden zijn in het leermateriaal of in de metadata.
AVG: Zorg dat er geen persoonskenmerken in je leermaterialen staan.
Tip: Ga in geval van twijfel bij je privacy-officer te rade om te controleren of je voldoet aan de AVG-wetgeving.