11.3 Didactische vaardigheden

Het volgende leerdoel was dat studenten een lesplan kunnen ontwerpen en uitvoeren dat jongeren (niet‐juristen) op effectieve en creatieve wijze laat nadenken over het recht.

Allereerst moet worden opgemerkt dat de VU-studenten de leerlingen zeer positief typeerden. In de reflecties werden leerlingen en MBO-studenten beschreven als: ‘enthousiast’, ‘geïnteresseerd’, ‘actief’, ‘netjes’, ‘serieus’ en ‘goed meewerkend’. Studenten vonden de leerlingen en MBO-studenten soms ook ‘druk’ en ‘rumoerig’, maar zij merkten op dat dit bij Street Law hoort. In de reflecties beschreven de studenten ook irritante voorvallen, zoals leerlingen met oordoppen in tijdens de les, leerlingen die niet op willen staan voor een activiteit en leerlingen die op hun telefoon bezig zijn, maar dat deed niet af aan het algemene positieve gevoel dat de VU-studenten hadden over de leerlingen en MBO-studenten.

Het is belangrijk de eerste les niet te lang uit te stellen. Voor Street Law studenten is die eerste keer best spannend. Door vrij vroeg in het traject al eens in het water te springen, kunnen ze bij latere lessen net gerichter focussen op verbeterpunten. Het bleek ook handig de school en klas al even van tevoren te bezoeken om zeg maar de temperatuur van het water te voelen.

Docenten van de scholen waren over het algemeen enthousiast over de lessen. Een MBO-docent schreef:

De studenten waren ontzettend goed […]. De les zat ontzettend goed in elkaar. De derdejaars studente vond het leuk om de onderwerpen te tackelen met mijn studenten en ging goed de gesprekken aan met hen. De twee tweedejaars studenten waren didactisch heeeel sterk. Konden de studenten goed activeren, doorvragen, enthousiasmeren.

Een docent van het Calvijn vond dat sommige studenten op een heel natuurlijke manier met de leerlingen omgingen, door bijvoorbeeld op hun hurken met groepjes leerlingen in gesprek te gaan. De VU-studenten stonden vanwege hun leeftijd en vaak ook hun achtgrond dicht bij de leerlingen en MBO-studenten. Dit maakte het makkelijker om met hen in gesprek te gaan. Leerlingen en MBO-studenten waren ook nieuwsgierig naar de VU-studenten en hun rechtenstudie.

Hieronder zullen we ingaan op een aantal aspecten van het lesgeven, waar de VU-studenten in hun reflecties bij hebben stil gestaan, omdat zij deze als moeilijk hadden ervaren of juist goed vonden werken.

Werkvormen

In het algemeen hebben de studenten leerzame, interactieve en leuke lessen gegeven op de scholen. Sommige studenten bleken heel creatief in het verzinnen van een bijzondere insteek of van uitdagende werkvormen voor een les. Andere studenten hadden daar wat meer moeite mee, maar besteedden dan bijvoorbeeld weer meer tijd aan het uitzoeken van materialen. Zo vulden de studenten elkaar vaak goed aan.

De studenten hebben soms gedurfde lesplannen uitgevoerd. Zo hebben twee studenten een oefenrechtbanksessie gedaan, waarin zij alle leerlingen van de klas van bijna 30 leerlingen een rol hadden gegeven: rechter, advocaat, getuige etc. De les was een groot succes. In een andere les over het versturen van naaktfoto’s hebben studenten semi-naaktfoto’s gebruikt. Ook dit pakte goed uit.

Voor de VU-studenten was het soms zoeken naar het juiste niveau voor de leerlingen en MBO-studenten. Soms wisten leerlingen en MBO-studenten meer dan de VU-studenten dachten. Soms wisten ze juist minder. Zo waren de VU-studenten verbaasd over het gebrek aan kennis van de MBO-studenten over (de standpunten van) politieke partijen.

De VU-studenten waren zelf enthousiast over de moot courts en discussies:

Wij stonden in verbazing te kijken hoe goed sommige leerlingen hun standpunt beargumenteerden. Alle ‘stille’ leerlingen leken in deze les totaal anders. Dit zei de docent ook. Leerlingen die normaal heel verlegen waren, gingen echt een duidelijk standpunt innemen en hebben deze heel goed verdedigd tijdens de Moot Court.

 

[Wij] zijn nauwelijks aan het woord geweest tijdens de les. We hebben gebruik gemaakt van een kort filmpje en hebben daarna verschillende stellingen voorgelegd aan de groep waarbij telkens een keuze moest worden gemaakt door aan de linkerkant of de rechterkant van het lokaal te staan. De leerlingen zijn vervolgens in kleine groepjes gaan staan discussiëren waarom zij voor de stelling hebben gekozen. Tot slot mocht de linkerkant de rechterkant vertellen aan de hand van argumenten waarom zij hebben gekozen voor de linkerkant. Het bracht ontzettend veel teweeg tussen de leerlingen. Er werden hele interessante discussies gevoerd en er werden zelfs argumenten bedacht waar ik zelf nog niet op was gekomen. De hele klas heeft ontzettend goed meegedaan en na afloop kregen we een applaus van alle leerlingen en hebben ze ons bedankt voor een leuke les. Iedere leerling kwam zelfs nog even een hand geven om ons persoonlijk te bedanken. Ik vond dit de leukste Street Law les en voor mij is dit hoe de perfecte Street Law les er uit zou moeten zien. Docenten weinig aan het woord en leerlingen die actief meedoen.

 

Studenten zijn naar verloop van tijd ook beter geworden in het stimuleren van actieve deelname van leerlingen en MBO-studenten:

Als ik mijn eerste les en mijn laatste les vergelijk zijn het echt twee verschillende werelden. Tijdens de eerste les hadden we geen idee hoe we de leerlingen er goed bij konden betrekken. We hadden al snel door tijdens de lessen dat de leerlingen het echt leuk vonden om te discussiëren over stellingen. Door stellingen in de les te verwerken leerden ze ook veel meer dan als wij een stuk informatie zouden presenteren.

 

Figuur 15

 

Figuur 16

 

Uit figuur 16 blijkt zelfs dat studenten (vooral aan het eind van Street Law) vonden dat zij boeiender les konden geven dan hun eigen docenten op de VU. Toch bleef het altijd een uitdaging om zoveel mogelijk elementen van een Street Law les interactief te maken en langere instructies of uitleg te vermijden.

Video tips voor docenten Street Law Inc https://www.youtube.com/watch?v=G5TQY0bPp-0

Instructie    

Zeker in het begin van Street Law hebben de studenten ervaren hoe moeilijk het is om een opdracht duidelijk uit te leggen. Al tijdens de oefensessies tijdens de wekelijkse Street Law bijeenkomsten liepen zij daar tegenaan. Tijdens de Street Law lessen ontstond er door onduidelijke instructie verwarring en rumoer bij leerlingen of MBO-studenten. Studenten speelden hierop in door kleinere groepjes nog wat nadere uitleg te geven en ruimte te geven voor vragen.

Tijdsplanning

VU-studenten vonden het soms lastig om de tijd goed te plannen. In het lesplan werkten de studenten tot op de minuut uit hoe lang zij zouden besteden aan elke opdracht. Soms werd echter tijd verloren omdat leerlingen later binnenkwamen of omdat een handeling (bijvoorbeeld het uitdelen van naamstickers) meer tijd nam dan verwacht. Tijdens de les kwamen studenten hierdoor, zeker in het begin, soms in tijdnood, waardoor bijvoorbeeld de laatste opdracht of reflectie aan het einde van de les kwam te vervallen. Later hebben studenten meer ruimte ingepland voor discussie en speling gehouden in het lesplan voor het geval sprake zou zijn van onverwachte vertraging.

Klassenmanagement

In sommige lessen hadden de VU-studenten moeite om de klas goed te managen. Soms lieten deze studenten zich daar tijdens de les negatief door beïnvloeden. Achteraf relativeren studenten hun ervaringen echter ook:

De leerlingen waren wel eens irritant, storend, praatten door me heen, letten niet op, maar dat was achteraf helemaal niet erg. Hiervan heb ik geleerd. Ik heb geleerd hoe ik in zulke situaties moest handelen. Wat ik beter wel en wat ik beter niet kan doen.

Wanneer leerlingen niet stil werden of instructies niet opvolgden, greep de aanwezige docent van de school soms in. Studenten hebben ook zelf strategieën bedacht om de klas te managen. Zij merkten dat het helpt om aan het begin van de les de regels duidelijk te maken aan de klas bijvoorbeeld door uit te leggen hoe zij zullen aangeven dat de leerlingen stil moeten zijn. Sommige studenten spraken leerlingen (bij naam) aan, stelden leerlingen een vraag, of bewogen naar leerlingen toe die storend gedrag vertoonden. In sommige gevallen hebben Street Law docenten leerlingen die niet mee wilden doen genegeerd, omdat zij de les verder niet verstoorden. We hebben diverse lastige situaties besproken tijdens de vrijdagbijeenkomst over ‘Kattenkwaad en klassenmanagement’.