1.5 Aandoeningen van de onderste luchtwegen

Aandoeningen die horen bij de onderste luchtwegen zijn griep, longontsteking, tuberculose, COPD, astma, taaislijmziekte, pleuritis, pneumothorax, atelectase, longembolie, longkanker en asbestose. Deze aandoeningen bespreken we hieronder.

Griep of inluenza is een acute, zeer besmettelijke virusinfectie van de bovenste luchtwegen. Griep wordt evroorzaakt door het influenzavirus. Elk seizoen komen ongeveer 300.000 mensen bij de huisarts met griepachtige verschijnselen, maar de werkelijke incidentie is mogelijk tien keer zo hoog omdat veel mensen met griep niet naar de huisarts gaan. De kans om griep te krijgen neemt toe naarmate de sociale contacten intenser zijn. Symptomen van griep ontstaan meestal plotseling. Bekende verschijnselen zijn koorts, koude rillingen, hoesten, keelpijn, pijn op de borst en spierpijn. De belangrijkste complicaties van griep zijn longontsteking en plotseling verergeren van chronische cardio-pulmonale aandoeningen.

Longontsteking of pneumonie is een ontsteking van de longblaasjes in één of beide longen. Bij een longontsteking zijn de longblaasjes gevuld met ontstekingsexudaat, wat een pijnlijke ademhaling en een gestoorde zuurstofopname tot gevolg heeft. Risicofactoren voor een longontsteking zijn voorgaande virale infecties (zoals griep of verkoudheid), chronische aandoeningen, een verminderde weerstand, roken, alcoholgebruik en beademing. Longontsteking owrdt veroorzaakt door een bacterie of een virus. De meest voorkomende bacterie is de Streptococcus pneumoniae, Belangrijke virale verwekkers zijn het influenzavirus, het adenovirus en het RS-virus. Symptomen van longontsteking zijn koorts, koude rillingen, dyspneu, gedaalde zuurstofsaturatie, pijn op de borst en een productieve hoest waarbij soms bloederig slijm kan worden opgegeven.

Tuberculose (tbc) is een ernstige levensbedreigende infectieziekten die vooral de luchtwegen aantast, maar ook in andere organen voorkomt. Risicofactoren voor tuberculose zijn een verzwakt immuunsysteem, een verhoogde blootstelling aan de tuberkelbacterie (bijvoorbeeld door beroepsmatig contact met patiënten), roken en chronisch alcoholmisbruik. Symptomen zijn een hardnekkige hoest die drie weken of langer aanhoudt, pijn op de borst, bloed of slijm bij ophoesten, vermoeidheid, gewichtsverlies, verminderde eetlust, koude rillingen, korst en nachtzweten. Bij ausculatie (het afluisteren van lichaamsgeluiden met behulp van een stethoscoop) van de longen zijn een verminderd ademgeruis en crepitaties (korte borrelende, krakende, reutelende, niet-muzikale bijgeluiden in een of beide longen) te horen.

COPD of Chronic obstructive pulmonary disease is een chronische aandoening van de longen die gekenmerkt wordt door een deels omkeerbare beperking van de luchtstroom.

COPD is een verzamelnaam voor:

De belangrijkste oorzaak van COPD is roken. Passief roken, luchtverontreiniging, chemische dampen en stofdeeltjes in de buitenlucht of binnenshuis spelen ook een rol bij het ontstaan van COPD, Symptomen van COPD zijn kortademigheid, hoesten, opgeven van slijm. tachypneu (versnelde ademhaling), een piepende ademhalingben een drukkend gevoel op de borst.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt COPD uitgebreid uitgelegd.

https://youtu.be/0sXn_Qmx68E

Astma is een aandoening waarbij een ontstekingsreactie in de bronchiën optreedt in reactie op bepaalde prikkels. Het ontstaansmechanisme van astma is onbekend.Mensen met astma hebben een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen, die zichvernauwen in reactie op allerlei stoffen en omstandigheden die bij mensen met astma de symptomen kunnen uitlokken of verergeren. Bekende prikkels zijn huisstofmijt, huidschilfers en pollen. Maar ook tabakslucht, koude lucht, emoties en lichamelijke inspanning. De diagnose wordt gesteld op basis van het klinisch beeld, longfunctieonderzoek en een allergetest. Symptomen van astma zijn kortademigheid, een piepende ademhaling en hoesten.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt astma uitgebreid uitgelegd.

https://youtu.be/BPGKzUQOm6Q

Taaislijmziekte (cystische fibrose) is een ernstige erfelijke aandoening van de exocriene klieren (afvoerklieren) die overmatig taai slijm produceren. Exocriene klieren, zoals in de longen en alvleesklier, zijn onder andere verantwoordlijk voor de aanmaak van slijm, talg, zweet en spijsverteringsenzymen. CF (cyctische fibrose) manifesteerd zich voornamelijk in de luchtwegen. Het taai slijm in de longen veroorzaakt dyspneu, aanhoudend hoesten en opgeven van taai slijm. Het taaie slijm zorgt ook voor een verhoogde vatbaarheid voor bacteriële luchtweginfecties. Taai slijm verstopt ook de afvoergangen van de alvleesklier, waardoor de pancreasenzymen het maag-darmkanaal niet bereiken. Stoornissen in de spijsvertering leiden tot gewichtsverlies en ondervoeding. Door de slechte vertering ontstaat een volumineuze, stinkende ontlasting.

Pleuritis is ee ontsteking van de pleura (longvliezen) die tegen de binnenkant van de borstholte en om de longen heen liggen. Belangrijke oorzken zijn onder andere longontsteking, letsel van de thorax (bijvoorbeeld een ribfractuur), longembolie of auto-immuniteit. Kenmerkend voor pleuritis is de scherpe pijn op de borst die verergert bij diep inademen of hoesten. De oijn wordt veroorzaakt doordat de ontstoken longvliezen langs elkaar wrijven. Andere verschijnselen zijn dyspneu (kortademigheid) en tachypneu (een snelle en oppervlakkige ademhaling). Bij auscultatie is het typische "pleurawrijven" (klinkt als krakende droge sneeuw) te horen. De diagnose wordt gesteld op grond van het klinisch beeld. Soms aangevuld met beeldvormend onderzoek, röntgen-onderzoek of echografie. Een biopsie of pleurapunctie kan meer duidelijkheid geven over de oorzaak.

Bij een pneumothorax of klaplong is er sprake van ophoping van lucht of gas in de pleuraholte, waardoor de longen geheel of gedeeltelijk samenvallen. Normaal is de druk in de longen hoger dan de druk in de pleuraholte rondom de longen. Wanneer er lucht in de pleuraholte komt, wordt de druk daar hoger, waardoor de longen samenvallen. Risicofactoren zijn roken, een lange slanke lichaamsbouw, een onderliggende longziekte, mannelijk geslacht en een eerdere pneumothorax. De verschijnselen zijn een plotselinge, scherpe pijn op de borst aan de kant van de klaplong en kortademigheid. Bij auscultatie is sprake van verminderd of afwezig ademgeruis. Mogelijke oorzaken van ene klaplong zijn letsel van de thoraxwand (bijvoorbeeld een gebroken rib of een steek- of schotwond), beschadiging vanhet longweefsel door bestaande longziekten (zoals emfyseem, tbc, CF, longontsteking of longkanker) en het openspringen van zogenaamde "blebs" (lokale ophopingen van lucht in het longvlies van lange, magere mensen) als gevolg van drukveranderingen (zoals duiken, vliegen of bergbeklinmmen). De diagnose wordt gesteld door de aard van de klachten en lichamlijk onderzoek. Met een thoraxfoto kan de diagnose worden bevestigd.

bron: https://klaplong (pneumothorax)-Medkennis.nl

Atelactase is het samenvallen van (een deel van) de long. De longblaasjes in het aangedane deel van de longen bevatten geen lucht meer en dragen daardoor niet meer bij aan de gaswisseling. Een belangrijke risicofactor is roken en het niet goed kunnen doorademen, bijvoorbeeld door een gekneusde rib, gebruik van bepaalde geneesmiddelen die de ademhaling onderdrukken of neurologische aandoeningen. Symptomen van een atelactase zijn pijn op de borst, kortademigheid, hoesten en cyanose (blauwverkleuring van huid, nagels en lippen als  een patiënt een laag zuurstofgehalte in het bloed heeft, of een slechte bloedsomloop heeft). De diagnose wordt gesteld op grond van anamnese, lichamelijk onderzoek en röntgenonderzoek van de thorax.

Longembolie is een afsluiting van één of meer slagaders van de longen. Risicofactoren voor longembolie (klonterembolie) zijn langdurige inmmobiliteit (bijvoorbeeld tijdens een vliegreis of een grote operatie onder narcose, of na een been-of heupfractuur), roken, zangerschap, geneesmiddelengebruik, een diepe veneuze trombose of longembolie in de voorgeschiedenis en erfelijke aanleg. Luchtembolen kunnen weroorzaakt worden door bijvoorbeeld intrveneuze katheterzorg. Symptomen zijn plotselinge benauwdheid, tachypneu, pijn aan de zijkant van de borstkas, prikkelhoest en ophoesten van slijm of bloed. In de meeste gevallen wordt een longembolie veroorzaakt door een losgeschoten stolsel uit de benen dat in de longen terecht gekomen is. De diagnose kan vaak al worden vastgesteld op grond van anamnese, lichamelijk onderzoek en een D-dimeertest. Beeldvormend onderzoek (echografie, CT- of MRI-scan) kan de diagnose bevestigen.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt een lomgembolie uitgebreid uitgelegd.

https://youtu.be/OEtWoGV-Hp8

Longkanker is een kwaadaardige nieuwvorming van het weefsel in de longen. Vanaf de leeftijd van 35 jaar neemt de incidentie snel toe met de leeftijd. Risicofactoren zijn roken, passief roken, blootstelling aan schadelijke stoffen (zoals asbest en randongas) en genetische factoren. De symptomen van longkanker ontstaan geleidelijk. In de beginfase zijn er nauwelijks klachten. Latere klachten zijn vaak het gevolg van obstructie van de luchtwegen of uitbereiding van de kanker. belangrijke symptomen zijn een hardnekkige prikkelhoest en hemoptoë (bloed ophoesten). Het bloed in het sputum is afkomstig uit de bloedvaten die door het groeiende gezwel zijn aangetast. Andere symptomen zijn kortademigheid en wheezing (piepende ademhaling bij uitademen) als gevolg van een vernauwing van de luchtwegen door de tumor of door slijm en bloed. Ook vermoeidheid, verminderde eetlust en een verminderde conditie komen voor. Het diagnostische onderzoek bestaat uit een anamnese, lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek. De diagnose wordt bevestigd met klinische pathologisch onderzoekvan een biopt of punctie die zowel endoscopisch als transthoracaal kan worden uitgevoerd.

Asbestose is een ontsteking van de longen met fibrose (verbindweefseling) als gevolg van inademing van asbeststof. Asbastose behoort tot de pneumoconioses (stoflongen), een aantal interstitiële longziekten door het inademen van mineraal stof. Door de longfibrose neemt de longcapaciteit af. De symptomen ontstaan geleidelijk en soms pas jaren na de blootstelling aan asbeststof. Klachten zijn kortademigheid, hoesten, pijn op de borst en een verminderd inspanningsvermogen. De toenemende verbindweefseling leidt tot pulmonale hypertensie en hartfalen. De diagnose wordt gesteld op grond van anamnese. lichamelijk onderzoek en een CT-scan van de longen waarop de verbindweefseling zichtbaar is. Met een biopt kan de diagnose worden bevestigd. 

Maak de kruiswoordpuzzel over aandoeningen van de onderste luchtwegen. Door op onderstaande link te klikken kom je direct in het bestand om de puzzel te maken. Succes!

https://puzzel.org/en/crossword/play?p=-LwPPPY_I_NmVL4b-pt6