Leerdoelen en leerlijnen

Verschillende doelen

Je kunt verschillende doelen onderscheiden:

1 verplichte doelen

Je hebt te maken met een aantal verplichte doelen: de eindtermen en de kerndoelen. De eindtermen bieden zijn vaak helder en gedetailleerd geformuleerd. De kerndoelen zijn zeer globaal geformuleerd en bieden veel ruimte om een eigen invulling te geven aan je onderwijsprogramma. Maar ze zijn niet duidelijk genoeg om straks leerdoelen voor leerlingen op te stellen. De leerdoelenkaarten van het SLO, het ERK en het document Taalprofielen (2015) met can-do descriptoren bieden wel goede houvast.

2 vakgroep- en schooldoelen

Daarnaast zijn er leerdoelen die je als vakgroep of school belangrijk of nodig vindt, zoals kennis die in jullie ogen ontbreekt, kennis of vaardigheden die jullie hele graag willen overbrengen. Bijvoorbeeld kennis over de eigen omgeving of vaardigheden, zoals plannen en samenwerken.

3 doelen in methode

Ook in methodes zijn vaak de leerdoelen per thema of paragraaf benoemd en de basis ligt natuurlijk in de kerndoelen, eindtermen of het Europees Referentiekader (ERK). Deze geformuleerde leerdoelen zijn ook bruikbaar om een overzicht van leerdoelen te maken. Maar wees er wel alert op dat er vaak leerdoelen aan toegevoegd zijn en dat er keuzes voor de inhoud zijn gemaakt door de auteurs. En deze keuzes komen niet altijd overeen met jouw keuzes.

Leerlijnen

Wanneer je een einddoel, zoals bijvoorbeeld genoemd op de leerdoelenkaart, kun je je afvragen in welke stappen een leerling komt tot dit einddoel. Deze stappen zijn tussendoelen. Wanneer je een einddoel uitwerkt in tussendoelen krijg je zicht op hoe leerlijnen zijn opgebouwd. Je maakt inzichtelijk welke stappen voorwaardelijk zijn om een volgend doel te kunnen bereiken. Een leerling doorloopt de leerlijn van links naar rechts. Een docent die zijn onderwijs vormgeeft, pelt als het ware de rokken van een ui af en doorloopt de leerlijn van rechts naar links. Een leerlijn maakt voor leerlingen inzichtelijk welke stappen welke stappen nodig zijn en geeft inzicht in wat al wel lukt en wat nog niet.

De tussendoelen kunnen dus gelden als voorwaarde om wel of niet door te gaan. Want waarom verder gaan als leerdoelen nog niet zijn behaald en de basis nog onvoldoende is gelegd?

Handige bronnen:

Leerdoelenkaarten vmbo onderbouw

Leerdoelenkaarten havo/vwo onderbouw

Examenblad vmbo/havo/vwo bovenbouw

Europees referentiekader talen

Taalprofielen (2015)