2.1 Omschrijving misconcept: plasmolyse in cellen van rode ui
Een cel heeft een omhullend celmembraan. Echter is dit niet het enige membraan in een cel. Binnen in een cel zitten vele andere membranen om de celorganellen heen. Zo heb je een membraan om de kern en een membraan om de vacuole. Bij de cellen van de rokken van een rode ui bevindt zich een rode kleurstof in het vacuolevocht. Het vacuolemembraan van de rode ui is niet het buitenste membraan van de cel. Het buitenste membraan van de cel is het celmembraan.
Leerlingen denken over het algemeen dat er bij geplasmolyseerde cellen maar één membraan zichtbaar is. De leerlingen hebben geleerd dat bij plasmolyse het celmembraan van de celwand heeft losgelaten. Hierdoor denken de leerlingen dat er maar een membraan zichtbaar is bij bijvoorbeeld de plasmolyse van een ui, namelijk de celmembraan. De meeste leerlingen hebben te weinig ervaring met microscopie om de verschillen tussen een vacuolemembraan en celmembraan te zien/te herkennen. Het membraan dat de leerlingen zien rondom de donker gekleurde vacuole noemen ze het celmembraan in plaats van het vacuolemembraan.
Een practicum kan worden ingezet om het misconcept weg te nemen. Als voorbereiding op het practicum is het verstandig om aan de hand van beeldfragmenten of animaties een cel van weterpest en een cel van de rode ui te laten zien. Hierbij is het van belang dat er wordt uitgelegd waar en welke membranen zich bevinden in een cel. Op deze manier krijgen de leerlingen nieuwe informatie, dat ze kunnen koppelen aan de al reeds aanwezige kennis (Ruud de Moor Centrum, 2009). Tevens is het van belang om te benoemen dat de werkelijkheid er anders of minder gestructureerd uit kan zien, dan de plaatjes of beeldfragmenten. Na het toevoegen van de KNO3 is de cel in plasmolyse. In de geplasmolyseerde cel van de rode ui is zowel de vacuole membraan als de celmembraan te zien.