Inleiding
Ieder mens kent vaste gewoonten en routinehandelingen. Zoals het controleren van het gas, licht en de sloten voordat mensen naar bed gaan. Eigenlijk weten mensen dat alles in orde is maar deze extra controle geeft een veiligheidsgevoel. Als mensen bijvoorbeeld op vakantie gaan controleren ze het huis extra goed. Dit soort herhalingsgedrag is herkenbaar voor iedereen en wordt als normaal beschouwd.
Als mensen een groot deel van hun dag hiermee bezig zijn en de angst voor onveiligheid gaat het dagelijks leven beheersen dan is er sprake van een dwangstoornis.
Een dwangstoornis komt bij ongeveer 2 % van de bevolking voor, vrijwel even vaak bij vrouwen als bij mannen. Meestal ontstaat de stoornis rond het 20e jaar, maar het kan op alle leeftijden voorkomen. Wanneer een dwangstoornis op latere leeftijd ontstaat, gebeurt dit vaak na ingrijpende levensgebeurtenissen. Bijvoorbeeld als iemand op kamers gaat wonen, stress op het werk krijgt of een heftige bevalling heeft meegemaakt.
Oorzaak
Een dwangstoornis ontstaat door een combinatie van factoren. Erfelijkheid, omgevingsfactoren en lichamelijke factoren. Het gebruik van bijvoorbeeld cafeïne, alcohol en/of drugs is geen oorzaak van het ontstaan van een dwangstoornis.
Erfelijkheid; Uit onderzoeken weet men dat erfelijkheid een rol speelt bij het ontstaan van een dwangstoornis.
Omgevingsfactoren; Wanneer een dwangstoornis op oudere leeftijd ontstaat is dit vaak na een ingrijpende levensgebeurtenis of na stress. Zoals bij het krijgen van een lichamelijke ziekte, een bevalling, verhuizing of ander werk.
Lichamelijke factoren; In zeldzame gevallen ontstaat de dwangstoornis na een hersenaandoening. In de kindertijd kan dat een ernstige keelinfectie zijn met bepaalde bacteriën, waardoor het functioneren van bepaalde delen van de hersenen niet goed meer in evenwicht is. Soms kan de dwangstoornis ontstaan na een hersenbloeding, een hersengezwel of een ernstige hersenkneuzing.
Symptomen
Bij een dwangstoornis heeft men last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen.
Dwanggedachten zijn onaangename, terugkerende gedachten of ideeën die zich aan mensen opdringen, en die als slecht en ongepast ervaren worden. Dwanggedachten worden ook wel obsessies genoemd. Ze zorgen voor angst of onrust. Omdat dwanggedachten heel vervelend en schaamtevol zijn, probeert men ze te negeren, te neutraliseren of te stoppen. Dwanghandelingen zijn een manier om die dwanggedachten te stoppen.
Dwanghandelingen zijn handelingen die mensen bij herhaling moeten uitvoeren. Ze zijn een manier om zichzel gerust te stellen, of om angst en onrustgevoelens te verminderen. Soms gebeurt deze geruststelling in gedachten. Ook dat noemen we dwanghandelingen, omdat deze gedachten ook tot doel hebben angst en onrust te verminderen. Vaak moeten mensen met dwanghandelingen tellen bij het uitvoeren ervan. Dit tellen moet gebeuren tot een bepaald nummer, bijvoorbeeld drie. Als iemand bij het tellen gestoord wordt, moet de handeling herhaald worden tot zes, daarna tot twaalf en zo verder.
Veelvoorkomende symptomen bij een dwangstoornis zijn:
Diagnose
Om een diagnose te kunnen stellen zullen veel mensen door de huisarts worden doorverwezen naar een cognitief gedragstherapeut. Voordat deze de diagnose kan stellen zullen er meerdere gesprekken plaatsvinden. Naast deze gesprekken wordt er gebruik gemaakt van verschillende vragenlijsten en de DSM.
Behandeling en begeleiding
De behandeling van een dwangstoornis is afhankelijk van de klachten en de ernst hiervan. De behandeling bestaat uit CGT, medicijnen of een combinatie van beide. Door de behandeling middels CGT nemen de dwanggedachten en de dwanghandelingen af.
Bij de behandeling van de dwangstoornis met medicatie worden antidepressiva gebruikt. Dit zijn vooral antidepressiva die werken op het serotoninesysteem van de hersenen, de zogenaamde serotonine heropnameremmers (SSRI’s). Deze medicijnen zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van depressies maar zijn ook effectief bij de behandeling van een dwangstoornis.
Bij de dwangstoornis wordt in het algemeen een hogere dosering gebruikt dan bij de depressieve stoornis. De dosering van deze medicijnen moet geleidelijk aan opgebouwd worden. Het gunstige effect treedt na tien tot twaalf weken op.
In onderstaande video neemt het televisieprogramma Je zal het maar hebben mee in het leven van Daphne. Daphne heeft een dwangstoornis.
Videofragment 3 Je zal het maar hebben....dwangstoornis (Bron: www.youtube.nl) https://vimeo.com/223906412
Via onderstaande link kom je in de kennisquiz Dwangstoornissen. De tool die ik hiervoor heb gebruikt is Quizlet. Je kunt door middel van het draaien van de kaarten je kennis over dwangstoornissen toetsen. Mocht je een andere vorm van toetsing willen, kijk dan even rond in de mogelijkheden van Quizlet. Veel succes!