1. Materie

Wat is wat?

Bijna alles bestaat uit materie. Met materie bedoelen we alle waarneembare stoffen met massa en die ruimte innemen. Dit zijn bijvoorbeeld atomen, moleculen, mengsels en zuivere stoffen.

Er bestaan ook waarneembare stoffen die we niet tot materie rekenen. Een voorbeeld daarvan is licht. Licht is ook waarneembaar, maar neemt geen echte ruimte is en heeft niet altijd een echte massa. Krachten zijn ook waarneembaar (zwaartekracht bijvoorbeeld), maar hebben geen echte massa/ nemen geen ruimte in.

Bij natuurkunde op de middelbare school leer je over de invloed van niet-materie (krachten en andere natuurkundige verschijnselen) op materie. De voorwaarde is hiervoor wel dat de materie hetzelfde moet blijven. Bijvoorbeeld water kan bevriezen als je de warmte weghaalt, maar het zijn wel nog steeds watermoleculen. Als je water gaat splitsen en er zuurstof en waterstof van maakt, dan hebben we het over scheikunde. Scheikunde gaat over het veranderen van de samenstelling van materie.

De basis

Om te begrijpen hoe dit allemaal werkt en er zelf ook over na te kunnen denken, moet je eerst de basis van materie begrijpen. Eerder heb je al het een en ander gehoord over moleculen en atomen, maar nu gaan we daar meer op in.

Atomen zijn de kleinste bouwstenen die jullie nu hoeven te kennen. Atomen zelf bestaan ook uit delen: de protonen, elektronen en neutronen. Wat dat zijn en welke invloed zij hebben, leer je later.

 

Atomen kunnen zich aan elkaar binden. 2 of meer atomen bij elkaar maken samen een molecuul. In onderstaande afbeelding zie je 4 witte atomen, 2 donkergrijze atomen en 2 rode atomen. Al die atomen zijn aan elkaar gebonden en vormen een nieuwe structuur: een molecuul. De losse atomen in dit molecuul zijn C, H en O, maar samen maken ze een stof.

Verder onderscheiden we materie ook in mengsels en zuivere stoffen. Met een zuivere stof bedoelen we een hoeveelheid stof die bestaat uit maar 1 soort atoom of 1 soort molecuul. Als je bijvoorbeeld een bakje hebt met 100% suikermoleculen, noemen we dat een zuivere stof.

In de natuur komt dit bijna niet voor, er zijn altijd wel andere stoffen die er door heen zitten. Water uit een sloot bevat namelijk ook modder, vissenslijm en stukjes alg. Dat noemen we een mengsel. Maar ook thee of limonade is een mengsel, omdat er iets aan het water is toegevoegd.