De tweeling – Tessa de Loo
Samenvatting:
Deel 1: Interbellum
De tweeling gaat over een tweeling die op hun zesde van elkaar gescheiden wordt, nadat hun vader overleden was. Lotte wordt ondergebracht bij de familie Rockanje in Nederland en Anna gaat naar haar oom Heinrich aan de rand van het Duitse Teutoburgerwald. Lotte’s oom heeft sterk socialistische sympathieën terwijl Anna’s oom boers en streng katholiek is.
Na 70 jaar van elkaar gescheiden te zijn, waarin ze elkaar nauwelijks hebben gezien, ontmoeten ze elkaar weer in het Thermaal Instituut Spa. Daar vertellen ze elkaar hoe ze de oorlog beleefd hebben.
Anna vertelt dat ze hard moest werken op de boerderij van haar oom, geterroriseerd door haar stiefmoeder, Martha Hohnekop. Op een gegeven greep de kinderbescherming in en werd ze in een klein clarissenklooster geplaatst waar ze erg gelukkig was. Na een tijd keerde ze terug en hielp de plaatselijke pastoor om de BDM (Bund Deutscher Mädel) te ontbinden. Toen stuurde de pastoor haar naar de huishoudschool, waarna ze in dienst werd genomen door Frau Stolz. Frau Stolz ontdekte dat Anna nog nooit ongesteld was geweest en ze nam haar mee naar een dokter. Die ontdekte dat haar baarmoeder gekanteld was door het zware boerderijwerk. Haar baarmoeder werd rechtgezet en ze kreeg pillen waardoor ze vruchtbaar werd. Anna had inmiddels ruzie met haar oom en tante, omdat haar oom jarenlang op de voogdijakte had ingevuld dat ze zwakzinnig was.
Lotte vertelt hoe haar vader geobsedeerd was door de perfecte geluidsinstallatie. Hij kocht platen bij het leven, wat in huis vaak leidde tot ruzies. Lotte kon erg goed zingen en mocht solo zingen op de radio, wat bij haar vader tot jaloezie leidde. Op een gegeven moment kreeg Lotte’s vader een ongeluk waarna hij ernstig ziek werd.
Deel 2: Oorlog
Anna vertelde dat ze wegging bij Frau Stolz en ging werken bij Frau von Garlitz. Ze verloofde zich met Martin, een Duitse soldaat. Inmiddels was de familie von Garlitz drie keer gevlucht. Ook hoorde ze hoe een aantal militairen het idee hadden om Hitler te doden, maar dit plan faalde. Toen Martin opnieuw verlof kreeg trouwden ze in de Karlskirche waarna ze een poosje gelukkig waren. Toen Martin in de oorlog stierf ging Anna als Rode Kruiszuster in een lazaret werken.
Lotte vertelt dat ze bijna verloofd was geweest met David, een liedjeszanger, maar hij was Joods en werd opgepakt en weggevoerd. Daarna was het met Lottes zangcarrière gedaan. Er kwamen een aantal onderduikers in huis, terwijl er steeds minder eten was. Lotte ging op weg naar Deventer om graan te halen.
Deel 3:Vrede
Hitler was dood en de oorlog was bijna voorbij. Anna werd overgeplaatst naar een ander lazaret waar weinig te eten was en ze gevangen gehouden werd door de Amerikanen. Toen ze vrij gelaten werd ging ze naar het graf van Martin.
Lotte’s adoptiemoeder werd opgenomen, omdat haar zenuwen zich eindelijk konden ontspannen na jaren van oorlog en Lotte volgde een opleiding tot sociaal werkster.
Aan het eind van het verhaal sterft Anna liggend in het veenturfbad.
Thema:
Een tweeling die gescheiden wordt door oorlog en die ondanks zeer verschillende opvattingen elkaar toch weer weten te vinden.
Het eten laat de oorlog zien, waardoor tegenstellingen zijn ontstaan tussen een tweeling, maar uiteindelijk vindt de tweeling elkaar toch weer.
Personages:
Anna Grosalie (voorheen Bamberg)
Over het uiterlijk van Anna wordt in het boek niet veel gezegd. In het begin wordt gezegd dat ze als klein kind donker haar had. Als ze bejaard is heeft Anna dit haar kortgeknipt, maar het is niet duidelijk of het nog steeds zwart is, of dat het inmiddels grijs geworden is. Anna heeft lichtblauwe ogen. In het begin van het boek is Anna zes jaar oud en op het einde, als ze overlijdt, 74 jaar. In het begin moet Anna werken op de boerderij van haar oom. Later volgt ze een opleiding tot huishoudster en werkt bij Frau Stolz en later bij Frau von Garlitz. Als haar man, Martin, overlijdt gaat ze werken in een lazaret als Rode Kruiszuster. Dit moest ze van hem doen, omdat hij bang was dat ze anders uit verdriet een eind aan haar leven zou maken. Als ze anderen hielp zou dat volgens hem niet gebeuren.
Anna heeft een nogal dominant karakter, ze wil graag haar zin doordrijven en iets te zeggen hebben. In het begin komt deze karaktertrek nog niet zo tot uiting, omdat die onderdrukt wordt door achtereenvolgens haar tante en Frau Stolz. Ze is wel intelligent en wil erg graag leren, maar ook dat staat haar tante in het begin niet toe. Deze karaktertrek komt vooral tot uiting als ze boeken mag gaan lezen van de man van Frau Stolz.
Er is sprake van een round character, omdat Anna in het verhaal meerdere karaktertrekken heeft en ook een aantal karakterveranderingen ondergaat.
Citaat 1:
“Ze begon haar schort uit te trekken. ‘Maakt u zich geen zorgen, Frau Stolz, uw vensterbank, uw cactussen, uw plinten, ik zal ze met geen vinger meer aanraken, ik beloof het u.’ ‘Je moet toch een beetje kritiek kunnen verdragen,’ zei Frau Stolz. Anna keek naar de cactussen – inventariseerde de hele kamer, alle voorwerpen die door haar handen waren gegaan en die, nu het erop aankwam, partij kozen voor Frau Stolz. ‘Ik kan zo niet werken,’ zei ze toonloos, ‘deze kleingeestige orde, het Pruisische plichtsgevoel, er is voor mij geen plaats hier. Zet me midden in de woestijn en ik leg een prachtige tuin voor u aan… maar wel op mijn manier.’ ‘Ah…’ Frau Stolz ging een licht op, ‘je wilt hier de lakens uitdelen!’ Anna bekeek haar, ineens van een duizelingwekkende afstand. Voor het eerst en voor het laatst bekeek ze haar goed, Frau Stolz, zoals ze daar stond, een forse rechthoekige vrouw. Daar stond ze, precies zoals ze was, in haar schokkende beperktheid. De vrouw dacht koortsachtig na; het bedenken van een toepasselijke genadeslag, die haar in staat zou stellen haar waardigheid te handhaven, kostte haar veel moeite. ‘Weet je wat ’t is met jou: je hebt het te hoog in je bol…’ ze rukte het schort uit Anna’s handen, ‘jij zult niet rusten voordat je bij Bayer in de banketzaal door twee knechten bediend wordt.’” (blz. 157-158)
Aan dit citaat kun ze zien dat Anna een erg dominant karakter heeft en niet gemakkelijk onder iemand kan werken als ze dat niet op haar eigen manier mag.
Citaat 2:
“Over de rand van haar borduurwerk heen had ze al tientallen malen naar de notehouten boekenkast geloerd, waarin boek als kleinoden achter glas werden bewaard. Ze kon de verleiding niet langer weerstaan: ‘Herr Stolz, Entschuldigung, zou ik…?’ met haar borduurnaald wees ze in de richting van het heiligdom, ‘…zou ik eens een boek mogen lezen?’” (blz. 132)
Hier lees je dat Anna graag wil leren en erg intelligent is.
Citaat 3:
“Elke spier in Lottes lichaam zette zich schrap. Nu ook nog bekeken te worden! Die familiariteit wekte haar weerzin – ze werd ergens ingezogen en miste de kracht tegen die zuiging in te gaan. Maar vierenzeventig jaar geleden vrijwel tegelijkertijd uit dezelfde moeder geboren te zijn was iets waarvoor ze niet weg kon lopen, hoe geraffineerd het verdringingsmechanisme dat ze in de loop van een halve eeuw had ontwikkeld ook functioneerde. Twee schrandere, lichtblauwe ogen keken haar nieuwsgierig en een beetje ironisch aan. ‘Je bent een echte dame geworden,’ stelde Anna vast. ‘Nog altijd zo slank en met dat opgestoken haar… sehr schön, muss ich sagen.’ Lotte keek gereserveerd naar Anna’s weelderige gestalte en naar het kortgeknipte haar, dat haar iets jongs en tegendraads gaf.” (blz. 29)
Hier lees je dat Anna lichtblauwe ogen heeft en dat ze 74 jaar oud is. Ook zie je dat ze kortgeknipt haar heeft en dat hier niet gezegd wordt welke kleur dat haar heeft.
Lotte Goudriaan (voorheen Bamberg)
Qua uiterlijk weten we ook over Lotte niet veel. Net als bij Anna wordt terloops genoemd dat ze blond haar heeft en wat molliger is dan Anna. Ze heeft dezelfde leeftijd als Anna, wat logisch is bij een tweeling, en is in het begin van het boek 6 jaar oud en aan het einde 74 jaar oud. Lotte komt terecht bij haar Nederlandse oom. Ze wordt in het begin onderdrukt door hem, maar mag van haar pleegmoeder in een koortje zingen. Aan het einde van het verhaal volgt Lotte een opleiding tot maatschappelijk werkster. Lotte was bijna getrouwd met David, een liedjeszanger, maar hij werd opgepakt en afgevoerd.
Lotte heeft veel doorzettingsvermogen en als ze eenmaal iets aan het doen is zet ze ook echt door. Zo gaat ze op reis om eten te halen en als ze het eenmaal heeft beschermt ze het eten met haar leven. Ze is ook erg muzikaal, want ze heeft een prachtige stem en mag soms zelfs solo zingen voor de radio. Nadat David opgepakt is, is het door de schok echter met haar zangcarrière gedaan. Als Lotte Anna in Spa ontmoet wordt ze steeds vijandiger tegen haar, omdat Anna volgens haar probeert om de daden van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog goed te praten.
Er is bij Lotte sprake van een round character, omdat ze meerdere karaktertrekken heeft en een karakterverandering ondergaat.
Citaat 1:
“De brug werd zwaar onder vuur genomen, hij kreunde dwars door het helse kabaal heen. Vanuit een ooghoek zag ze dat een van haar zakken geraakt werd, als een kolonne mieren begon het graan eruit te stromen. Haar adem stokte: terwijl de granaten in het rond vlogen kroop de Duitser ernaar toe om, met een zorgzaamheid alsof hij een gewonde soldaat verbond, het gat met een touwtje dicht te knopen. De Spitfires cirkelden nog eens over de brug en verdween, een naargeestige stilte achterlatend. Onder de brug stroomde de IJssel onaangedaan verder. Verfomfaaid krabbelde Lotte overeind – ze leefde nog en alles ging gewoon verder. De Duitser hevelde het graan over naar de fietstassen. Zijn behulpzaamheid bracht haar zo in verwarring dat ze hem in zijn eigen taal bedankte. ‘U doet me aan mijn vrouw denken,’ zei hij weemoedig, ‘we hebben twee kleine kinderen… Ik kijk met verlangen en angst uit naar het eind van de oorlog… Hamburg is zwaar gebombardeerd, ik weet niet of ze nog leven… ‘Het graan, het graan… alleen het graan was van belang. Ze zette haar tocht voort. Langs de weg van Apeldoorn naar Amersfoort vlamden tussen het eeuwige groen van de dennen de loofbomen oranje en geel op.” (blz. 325)
Hier lees je dat Lotte, zelfs nadat ze bijna gebombardeerd is, toch doorzet om het graan naar huis me te nemen en dus erg veel doorzettingsvermogen heeft.
Citaat 2:
“Geleidelijk verdrong de zang het stotteren; het genot van het zingen was groter dan de angst voor de eerste letter. Haar lichaam groeide en haar stem groeide mee – eigenlijk was haar stem altijd iets ouder dan zijzelf. Toen ze werd toegelaten tot een befaamd bakvissen koor hoorde alleen haar stem daarin thuis. Het koor stond onder leiding van Catharine Metz, een donkere, melancholieke vrouw met een donzig snorretje dat ze soms afschoor maar vaker, uit onverschilligheid, liet staan – de tere haartjes trilden mee op haar vibrato. Er waren nog vergeelde kranteartikelen over haar zangcarrière, waaraan een abrupt einde was gekomen door de ziekte van haar vader.” (blz. 82-83)
Hier lees je dat Lotte erg muzikaal was.
Citaat 3:
“Lottes ogen fonkelden. ‘Je draait de zaak mooi om, Anna,’ zei ze met een vijandig lachje, ‘dit is wel het fraaiste argument dat ik ooit heb gehoord om de Duitsers vrij te pleiten.’ Driftig stond ze op. ‘Laat mij maar afreken,’ zei ze uit de hoogte. Ze tilde haar jas van de stoelleuning en liep onvast op de juffrouw bij de kassa af. Ai, de wandeling had zich lelijk vastgezet in haar kuiten. Anna stond in paniek op. Waarom was Lotte ineens zo gepikeerd? In alle oprechtheid had ze haar ideeën ontvouwd. Die waren niet zomaar, klakkeloos, tot stand gekomen: over de stapel boeken die ze gelezen had om al die lugubere patronen te doorgronden zou je niet heen kunnen kijken. Het was twijfelachtig of Lotte zich ooit de moeite gegeven had zich zo grondig te documenteren. ‘Lotte,’ riep ze, ‘wacht even…’ ‘Ik ben moe,’ zei haar zuster over haar schouder. Ineens zag ze er heel oud en fragiel uit. ‘Ik geloof dat ik werkelijk heel erg moe ben.’” (blz. 147)
Hier zie je dat Lotte nogal vijandig wordt van Anna’s pogingen om de Duitsers vrij te pleitten.
Perspectief:
Bij de tweeling is sprake van een meervoudig perspectief en er is ook sprake van twee verschillende soorten vertellers. In het gedeelte waar Anna en Lotte elkaar ontmoeten in Spa (1) is sprake van een auctoriale verteller. Dit kun je zien, omdat de verteller op de hoogte is van de gedachtes van alle personages, in dit geval Lotte en Anna. Ook is het verhaal verteld in de derde persoon enkelvoud.
Bij de geschiedenis over de Tweede Wereldoorlog (2) is zowel bij Anna als bij Lotte sprake van een personale verteller. De verteller kent bij Lottes verhaal alleen de gedachtes van Lotte en bij Anna’s verhaal alleen de gedachtes van Anna. Bij de verhalen over de Tweede Wereldoorlog wordt ook gesproken in de derde persoon enkelvoud.
Tijd + ruimte:
Historische tijd:
Het grootste gedeelte van dit boek speelt zich af vlak voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Dit kun je zien doordat het boek is opgedeeld in drie verschillende delen; Interbellum, Oorlog en Vrede. Hieraan kun je zien dat het boek zich afspeelt in de oorlog. Je weet dat het gaat om de Tweede Wereldoorlog, omdat Adolf Hitler in dit boek genoemd wordt. Een klein gedeelte van het boek speelt zich af in het jaar 1990. Lotte en Anna werden in 1922 gescheiden, ongeveer op hun zesde. Ze zijn op het moment van vertellen 74 jaar oud, dus de ontmoeting in Spa speelt zich af in 1990.
Ruimte:
Een belangrijke ruimte voor zowel Anna en Lotte is het voormalig casino waar zij woonden voordat ze gescheiden werden. Dit casino stond in Keulen, hun geboortestad. Het casino heeft een grote bibliotheek waar in gotische letters ‘kennis is macht’ boven staat. Verder zijn de gangen groot en van marmer en zijn er grote zuilen. De hal is rond en er is een groot glas-in-loodraam. Ook is er een foyer met een buffet met koperen kranen en kristallen kroonluchters.
Buiten is een witte gevel met een dubbele, gelakte deur met een koperen deurbel en betraliede ramen. Vroeger was buiten een straat met keien maar later is de straat geasfalteerd.
Eigen mening:
Het was een super interessant, indrukwekkend en spannend boek. Het ging over oorlog, een genre dat ik waardeer en dat ik zeer interessant vind. De gebeurtenissen in het boek gaven echt aan hoe slecht de situatie in de oorlog was, en hoe ‘’brainwashed’’ mensen waren. Anna en Lotte, 2 vriendinnen, waren daarvan een voorbeeld – doordat Anna relatie had met een SS’er, had ze haar beste vriendin, Lotte, verloren. Anna was daar niet mee eens en deed haar best om het contact opnieuw op te bouwen, zelfs tijdens de oorlog. Het raakte mij echt, wat de personen in staat waren om te doen om de vriendschap te behouden. Het einde was super verdrietig en ik had het niet verwacht. Het boek wekte veel emoties op. Verdriet, blijdschap of nieuwsgierigheid waren daarvan een deel. Een superleuk boek, ik geef het boek 4 van de 5 sterren.