Variabele kosten worden ook wel direct costing (DC) genoemd. Omdat ondernemingen op korte termijn geen invloed kunnen hebben op de constante kosten, kan je deze kosten als gegeven aannemen. Daarom worden constante kosten rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Het gaat dus niet om de directe kosten, maar om de variabele kosten. Bij de variabele kostencalculatie noem je het verschil tussen de verkoopprijs van het product en de variabele kosten van het product de dekkingsbijdrage. Deze dekkingsbijdrage wordt voornamelijk gebruikt om de constante kosten te betalen. Als de dekkingsbijdragen hoger zijn dan de constante kosten, wordt er winst gegenereerd.
De kosten vanuit rubriek 4 worden rechtstreeks ten laste van rekening 9 contante kosten gebracht. In rubriek 5 komen nu alleen de variabele directe kosten. In rubriek 6 komen de direct variabele grondstofkosten en de loonkosten. Voor de toeslag van de indirecte fabricagekosten belast je alleen het variabel gedeelte uit rubriek 5 door. De voorraad gereed product hou je uitsluitend tegen variabele kostprijzen bij, evenals de rekening 800 kostprijs verkopen. Op de rekening 820 toeslag indirecte verkoopkosten komen ook alleen de variabele toeslag indirecte verkoopkosten. Dit houdt in dat het verkoopresultaat in rubriek 8 bestaat uit de dekkingsbijdrage. Dit dient voor de dekking van de constante kosten. Wat daarna nog overblijft is de nettowinst.
Overboeking directe variabele fabricagekosten naar rubriek 6
600 directe grondstofkosten
630 betaalde directe lonen
Aan 499 overboekingsrekening
Overboeking indirecte variabele kosten naar rubriek 5
55. Variabele kosten afdeling A 990 constante kosten
Aan 499 overboekingsrekening
Dekking afdeling fabricage en verkoop (het aantal machine uren)
602 toeslag indirecte variabele fabricagekosten
Aan 553 Dekking afdeling fabricage
+
820 Toeslag indirecte variabele verkoopkosten
Aan 563 Dekking afdeling verkoop
Boeken gewerkte arbeidsuren (aantal directe arbeidsuren)
601 Directe lonen
Aan 631 verrekende directe lonen
Productie eenheden
700 Voorraad gereed product (tegen variabele fabricage kosten)
Aan 610 standaard directe grondstofkosten
Aan 611 standaard directe lonen
Aan 612 standaardtoeslag indirecte fabricagekosten
Verkoop eenheden
130 Debiteuren
Aan 181 te betalen OB
Aan 840 opbrengst verkopen
+
800 Kostprijs verkopen (tegen variabele fabricagekosten)
Aan 700 voorraad gereed product
Resultaat afdeling fabricage bepalen
550 variabele kosten fabricage 553 Dekking variabele kosten fabricage
Resultaat afdeling verkoop bepalen
560 variabele kosten verkoop 563 Dekking variabele kosten verkoop
Resultaat rubriek 5 (afdelingsresultaten) overboeken naar 9
930 Afdelingsresultaten
Aan 599 overboekingsrekening (Debet bij winst, credit bij verlies)
Dekkingsbijdrage van rubriek 8 naar rubriek 9 boeken
899 overboekingsrekening
Aan 945 Dekkingsbijdrage
Winst berekenen + Dekkingsbijdrage
+/- Efficiency resultaten
+/- Prijsverschillen
+/- Afdelingsresultaten
- Constante kosten
Als je de integrale kostprijsberekening (AC) toepast, wordt de voorraad gewaardeerd tegen de integrale kostprijs (constante kosten + variabele fabricagekosten). Bij de variabele kostprijsberekening wordt de voorraad gewaard tegen de variabele fabricagekosten. Omdat de voorraad anders gewaardeerd wordt, ontstaat er een verschil in de winst. Dit verschil ontstaat alleen wanneer de productie en afzet in een periode niet gelijk aan elkaar zijn.
Voorraad toename in een periode: Nettowinst AC > DC
Voorraad afname in een periode: Nettowinst AC < DC
Voorraad blijft gelijk: Winst AC = DC
De verkoopkosten worden bij voorraadwaardering niet mee genomen!
Kostprijs berekenen bij integrale kostprijs berekening (AC) Fabricagekostprijs berekenen:
Commerciële kostprijs berekenen:
Kostprijs berekenen bij variabele kostencalculatie (DC) Variabele fabricagekostprijs berekenen:
Commerciële variabele kostprijs berekenen:
Dekkingsbijdrage berekenen:
Verkoopprijs – rabat = netto verkoopprijs
Netto verkoopprijs – commerciële kostprijs = dekkingsbijdrage
Perioderesultaat bij DC:
+ Dekkingsbijdrage (Verwachte of werkelijk afzet * dekkingsbijdrage)
- Totale constante kosten
= Verwacht/werkelijk resultaat
Perioderesultaat bij AC:
+ Omzet - Rabat * verwachte/werkelijke afzet
- Kostprijs (verwachte/werkelijke afzet * integrale commerciële kostprijs)
- Bezettingsresultaat (W-N * tarief constante kosten)
- Verkoopresultaat (W-N * tarief constante verkoopkosten)
= Perioderesultaat AC
Grondstoffenverbruik
600 Verbruik grondstoffen
Aan 300 voorraad grondstoffen
Betaald direct loon
630 Betaalde directe lonen
Aan 280 tussenrekening lonen
Kosten verdeelstaat
550 Variabele kosten afd. Fabricage
560 Variabele kosten afd. Verkoop
990 Constante kosten
Aan 499 Overboekingsrekening
Directe arbeidsuren
601 Directe lonen
Aan 631 Verrekende directe lonen
Aantal machine uren
602 Toeslag variabele fabricagekosten
Aan 555 Dekking variabele kosten afdeling fabricage
Resultaten uit de verschillende rubrieken berekenen en deze doorboek
550 Variabele kosten afd. Fabricage
560 Variabele kosten afd. Verkoop
VS
555 Dekking variabele kosten afd. Fabricage
565 Dekking variabele kosten afd. Verkoop
Journaalpost van hierboven ↑
599 Overboekingsrekening
Aan 930 Afdelingsresultaten
Correctie voorraad van AC naar DC
990 Constante kosten
Aan 700 Voorraad gereed product
Eerst verdeelde kosten
550 Kosten afdeling Fabricage (variabel)
550 Kosten afdeling Fabricage (vast)
560 Kosten afdeling Verkoop (variabel)
560 Kosten afdeling Verkoop (vast)
Aan 499 Overboekingsrekening
Budget afdeling fabricage
990 Te dekken constante kosten (vaste kosten)
602 Toeslag variabele fabricagekosten (variabele kosten)
Aan 553 Budget afdeling Fabricage
Budget afdeling verkoop
990 Te dekken constante kosten (vaste kosten)
820 Toeslag variabele verkoopkosten (variabele kosten)
Aan 563 Budget afdeling Verkoop
Analyse van afdelingsresultaten
550 Kosten afdeling fabricage 553 Budget afdeling fabricage
Geeft het budgetresultaat
560 Kosten afdeling verkoop 563 Budget afdeling verkoop
Geeft het bezettingsresultaat