Boek 6 - havo 4

Tibo van Helvoort

Boekverslag 6

Boek: Ijstijd

Auteur: Maartje Wortel

Genre: Psychologische roman

Eerste uitgave: 2014

Pagina's: 240

Geschikt voor: bovenbouw havo/vwo

Punten: 3 uit 5

Oorspronkelijke taal: Nederlands

Uitgeverij: De Bezige Bij

 

 

 

Samenvatting:

Een man genaamd James Dillard voelt zich alleen. Hij heeft een hele bazige moeder. Omdat hij zich alleen voelt gaat James naar een praatgroep voor mensen die zich alleen voelen, maar James loopt al snel weg. Het is niks voor hem. Het regent dus hij blijft onder een afdakje staan. Daar ontmoet hij de liefde van zijn leven: Marie.

James woont in een hotel maar gaat later met Marie samenwonen op een privé eiland in Zweden. Dit doen ze omdat Marie een eetprobleem heeft en ze denkt dat ze daar pas tot zich zelf kan komen. James wilde dit eerst niet maar heeft zich laten overhalen.

Uiteindelijk krijgen ze ruzie en kan Marie het niet meer aan op het eiland. Ze verlaat het eiland. James is er kapot van en gaat een week later ook terug naar Nederland. Hij verblijft zoals gewoonlijk weer in een duur hotel. Hij zit in de put maar dan belt een vrouw hem op, Monica. Ze stelt hem voor om een boek te schrijven. Hij gaat in eerste instantie akkoord. Hij komt erachter dat Monica een heel ander verhaal wil dan dat James wil schrijven. Hij komt tot de conclusie dat al de vrouwen in zijn leven hem willen commanderen en hij besluit zich zelf te gaan worden.

 

Analyse:

Personages:

Marie

Marie (geen achternaam) wordt op 26 door James geschat als hij haar voor de eerste keer (22 december) ontmoet. Ze is een bijzonder meisje en laat zich door hem meenemen. Ze is niet heel mooi maar in zekere zin wel aantrekkelijk voor James. Ze woont in een blauwe studentenflat, waarvan af nogal wat mensen springen die het leven niet meer zien zitten. Ze vrijen meteen, maar dan wordt al duidelijk dat Marie iets mankeert. Ze wil niet met het licht aan vrijen. Het lijkt alsof hij haar niet naakt mag zien. Dat blijft zo in hun ruim een jaar durende relatie zo. Ze wil naar een eiland in Zweden en James die rijk is besluit dat voor haar te kopen. Als ze daar zijn, heeft hij het meer naar haar zin dan zij. Het lijkt een meisje dat nooit rust zal kennen. Ze zoekt een man die niet in alles met haar meegaat en die man moet beslissingen durven nemen. Maar in haar eerste relatie (met een steward) werd er voor haar beslist, namelijk dat ze een abortus moest ondergaan en dat heeft ook geen goede gevoelens bij haar opgeroepen. Naarmate de relatie voortduurt, blijkt duidelijk dat Marie een anorexia probleem heeft. Ze ruikt vies uit haar mond. Na een voor James volmaakte vrijpartij, heeft ze genoeg van hem en ze vertrekt met een helikopter van het eiland. James ziet haar daarna niet meer terug. Leeft ze eigenlijk nog wel of is ze ook van haar eigen flat gesprongen? Wortel houdt er van om niet alles in haar romans op te lossen.

 

 

James Dillard

James Dillard is begin dertig jaar. Hij is een man die altijd heeft gedaan wat anderen van hem verlangen. Zijn moeder heeft hem op zijn 19e gedropt in een hotel en hij heeft daar sinds die tijd gezeten. In zijn pubertijd was er een symbolische anekdote van het schoolvriendinnetje Birgit die hem geblinddoekt liet fietsen en op haar aanwijzingen moest hij toen fietsen. Het lijkt erop alsof James die blinddoek een groot deel van zijn leven heeft opgehouden. Hij is in het hotel blijven wonen, heeft zijn studie over A Clockwork Orange afgemaakt maar er weinig mee gedaan. Op een dag komt Marie in zijn leven en hij doet ook gewoon weer wat zij wil. Hij neemt haar mee naar zijn hotel en ze vrijen. Het licht mag van haar niet aan en hij laat dat zo. Eigenlijk geeft hij haar in alles haar zin: tot het kopen van een Zweeds eiland toe. Hij heeft het daar beter naar zijn zin dan Marie. Als hij haar duidelijk maakt dat haar bezitten op het eiland het einde van zijn dromen is, krijgt ze het benauwd en ze laat hem in de steek. Hij kan zich niet van haar losmaken en heeft de raad van zijn moeder nodig om verder te kunnen. Hij neemt zijn hotelleven weer op, totdat Monica hem vraagt een boek te gaan schrijven: weer laat hij zich leiden door een ander en komt de motivatie niet uit hemzelf. Hij moet van haar en zijn moeder een roman schrijven, maar van de auteur Chuck kan hij beter beginnen met verhalen. Het lijkt erop dat hij aan het einde van de roman eindelijk zijn eigen zin gaat doen. Hij vertrekt bij Monica.

 

 

Monica

Monica is in tegensteling tot Marie het toonbeeld van de uiterlijk perfecte vrouw. Ze is heel aantrekkelijk ondanks dat ze wat ouders is dan James, heeft een perfect gebit (in tegenstelling tot Marie die een hoektand mist). Ze neemt vanuit haar werkgever het initiatief om met James in contact te treden en hem te vragen een boek te schrijven. Ze geeft hem aanwijzingen zoals alle andere vrouwen in zijn leven altijd hebben gedaan (zijn moeder, Marie) . Maar na de Zweedse affaire met Marie en zijn Amsterdamse ontmoeting met de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk gaat James zijn eigen weg. Monica doet wat neerbuigend over de Nederlandse literatuur: de echte schrijvers zijn dood.

 

 

Thematiek

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding

In deze roman gaat het voornamelijk over de nog onverwerkte liefdesrelatie tussen James en Marie. Hun eerste ontmoeting is door het toeval geregeld (schuilen onder een afdak). Ze gaat met hem mee meteen na zijn eerste vraag en die eerste dag gaan ze al met elkaar naar bed. Dat doen ze daarna nog 386 keer, want Marie houdt een aantekeningenboekje bij. Hun seksuele relatie is wild, geil en luidruchtig, maar ergens schaamt Marie zich voor haar uiterlijk (het licht moet uit wanneer ze vrijen). Ze heeft bovendien een eetprobleem wat haar ook wel verder verwijderd van James. James lijkt gelukkig op het Zweedse eiland, maar Marie is dat niet meer. Ze vlucht van het eiland en typisch voor James is dat hij zijn moeder vraagt wat hij nu moet doen. De relatie is over, maar Marie leeft door in het hoofd van James.

 

 

Motieven


Abortus

In de roman vertelt Marie aan James dat ze in haar vorige relatie een abortus heeft ondergaan. Dat gebeurde tegen haar zin en de wijze waarop haar vriend haar daarna behandelde, had hem van haar vervreemd. Het heeft er alles weg van dat Marie de abortus niet goed heeft verwerkt en dat dit invloed heeft op haar relatie met James.

Identiteitsontwikkeling

James zit in een identiteitscrisis. Wie ben je, hoe kijkt een ander tegen je aan? Laat je je dingen aanleunen die andere mensen tegen je zeggen. Marie verwacht een andere man, een die initiatief neemt. Tot aan zijn dertigste heeft James eigenlijk steeds gedaan wat anderen van hem willen. Zijn moeder heeft hem gedropt. Marie laat hem in de steek. Monica wil dat hij een roman gaat schrijven volgens haar plannen en niet gaat beginnen met verhalen. Het heeft er alle schijn van dat de Amerikaanse schrijver van The Fight Club, Chuck P. hem ander doet inzien. Hij heeft niet alleen seks met James, maar hij geeft ook aanwijzingen over wat hij moet gaan schrijven. Blijkbaar ziet James uiteindelijk in wat zijn nieuwe bestaan wordt. Hij durft afstand te nemen van wat anderen altijd voor hem regelen. Maar ja, je weet het bij Wortel nooit helemaal zeker.

Moeder-zoonrelatie

De moeder van James heeft maar één kind gekregen en ze heeft er opzettelijk voor gekozen dat het er bij één bleef. James voelt zich daar wat bezwaard over. Zijn moeder heeft eigenlijk nooit tijd voor hem en wil een geheel eigen carrière opbouwen. Ze zet hem op zijn 19e af in een hotel en betaalt daarna ruim 11 jaar de hotelrekening. Ze besteedt weinig aandacht aan hem en hij kan haar moeilijk te pakken krijgen. Maar omdat ze hem financieel steunt, laat ze hem ook niet los. Waarschijnlijk heeft ze er de hand in dat hij een aanbod krijgt om een roman te schrijven. De houding van Monica is namelijk hetzelfde als die van zijn moeder. Uiteindelijk maakt hij zich van beide vrouwen (beiden moederfiguren, want Monica is ouder) los. Monica is een substituut-moeder, want aan haar schrijft hij in een mail over zijn relatie met Marie (en hij doet dat voor het eerst in de o.v.t.)

Kunstwereld

Maartje Wortel laat haar personages kritisch kijken naar de literatuur. Ze laat Monica vertellen dat de echte schrijvers dood zijn (blz.16) en de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk zegt dat “schrijvers die praten, geen schrijvers zijn. Ze willen alleen maar op de televisie (blz.173). ”Iedereen wil tegenwoordig maar een boek schrijven.” En een door James aangesproken recensent (blz.151) zegt dat het maar goed is dat mensen nog in God geloven, want dan zullen ze ook wel in boeken geloven." Op geestige, kritische wijze kijkt Maartje Wortel naar het gebiedsterrein waar ze zelf al behoorlijke resultaten heeft geboekt.

Anorexia

Marie lijdt gaandeweg de relatie met James steeds meer aan een eetstoornis. Ze eet zo weinig dat ze uit haar mond begint te stinken. Ze heeft waarschijnlijk ook een hekel aan haar eigen lichaam, want James mag het niet bewonderen bij de seks.

 

 

Structuur & perspectief

Er zijn twee delen in deze roman:
I Hotel Arena/Winter en deel II Stayokay/Winter

Beide delen worden onderverdeeld in hoofdstukken die niet genummerd zijn en geen titel dragen. Ze worden van elkaar gescheiden door witregels. Beide delen zijn vrijwel eigen groot: deel I heeft 10 hoofdstukken en deel II negen. In beide delen loopt de chronologische volgorde van heden en verleden door elkaar heen. Er zijn twee belangrijke tijdlagen: het verhaalheden waarin James wordt gevraagd door een uitgever (via Monica) om een boek te gaan schrijven en de liefdesgeschiedenis van  James en Marie die kort daarvoor heeft plaatsgevonden en verbroken is.

De verteller is een ik-figuur James Dillard die in het verhaalheden ongeveer dertig jaar is. Hij vertelt in de tegenwoordige tijd (zie een hoofdstuk waarin zijn oppas over de achtjarige James beweert dat hij altijd alles in de tegenwoordige tijd vertelt). Ook in deel II vertelt hij in de o.t.t. over zijn relatie met Marie. Slechts in de briefmail die hij aan Monica verstuurt in de nacht dat hij zijn eerste twee verhalen heeft geschreven vertelt hij in de o.v.t (ook over Maria).

Slotzin

Ik ga terug naar het begin, naar datgene waarnaar ik op zoek ben, tussen de aanval en de verdediging in. Denken en praten en voelen tegelijk. Ik duw de tafel van me af, sta op en loop naar buiten. Hier ben ik. James Dillard

 

Bron: https://www.scholieren.com/boek/12742/ijstijd/zekerwetengoed

 

Resensie:

Ik vind het boek IJstijd mooi geschreven. De verliefdheid van James wordt zo echt geschreven dat je gaat voelen wat hij voelt. Het verassende aan dit boek vind ik dat er opeens iemand, Monica, aankomt en vraagt of hij een boek wil schrijven. Het hele boek zet je wel een beetje aan het denken, maar het is redelijk makkelijk door te lezen. Op sommige moment snapte ik niet in welk moment James zat. Het leek een beetje van het verleden naar het heden te gaan. Dat vond ik jammer. Voor de rest is dit boek zeker een aanrader.