Het flexibel budget

Bij het gemengde budget gaan we ervan uit, dat er sprake is van proportioneel variabele kosten. Voor het maken van berekeningen nemen we vaak aan dat de kosten recht evenredig met de productie veranderen. Dat heeft als prettige bijkomstigheid, dat we te maken hebben met een gelijk bedrag aan variabele kosten per eenheid product of prestatie. Als we de werkelijkheid beter willen benaderen, dan moeten we rekening houden met een niet-proportioneel verloop van de variabele kosten. Als we meer willen produceren, stijgen de variabele kosten bijvoorbeeld in het begin minder dan bij een verdere uitbreiding van de productie.

Een flexibel budget bestaat ook uit een vast en een variabel gedeelte. Er wordt echter rekening gehouden met het niet-proportionele verloop van de variabele kosten. Bij het samenstellen van een dergelijk budget wordt vaak gebruik gemaakt van een budgettabel. In een budgettabel wordt bij verschillende productieniveaus vermeld wat de tarieven voor de niet-proportionele variabele kosten zijn.

De formule voor flexibel budget:
Vaste kosten =  N x Tv
Variabele kosten = W x Tv (budgettarief bij werkelijke productie)

Voorbeeldopdracht:
Voor de afdeling Fabricage van industriële onderneming Nosta BV wordt een flexibel budget vastgesteld. Voor de constante kosten is een vast budget van € 40.000 per maand vastgesteld. De normale bezetting bedraagt 2.000 machine-uren per maand. Voor de niet-proportionele variabele kosten is de volgen de budgettabel samengesteld:
Aantal machine-uren per maand                 Budgettarief per machine-uur
1.800                                                                           € 28
1.900                                                                           € 26
2.000                                                                           € 25
2.100                                                                           € 27
2.200                                                                           € 30

Over de maand oktober 2020 zijn de volgende gegevens beschikbaar:

a. Bereken het flexibele budget voor de maand oktober 2020.
b. Bereken de dekking over de maand oktober 2020.
c. Analyseer het verschil over de maand oktober 2020.


Uitwerking met formules
a. stap 1: bereken het kostentarief per machine-uur: C +  V
                                                                                          N    W

€ 40.000/2.000 + € 25 = € 20 + € 25 = € 45 (zie budgettabel bij normale bezetting van 2.000 machine-uur voor variabele kosten)
stap 2: bereken het vast budget: normale bezetting x constante kostentarief
2.000 machine-uren x € 20 = € 40.000
stap 3: bereken het variabele deel van het budget: werkelijke prestaties x variabele kostentarief (budgettarief)
2.100 machine-uren x € 27 = € 56.700
stap 4: bereken het flexibele voor de maand oktober: vast budget + variabel budget
€ 40.000 + € 56.700 = € 96.700

b. De dekking voor de afdeling Fabricage bedraagt: aantal werkelijke prestaties x kostentarief
2.100 x € 45= € 94.500

c. Om het verschil te analyseren hebben we weer de werkelijke kosten, het budget en de dekking nodig.

stap 1: Noteer alle gegevens
De werkelijke kosten bedragen € 40.000 + € 60.450 = € 100.450
Vast budget: 2.000 machine-uren x € 20 = € 40.000
Doorberekend: 2.100 machine-uren x € 20 = € 42.000
Bezettingsresultaat: (W - N) x C/N = (2.100 2.000) x € 20 = € 2.000 voordelig.
Bij het variabele deel hebben we voor het eerst te maken met een bezet- tingsresultaat op de niet-proportioneel variabele kosten. Dit bezettingsresultaat ontstaat door de verschillende budgettarieven bij de verschillende bezettingen.
Het verschil tussen het budgettarief bij werkelijke bezetting (2100) en de normale bezetting (2.000) bedraagt € 27 - € 25 = € 2.
Zo ontstaat een verlies door overbezetting op de niet-proportioneel variabele kosten: 2.100 x € 2 = € 4.200
De werkelijke kosten zijn € 100.450 - € 96.700 = € 3.750 hoger dan volgens het flexibele budget in de maand oktober is toegestaan. Dit is het nadelig budgetverschil over de maand oktober 2020.

stap 2: Maak een schematische overzicht

Werkelijke kosten                                  € 100.450
Budgetverschil                                                                                  € 3.750    nadelig
Budget               € 40.000 + € 56.700 = €  96.700
Bezettingsresultaat vast                                                                   € 2.000 voordelig
Bezettingsresultaat variabel                                                             € 4.200    nadelig
Dekking budget € 42.000 + € 52.500 = €  94.500
Totaal verschil                                                                                   € 5.950    nadelig