Wat is zwerfafval

Als afval ergens belandt waar het niet thuishoort, noemen we dat zwerfafval. Het ligt dan op straat en in bermen, op openbare plaatsen, in groenperkjes en in de natuur. In Nederland belandt elk jaar naar schatting 1,5 procent van het huishoudelijke restafval (50 miljoen kilo) op straat in plaats van direct in een afvalcontainer.

Zwerfafval staat in de top-3 van ergernissen over de eigen buurt, samen met hondenpoep en gebrek aan parkeerplaatsen. Uit onderzoek blijkt dat bijna 95 procent van de Nederlanders zich ergert aan zwerfafval. Toch gooit bijna 1 op de 4 de mensen zelf ook wel eens wat op straat. De omgeving is van invloed op hoe mensen zich gedragen: vuil trekt vuil aan. Op plekken met veel zwerfvuil gooien mensen dus makkelijker rommel op straat of in de natuur. Andersom geldt dat mensen zich in een schone omgeving ook schoner gedragen. Verder blijkt uit onderzoek dat mensen zich in een vervuilde omgeving minder veilig voelen.

Grof zwerfafval (groter dan 10 cm, dus geen peuken en kauwgom) bestaat voor driekwart uit verpakkingsmateriaal, zoals plastic bakjes, drankblikjes en snoepwikkels. Als het wordt opgeruimd en in de vuilverbranding belandt, kunnen de materialen niet gerecycled worden. Daardoor gaan er waardevolle grondstoffen verloren. Dit geldt overigens ook voor het afval uit straatvuilnisbakken: ook dat komt in de verbrandingsoven terecht. Daarom is het beter om afval mee naar huis te nemen en gescheiden in te leveren.

Gevolgen

Het duurt vaak lang voordat zwerfafval is afgebroken, zelfs natuurlijk afval zoals een bananenschil blijft lang bestaan. Sommige stoffen, zoals glas en plastic, breken zelfs helemaal niet af (plastic verbrokkelt wel in heel kleine stukjes, maar vergaat niet).

Daarnaast is veel zwerfafval lastig om op te ruimen, bijvoorbeeld omdat het niet goed bereikbaar is (bij bankjes, paaltjes en in het groen), of omdat het ergens aan vast kleeft (kauwgom) of in de grond getrapt wordt (sigarettenpeuken). Kortom: zwerfvuil blijft lang in het milieu aanwezig.

Zwerfafval op land en in water heeft negatieve effecten op de natuur, dier en mens: het kan de bodem of het water verontreinigen, trekt ongedierte aan en dieren eten het op of raken er in verstrikt. Het probleem beperkt zich niet alleen tot onze eigen omgeving: afval kan via onze stranden, rivieren of de wind in zee belanden en ook daar voor vervuiling zorgen.