In deze lessenserie gaan we vaak werken met kaartmateriaal. Dit doen we omdat kaarten je inzicht kunnen geven in patronen en processen die je moeilijk (of helemaal niet) kunt zien als je alleen de tekst of de cijfers hebt.
Een mooi voorbeeld hiervan is de kaart die door Snow is gemaakt in 1854 van de cholera uitbraak in Londen. Cholera is een besmettelijke ziekte, waarvan men toen dacht dat die verspreid werd door de vieze lucht die in Londen hing.
Alle slachtoffers van cholera werden in die tijd opgeschreven in tabellen (zoals het voorbeeld hieronder). In de tabel kan je zien hoeveel slachtoffers er per adres of per wijk aan cholera zijn overleden. Maar veel meer informatie is hier ook niet uit te halen.
Dokter John Snow komt op het idee om alle sterfgevallen op een kaart van Londen in te tekenen, samen met de waterpompen in die omgeving. Hij heeft namelijk het vermoeden dat de besmetting niet door de lucht gaat, maar via het drinkwater. Elk dodelijk slachtoffer wordt ingetekend met een streepje op het adres waar deze woonde.
De kaart die hij maakte zie je hieronder afgebeeld (de slachtoffers zijn de rode streepjes en de waterpompen zijn de blauwe rondjes):
Toen hij dat gedaan had, werd al snel duidelijk dat rondom de pomp op Broad Street de meeste slachtoffers zijn gevallen. Dat leidde ertoe dat deze pomp werd afgesloten en het aantal gevallen van cholera meteen sterk afnam. Met dit eenvoudige voorbeeld wordt heel mooi duidelijk dat informatie op een kaart gebruikt kan worden om patronen zichtbaar te maken die je moeilijk of zelfs niet kunt zien met tabellen en teksten. Informatie die gebonden is aan een locatie en die je dus ergens op een kaart kunt plaatsen noemen we geografische informatie.
Tegenwoordig hebben we de beschikking over GIS-systemen (Geografische Informatie Systemen). Dit zijn informatiesystemen waarin deze geografische informatie wordt opgeslagen, bewerkt en geanalyseerd. Hiermee kunnen we allerlei relaties leggen tussen dingen op een kaart en de tabellen die daarbij horen.
Hieronder zie je een moderne versie van de kaart van Snow, gemaakt met een dergelijk GIS-systeem. Een voordeel van zo'n systeem is dat er ingewikkelde rekenmodellen op de gegevens kunnen worden losgelaten waardoor relaties nog beter zichtbaar gemaakt kunnen worden.
In de lessenserie gaan we biologische onderwerpen bestuderen met gebruikmaking van kaarten. Je zult zien dat dat heel handig kan zijn.