Wat zijn die verstorende factoren dan? De biodiversiteit wordt langs alle kanten belaagd: wijziging, vernietiging en versnippering van habitats, invasieve soorten, klimaatsverandering, vervuiling en eutrofiëring, verdroging, verzuring, overexploitatie… Geen wonder dat zelfs de meest evenwichtige ecosystemen uiteindelijk geen uitweg meer vinden om al deze negatieve invloeden te neutraliseren.
De vernietiging en versnippering van habitats is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van het verlies van biodiversiteit. Habitatverandering kan een natuurlijke oorzaak hebben, zoals droogte, ziekte, brand, storm, tijdelijke veranderingen in temperatuur of neerslag… Meestal is de mens echter de oorzaak van de verandering, versnippering of zelfs vernietiging van habitats. Ontbossing, landbouwactiviteiten, de inplanting van barrières als snelwegen, woongebieden en industriële zones kunnen nefast zijn voor de biodiversiteit.
Wereldwijd vormt biodiversiteit de basis voor onder andere voedsel en grondstoffen voor meer dan 6 miljard mensen. Jammer genoeg worden de ecosystemen die deze diensten leveren meestal niet erg duurzaam geëxploiteerd. Bij overexploitatie verdwijnen er zo veel individuen dat het voor de populatie onmogelijk is om te blijven bestaan. De belangrijkste vormen van overexploitatie zijn overbevissing, overmatige jacht op wilde dieren, de overmatige kap van brandhout en het uitputten van landbouwgronden.
Invasieve soorten zijn exoten of uitheemse soorten, die door een gebrek aan natuurlijke vijanden een grote expansie kennen en daardoor een bedreiging vormen voor de inheemse biodiversiteit. Ze kunnen de structuur en soortensamenstelling van een ecosysteem grondig veranderen, door de inheemse soorten als prooi te nemen of hen te beconcurreren voor voedsel en nestplaatsen.
Wereldwijd worden de effecten van klimaatverandering op de biodiversiteit duidelijk. De snelheid waarmee temperaturen en neerslagpatronen veranderen heeft als gevolg dat de meeste soorten niet op tijd in staat zijn hun levenswijze aan te passen, of te migreren naar een habitat met de passende kenmerken. Bovendien reageren niet alle soorten binnen een ecosysteem op dezelfde manier, wat de relaties binnen de levensgemeenschappen op de helling zet.
Sinds de industriële revolutie overlaadt de mens de aarde met vervuilende stoffen. De voorbije twee eeuwen waren vooral de landen uit het ‘rijke westen’ de grote schuldigen, maar ook snel ontwikkelende economieën als India en China treden nu in hun voetsporen. Stoffen als pesticiden, insecticiden, PCB’s, zware metalen en stookolie komen vaak in grote hoeveelheden vrij in de natuur, waar ze grote schade aanrichten bij planten, dieren en micro-organismen.