Lessen week 22 (25 mei t/m 29 mei)

3.8 Mestopslag en Automatisering

 

Wat ga je doen?

 

Doel van de les:

______________________________________________________

THEORIE

 

In dit hoofdstuk leer je hoe veehouders de mest van hun dieren opslaan en wat ze er vervolgens mee doen. Daarnaast leer je welke vormen van automatisering de veehouders gebruiken om hun werk efficiënter te maken.  

 

 

Mestopslag

Dieren hebben voeding nodig om een prestatie te leveren. De meeste voeding wordt in het lichaam opgenomen en gebruikt voor energie, onderhoud, groei etc. Een deel van de voeding, vooral de niet-verteerbare resten, verlaten het lichaam van het dier als mest. Deze mest wordt gebruikt als bemesting voor het land, zodat gewassen beter en sneller groeien. Hiermee zijn veel veehouders zelfvoorzienend: de mest van hun dieren wordt uitgereden over de akkers en het voer dat daarop groeit wordt weer aan de dieren gevoerd. Zo is de cirkel rond.  

Afbeelding 1: de mestcyclus van een koe. De koe produceert melk voor de fabriek en mest voor op het land.

 

Maar, je kunt (mag!) niet het hele jaar door mest uitrijden op het land. In de winter groeien gewassen niet en wordt de mest niet opgenomen. Je mag van september tot ongeveer januari geen mest uitrijden op het land. Daarom zijn er allerlei regels voor het gebruik van mest op het land. Dat is niet voor niets: in mest zitten stoffen, zoals methaangas, die schadelijk kunnen zijn voor het milieu. Zeker als je teveel mest op het land gebruikt.  

 

Veehouders moeten de mest van hun dieren dus voor een groot gedeelte van het jaar opslaan en bewaren tot het moment dat ze het mogen uitrijden op het land. Er zijn verschillende opslagsystemen ontwikkeld. In deze paragraaf worden de meest voorkomende opslagsystemen behandeld: de potstal, de mestvaalt, de mestput en de mestsilo.  

 

De potstal

Een manier om de mest van dieren op te slaan is door middel van een potstal. Een potstal is een stal die verzonken ligt in de vloer (de ‘pot’). De dieren staan hier in het stro. De mest en urine van de dieren zakt naar beneden. Elke dag komt er een nieuwe laag schoon stro gestrooid waardoor de dieren steeds hoger komen te staan en altijd een droge ligplek hebben. Als de pot vol is, wordt deze in één keer leeggehaald. Een potstal is dus een tijdelijke opslag van de mest in de huisvesting van het dier. Vaak wordt een potstal zo’n vier keer per jaar leeggehaald. Het tijdstip waarop dit gebeurt wordt altijd goed gepland: zo is de potstal vaak leger in de zomermaanden (vanwege de warmte en kans op vliegen etc.) en bij geiten wordt er altijd rekening gehouden met de lammertijd. De potstal moet zo goed als vol zijn als de geiten hoogdrachtig zijn, zodat ze recht staan te eten (i.p.v. met hun voorkant hoger dan het achterlijf). Dit om te voorkomen dat de lammeren naar achteren zakken in de baarmoeder en in de verdrukking komen.

Afbeelding 2: een potstal met melkgeiten. Links zie je hoe de geiten rechtop bijna rechtop moeten
staan om te eten. Dit mag dus niet als de geiten hoogdrachtig zijn!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De mestvaalt

Afbeelding 3: een mestbult

Als je een stal elke dag uitmest, moet je de vaste mest ergens kunnen opslaan. Vaste mest bestaat uit ontlasting, urine en bodembedekking (zoals zaagsel of stro). Het opslaan van vaste mest kan op een mestvaalt, zoals een mesthoop vaak wordt genoemd. Als de mestvaalt vol is, wordt hij geleegd. De mestvaalt heeft vaak een vloeistofdichte vloer, zodat mestsappen niet in de bodem terecht kunnen komen.  

 

De mestput

Afbeelding 4: een mestrobot drukt de mest door de roosters naar de mestput

In Nederland worden de meeste productiedieren gehouden in een stal met een mestput. Deze mestputten zijn afgedekt met roosters waar de dieren op lopen. De mest en urine valt door de roosters rechtstreeks in de mestput. Vaak is er ook een mestschuif of andere machine die de stal schoonhoudt door de mest tussen de roosters te drukken. De voordelen van deze vorm van mest opslaan is dat het onzichtbaar is, je hoeft geen stro te strooien en je hoeft de stal niet dagelijks uit te mesten. De mest in de put is vloeibaar, omdat die alleen uit mest en urine bestaat en er geen bodembedekking bij zit. Deze mest wordt, zodra het mag, uitgereden over het land.

 

Mestsilo

Afbeelding 5: deze mestsilo wordt leeggepomt zodat de mest uitgereden
kan worden over het land

Als de mestputten van een bedrijf vol zijn maar de mest nog niet uitgereden mag worden over het land, wordt de mest vaak overgepompt naar een mestsilo. Een silo van twintig meter doorsnede en zes meter hoogte kan wel 1800 kubieke meter mest opslaan. Dat is 1.8 miljoen liter mest!

Soms staat er naast een mestsilo een mestvergister. Een mestvergister vangt de gassen die vrijkomen uit de mest op en zet deze om in elektrische energie. Op deze manier kan het bedrijf zijn eigen energie opwekken. Deze gassen zijn zeer gevaarlijk voor de mens! De gassen zijn namelijk reukloos en je merkt dus niet dat je deze inademt. Toch kan één ademteug voldoende zijn om buiten bewustzijn te raken! Het risico op verstikking, vergiftiging, explosie of brand zijn groot!

 

 

Automatisering in de veehouderij

Vroeger, begin vorige eeuw, waren de veehouderijbedrijven een stuk kleiner dan dat ze nu zijn. Bedrijven hielden minder dieren en vaak was het de veehouder die samen met zijn gezin het boerenbedrijf runde. Na de Tweede Wereldoorlog werden de bedrijven steeds groter om aan de toenemende vraag naar voedsel te voorzien. Immers, in de oorlog hadden veel mensen hongergeleden. Deze grotere bedrijven zorgen ervoor dat veehouders innovatief werden en zo ontstonden er steeds meer vormen van automatisering. Dit zorgde voor een werkverlichting voor de veehouder en maakte het soms zware werk lichter en efficiënter.  

 

Melkveehouderij

In de melkveehouderij zijn de verschillende vormen van automatisering het meest zichtbaar. Vooral de grotere melkveebedrijven werken met allerlei robots. Hierboven is de mestrobot al aan bod gekomen: deze robot zorgt ervoor dat de mest van de koeien tussen de roosters gedrukt wordt. De roosters blijven hierdoor mooi schoon en zijn dan ook minder glad.  

 

Afbeelding 6: een krachtvoerbox

Er zijn ook bedrijven met een voerrobot. Er zijn robotten voor zowel krachtvoer als ruwvoer. Die voor het krachtvoer is op elk bedrijf wel te vinden: de krachtvoerbox. Alle koeien dragen een halsband met een zender. Als de koe een krachtvoerbox binnenstapt, herkent de computer de koe aan haar halsband. De computer weet dan of de koe een portie krachtvoer mag hebben of niet. Voor elke koe staat in de computer hoe vaak per dag en hoeveel voer zij per keer mag krijgen.

 

 

 

 

Er zijn ook systemen verkrijgbaar voor het verstrekken van ruwvoer. Niet elk bedrijf maakt gebruik van zo’n automatisch ruwvoersysteem, de meeste boeren gebruiken een trekker, kuilvoersnijder of voermengwagen voor het verstrekken van ruwvoer. De veehouder moet dan zelf aan de slag om het voer te halen, mengen en naar de koeien te brengen. Een automatisch ruwvoersysteem neemt deze taak van de boer over. Dit systeem werkt volautomatisch: hij mengt het voer en brengt het naar de koeien toe.  

 

Bekijk de filmpjes om een aantal verschillende systemen in werking te zien:

 

De Laval: https://www.youtube.com/watch?v=RUCmk8-fBJ0

Lely Vector: https://www.youtube.com/watch?v=fw34HZMyONU

GEA Mullerup: https://www.youtube.com/watch?v=aU1Lq2GxZHA

 

De grootste ontwikkeling op het gebied van automatisering in de melkveehouderij is natuurlijk de manier van melken. Vroeger werden koeien met de hand gemolken. Al vrij snel kwam de melkmachine, waarmee de veehouderij één koe per keer kon melken. Tegenwoordig zijn er melkstallen waar meerdere koeien tegelijkertijd gemolken worden. Er kunt ook kiezen voor een carroussel, waarbij de koeien in een ronddraaiende stal gemolken worden. Tot slot is er ook nog een melkrobot, die de koeien volledig automatisch melkt en waarbij de koe zelf kan kiezen wanneer ze gemolken wordt.  

 

Bekijk de filmpjes over het melken:

 

Een kijkje in de melkstal: https://www.youtube.com/watch?v=9kviFd3sD9U

Melken met een carroussel: https://www.youtube.com/watch?v=eMEkTBv5RKA

Een melkrobot: https://www.youtube.com/watch?v=j9_GA8Qb-lw

 

Opdracht 12 Vragen over mestopslag en automatisering

 

Lever opdracht 12 in via de Elo opdrachten.

--> 3L LB keuzevak / week 22 / Inleveren

 

 

 

Opdracht 12 vragen over mestopslag en automatisering.docx

 

 

1.1 Bedrijfsvisies en de agrarische bedrijfskolom/keten

 

Bedrijfsvisie

 

 

 

 

 

Agrarische Bedrijfskolom

Bekijk onderstaande filmpje met de uitleg.

 

Lees de theorie  van de Agrarische bedrijfskolom.

 

 

Maak over dit onderwerp de volgende opdrachten:

 

Opdracht 1/1

Open onderstaand Word document. Dit is de opdracht 'Bedrijfskolom'.

Je mag kiezen uit de volgende producten:

Maak met het product dat je hebt gekozen de opdracht.

 

Bedrijfskolom.docx

Opdracht 1/2

Open onderstaande excelbestand en maak de opdracht. Deze opdracht komt uit een examen van voorgaande jaren. Kies bij iedere foto het juiste type bedrijf. Als je op het invulvakje onder de foto klikt verschijnt er een keuzemenu.

Let op: Wel even op 'inhoud inschakelen' klikken bovenin het document.

Bedrijfstypen_bb.xlsm