https://www.youtube.com/watch?v=8gU0bffbGrg
De joodse gemeenschap verloor naar schatting 6 miljoen mensen en ook de zigeunerfamilies in Europa waren zwaar uitgedund. Andere gemeenschappen die erg getroffen werden door de nazi’s waren onder andere Russen, Polen, weerstanders, (politieke) tegenstanders van het regime, homoseksuelen en Jehova’s getuigen. De Tweede Wereldoorlog heeft dus enorme sporen nagelaten. Voor de families van de doden begon een moeilijk verwerkingsproces. Toch is er eveneens geen ontkomen aan websites waarop de Shoah deels dan wel volledig in twijfel getrokken wordt. Mensen die de Shoah ontkennen, noemen we ‘negationisten’ net zoals de ontkenning van | de Shoah zelf ‘negationisme’ genoemd wordt. Deze problematiek was blijkbaar zo hardnekkig en kwetsend dat er in verschillende landen zelfs wetten voor kwamen. Zo ook in Belgié.
“Met gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar en met geldboete van zesentwintig frank tot vijfduizend frank wordt gestraft, hij die onder één der omstandigheden bepaald bij artikel 444 van het Strafwetboek, de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime is gepleegd, ontkent, schromelijk minimaliseert, poogt te rechtvaardigen of goedkeurt.”
artikel 1 uit de wet aangaande de holocaustontkenning van 23 maart 1995
Hoewel er veel kritiek was op deze wet, is ze nog steeds van kracht. De kritiek kwam van beide zijden: zowel van de negationisten die stelden dat de waarheid geen wetsartikel nodig had, als van anderen die vreesden dat de wet het negationisme net zou versterken. Daarnaast waren er ook mensen die het artikel in vraag stelden omwille van de vrije meningsuiting — al is het bestaan van de Shoah geen mening maar een feit — of omwille van de specificiteit van het artikel waarin één bepaalde genocide naar voor geschoven wordt. Hoe het ook zij: er zijn veel mensen die vinden dat deze wet broodnodig is omdat er nog steeds een groep mensen is die de Shoah, en dan vooral de gaskamers en het hoge aantal slachtoffers, openlijk betwist. We staan even stil bij een aantal vragen.
Waarom mag je de Shoah niet ontkennen? Waarom is net deze genocide zo erg? (Het was niet de genocide met het meest slachtoffers.)
Amnesty International schrijft dat hiervoor twee redenen zijn. Ten eerste omdat een zeer groot deel van één bevolkingsgroep werd omgebracht. In Nederland bijvoorbeeld ging het om 90 procent van de joodse bevolking, in Belgié lag het percentage lager omdat veel joden zich niet geregistreerd hadden en het militair bestuur hier niet volledig in mee ging. In Belgié zagen we ook veel verzet vanuit de bevolking, ze hielpen de joden onderduiken. De tweede reden is dat de Shoah zo mechanisch was en zelfs voor een deel gelegaliseerd.
Waarom wordt de Shoah zo vaak ontkent?
Enerzijds zijn er verschillende groepen die zich met het negationisme inlaten, zoals bijvoorbeeld de neonazi’s. Zij verheerlijken de idealen van het nazisme nog steeds en minimaliseren of ontkennen de Shoah (of ze praten deze net goed). Anderzijds zijn sommige mensen tegen de oprichting van de staat Israél, omdat deze er kwam na de Tweede Wereldoorlog en zij de Shoah zien als legitimatie hiervan. Het ontkennen van de Shoah neemt voor hen dan ook de legitimatie van Israél weg.
De negationisten hebben een heel aantal argumenten om hun stellingen te onderbouwen. De meeste baseren zich op stellingen die je kunt terugvinden in 66 questions and answers about the Holocaust van het Amerikaanse Institute for Historical Review, een negationistische organisatie. We weerleggen niet elk argument omdat we het niet nodig vinden om de Shoah te verdedigen. Feiten hebben immers geen verdediging nodig. We willen wel een idee geven over wat voor argumenten het gaat.
Een aantal argumenten gaan over de aantallen. Het precieze aantal slachtoffers is niet gekend, het gaat om schattingen. Deze schattingen zijn echter wel ergens op gebaseerd. De laatste jaren denken een aantal geschiedkundigen zelfs dat het effectieve aantal zelfs hoger zou kunnen liggen. Een argument dat ook vaak wordt aangehaald is dat er geen zes miljoen joden kunnen vermoord zijn omdat er voor de oorlog niet eens zoveel joden waren.
Andere argumenten hebben betrekking op de bewijslast: er werden veel zaken door de nazi’s vernield aan het einde van de oorlog. Niettegenstaande blijven er — naast de vele getuigen — uiteraard wel ontzettend veel bewijzen over. Er zijn een aantal gevallen gekend van mensen die valse getuigenissen aflegden. De schade die ze hiermee aanrichtten, was enorm. Hetzelfde geldt voor mensen die niet nadenken over wat ze publiceren. Wanneer bijvoorbeeld foto’s uit Auschwitz door elkaar gehaald worden met foto’s uit Treblinka, wordt zwaar geraakt aan de authenticiteit van het bronnenmateriaal. Het is dus van uitermate groot belang dat er zeer voorzichtig met historisch materiaal wordt omgesprongen. We moeten voldoende kritisch nadenken over de manier waarop we over de Shoah schrijven, zeker nu de groep rechtstreekse getuigen steeds kleiner wordt.