De factoren die tijdens het interbellum het nationalisme in de kolonies in gang zette, bv. scholing enz. groeiden verder. Na de tweede wereldoorlog kwam de dekolonisatie pas echt goed op gang. Wat was nu speciefiek de bijdrage van WO II?
Europa lag na de Tweede Wereldoorlog in puin en de Europese staten probeerden met de hulp van het Amerikaanse Marshallplan de heropbouw in hun land te realiseren. Voor de Amerikanen maakte die economische heropbouw ook deel uit van de containmentpolitiek, de "indamming" van het communisme: een "kapitalistisch" ,economisch, welvarend Europa zou minder vatbaar zijn voor communistische invloeden.
De roep om meer vrijheid en het protest tegen de "vreemde bezetting" - zoals vermeld, ideeën die tijdens het interbellum al groeiden - in de kolonies werden als minder dringend beschouwd en kregen te weinig aandacht. Door de noodzakelijke heropbouw van de eigen staat beschikten de koloniale machten ook over onvoldoende financiële middelen om de rust te bewaren en eventuele opstanden te onderdrukken.
De Tweede Wereldoorlog had bewezen dat de grote koloniale machten kwetsbaar waren. Vooral in Azië, waar Japan de ene kolonie na de andere veroverde (en blanken opsloot in kampen), groeide het besef dat de de blanken niet zo machtig waren als men dacht. Dit was een psychologische schok. Heel wat kolonies (onder andere Kongo) leverden belangrijke bijdragen aan de oorlog (bv. door voedsel te leveren, uranium voor atoombommen). Dit gaf hen zelfbewustzijn en zelfvertrouwen. In de kolonies die op Japan heroverd werden, schakelde men de lokale bevolking in om te vechten tegen Japan. Er werd wapens aangevoerd en inheemse mannen leerden die gebruiken.
Het handvest van de VN spreekt uitdrukkelijk van gelijke rechten voor alle volkeren en over het zelfbeschikkingsrecht van volkeren. De principes van Wilsons veertienpuntenprogramma werden dus hernomen. Dit bracht de koloniale mogendheden in een lastige parket ten opzichte van de kolonies en landen zonder kolonies. Men besefte dat de eenzijdige visie niet langer houdbaar was.
De Koude Oorlog: de wereld werd niet langer beheerst door Europa, maar door de VS en de Sovjet-Unie. Beide supermachten waren tegen kolonies. De VS gaf in 1946 het goede voorbeeld door de onafhankelijkheid te verlenen aan de Filippijnen. De Sovjet-Unie was tegen kolonies omdat ze die zag als een uitwas van het kapitalisme.
Het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog onafhankelijk werd was Indië. Dit inspireerde de dekolonisatie in andere Aziatische landen. Vervolgens beïnvloedde dit Noord-Afrika en later geheel Afrika. Dit is het domino-effect (landen zien wat er in andere landen gebeurt, zie actualiteit Arabische Lente) Het zette de dekolonisatiegolf definitief in gang