Takenpakket van de leerkracht

De Rijksoverheid stelt dat goed onderwijs verzorgen de kerntaak is van iedere leerkracht. In 2017 heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in samenwerking met de Inspectie van Onderwijs een handreiking uitgegeven welke helderheid moet verschaffen over het takenpakket van de leerkracht basisonderwijs (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Inspectie van Onderwijs, 2017).

Wat vraagt de Wet op het primair onderwijs van scholen en schoolbesturen? Aan welke punten moeten scholen minimaal voldoen? Onder meer de volgende punten worden aangedragen in de uitgave 'ruimte in regels':

- Het schoolbestuur moet zorgdragen voor sociale, psychische en fysieke veiligheid van de leerlingen. (art. 4c);
- Het onderwijs wordt zo ingericht dat leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doorlopen. Het wordt afgestemd op de voortgang in ontwikkeling. (art. 8.);

- De school moet de voortgang van ontwikkeling toetsen. (art. 8 en 9b);
- De school hanteert de kerndoelen bij het onderwijsaanbod. (art. 9);
- Bij de verzorging van de kernvakken neemt het schoolbestuur de referentieniveaus als uitgangspunt. (art. 9);
- Het schoolbestuur moet zorgdragen voor de kwaliteit van het onderwijs door een kwaliteitszorgsysteem uit te voeren. Het schoolbestuur beschrijft dit in het schoolplan. (art. 10 en 12).

Om in beeld te brengen of een school voldoet aan de Wet primair onderwijs, stelt de Onderwijsinspectie drie hoofdvragen:

1. Krijgen de leerlingen goed les?
2. Leren de leerlingen genoeg?
3. Zijn de leerlingen veilig?

Per thema, wat de Onderwijsinspectie hanteert, geeft de uitgave 'ruimte in regels' een weergave van de randvoorwaarden waaraan een school moet voldoen. Deze uitgave is te vinden op de website van de Rijksoverheid (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Inspectie van Onderwijs, 2017).

Wanneer duidelijk is wat de minimale eisen zijn waaraan scholen en schoolbesturen moeten voldoen, biedt dat ruimte om als school te kijken naar de invulling hiervan.

Echter, wanneer de handreiking 'ruimte in regels' naast de functiebeschrijving van een leerkracht wordt gelegd, zitten er een aantal discrepanties in. In de functiebeschrijving van de leerkracht staan o.a. ook opgenomen: eigen professionalisering, het organiseren van schoolactiviteiten, het bijdragen in de vorm van een specialisme, het onderhouden van contacten met leerlingen, ouders, collega's en externen en draagt bij aan onderwijsontwikkeling en –vernieuwingen (CAO-tafel, 2018).

Een eenduidige omschrijving van het takenpakket van een leerkracht basisonderwijs is moeilijk te geven. Iedere school dient te voldoen aan de minimale eisen volgens de Wet op primair onderwijs. De invulling hiervan staat ieder schoolbestuur en/of iedere school vrij. Daarnaast wordt er per school, middels het werkverdelingsplan, handen en voeten gegeven aan de verschillende taken behorend tot het organiseren van de schoolactiviteiten en andere zaken naast de minimale eisen volgens de wet (Rijksoverheid, z.d).

Naast de uitgave ‘ruimte in regels’ (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Inspectie van Onderwijs, 2017), wordt ook in de CAO-PO beschreven hoe het takenpakket van de leerkracht tot stand komt en wat hierbij regels en voorwaarden zijn. Hierin is te lezen dat voor de zomervakantie afspraken gemaakt moeten zijn over de uit te voeren werkzaamheden voor het volgende schooljaar. Voor leerkrachten met een voltijd aanstelling, betekent dit dat hij/zij 1659 uur per schooljaar kan worden ingezet.
Bij het opstellen van het werkverdelingsplan, wordt gekeken naar de verdeling van de groepen en de te geven lessen, per individuele leerkracht. Daarnaast worden er afspraken gemaakt over de verhouding tussen lesgebonden en niet-lesgebonden taken, de tijd die leerkrachten nodig hebben voor het voor- en nawerk van de lessen, welke taken uitgevoerd moeten worden, en de tijd en verdeling hiervan. Ook wordt vastgesteld waar de besteding van werkdrukmiddelen naartoe gaat en beslist het team op welke momenten zij vinden dat alle werknemers op school aanwezig moeten zijn (PO-Raad, AOb, AVS, CNV Onderwijs, FvOv  & FNV Overheid, 2020).  

Annemieke Schoemaker noemt tijdens het interview dat het takenpakket te groot is voor de leerkrachten. Leerkrachten zijn meer bezig met de randzaken van het onderwijs. Annemieke geeft als tip voor een organisatie om met een frisse blik te kijken naar alle activiteiten en taken. Wat is er allemaal en waarom is het belangrijk? Wat kan er weg? Dit geldt ook voor de administratieve taken, wordt er niet teveel geadministreerd? Hier is een handige handreiking voor ‘Ruimte in regels’.

Marleen Holtkamp benoemt tijdens het interview dat de overheid regelmatig komt met nieuwe eisen die de school doorvoert, zonder dat er andere dingen voor verdwijnen. Er worden door schoolbesturen niet altijd duidelijke prioriteiten gesteld. Leerkrachten voeren volgens Marleen in sommige gevallen taken uit die overbodig zijn (bij navraag bij de schoolinspectie). Door het perfectionisme van leerkrachten kost dit nog meer tijd. Volgens haar kan ‘Ruimte in regels’ helpen om het takenpakket van de leerkracht te verkleinen en prioriteiten te stellen.

(Molhoek, 2018)