
Afweer op twee manieren
De afweer tegen bacteriën en virussen en andere indringers wordt in ons lichaam op verschillende manieren geregeld. In alle gevallen is het wel de bedoeling dat de indringer wordt herkent. Vervolgens moet ‘de indringer’ gepresenteerd worden aan andere cellen in het lichaam. Pas daarna kan het organisme zich bezig gaan houden met de vernietiging van de ziekteverwekker.
Bestudeer de kennisbank:
KB: Ontwikkeling van specifieke immuniteit
Opdracht 1 Verdedigingslinie
In tweetallen.
Stel je een ziekteverwekker voor die de eerste verdedigingslinie (huid en slijmvliezen) is gepasseerd. Dat kan een bacterie (tetanus) of een virus (griep) zijn. Leg uit op welke manier die ziekteverwekker (of een gedeelte ervan) in je lichaam wordt gepresenteerd in de vorm van een APC! Maak een overzicht van de stapjes die leiden tot de Antigeenpresentatie.
Vergelijk je antwoord met dat van een paar klasgenoten.
Opdracht 2 T-cellen
Om de antigenen die door APC zijn gepresenteerd ook te vernietigen kan je lichaam voor twee routes kiezen.
In beide gevallen spelen T-lymfocyten een grote rol.
Wat is de rol van elke groep T-cellen?
Opdracht 3 Humorale afweer
Plasmacellen in ons bloed zorgen voor de humorale afweer.
Ze maken daarvoor speciale antistoffen.
Opdracht 4 Antistoffen
Het is mogelijk om antistoffen te laten maken door middel van weefselkweek. In dat geval maak je gebruik van hybride cellen.
Omdat er maar een soort antistoffen ontstaat spreken we van monoklonale antistoffen.
Opdracht 5 Specifieke antistof
Zoals je weet maken B-lymfocyten elk een specifieke antistof. Sommige van die antistoffen worden aan de membraan van de B-cel gehecht. Op die manier kan er herkenning met een antigeen tot stand komen.
De gencomplexen die coderen voor de verschillende onderdelen van de antistof, de lichte en de zware keten, liggen in de celkern van de B-cel.
Deze gencomplexen bevatten verschillende domeinen die elk uit een aantal segmenten bestaan. In afbeelding hieronder zijn van een nog pre-B-cel vier domeinen (VH, DH, JH en Cμ) en een klein aantal van de daarbij behorende segmenten van een genencomplex voor een zware keten weergegeven.
Tijdens de differentiatie van een pre-B-cel tot B-lymfocyt worden de segmenten van de genencomplexen in het DNA zodanig gerecombineerd dat elke cel een eigen combinatie van segmenten krijgt. Bij deze herschikking worden de tussenliggende fragmenten met behulp van enzymen in een aantal stappen verwijderd.

De gendomeinen van het complex voor de zware keten zijn in de afbeelding hieronder vereenvoudigd opgenomen. Uit een deel van het genencomplex wordt na herschikking een m-RNA gevormd met de segmenten V4-D3-J4-Cμ.


Bestudeer de afbeelding.
Je ziet de opbouw van de drie glycoproteïnen die de antigenen bepalen.