Stap 1: Veranderingen op korte termijn

De Sahel

Bossen, heide, bergachtige gebieden, woestijnen en andere landschappen zien er met de wisseling van de seizoenen anders uit, maar afgezien daarvan veranderen ze niet van karakter. Althans, zo lijkt het. Op de lange termijn ondergaan ze wel degelijk veranderingen, al gaat het meestal zó langzaam dat je het pas na (vele) jaren in de gaten krijgt. Je kunt dat ontdekken als je landkaarten van en bronnen over het landschap, die in de loop van de tijd zijn gemaakt, met elkaar vergelijkt.

Een voorbeeld is de Sahel, een gebied ten zuiden van de Sahara waar de gemiddelde jaarlijkse neerslag voldoende is voor landbouw. Dat gemiddelde is opgesteld op grond van metingen over een periode van vele jaren. Vaak valt er aanzienlijk meer of minder neerslag in een jaar dan dat gemiddelde. Zo viel er tussen eind jaren 60 van de vorige eeuw en 2006 meestal (veel) minder neerslag in het gebied dan gemiddeld, zoals uit metingen blijkt (zie de grafiek met uitleg). In die periode maakten steppelandschappen in de Sahel plaats voor woestijn en ging de landbouw bijna geheel te gronde.

Langjarig gemiddelde neerslag Sahel