Protest in kunst & cultuur

“Ik maak geen kunst, ik ontwerp discussies.” – Tinkebell

Kunst als maatschappelijke spiegel. Soms kunnen ideeën niet met woorden overgebracht worden, of komen ze simpelweg beter over in beeld of geluid. Denk hierbij aan het belang van protestliederen. Kunstenaars bevragen ontwikkelingen in de samenleving door ze in een andere, creatieve context weer te geven. Ze lichten iets uit, trekken het door tot in het absurde of spelen juist in op ons gevoel.  Het bekendste Nederlandse voorbeeld is Tinkebell, die haar kat tot handtas maakte. Wat je er ook van vindt, ze bevraagt hiermee onze omgang met dieren en het verschil tussen huisdieren en de bio-industrie.

Hoort een kunstenaar ook een activist te zijn? Is het maken activistische kunst een belangrijke taak of een pseudo-activiteit in de marge van de echte politiek?

De vraag of kunst geëngageerd kan of moet zijn, komt in de geschiedenis regelmatig aan bod. Kunst heeft ontegensprekelijk invloed op de maatschappij waarin we leven. Sinds het ontstaan van de Provo beweging heeft de kunstenaar zich nadrukkelijk gemanifesteerd op een terrein dat oorspronkelijk niet geacht werd het zijne te zijn: de sociale en politieke wereld. In bepaalde opzichten werd kunst zelfs een machtig wapen tegen de kleinburgerlijkheid van het volk: kunst als motor van nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en kunst als tegenkracht voor culturele afbraakpolitiek.

Zowel activisme als kunst ontstaan uit een diepe onvrede over de status quo. Of ze dienen op z'n minst als commentaar daarop. Van hieruit begint een zoektocht naar manieren om burgerlijke ongehoorzaamheid tot de uiterste grenzen te verkennen. In beide gevallen speelt creativiteit een cruciale rol, met de publieke ruimte als onvermijdelijke arena.

Het is opvallend hoeveel tentoonstellingen en programma’s er de laatste tijd gewijd zijn aan het thema kunst en activisme. Dat de samenleving zich roert en steeds verder polariseert is duidelijk. Ook in de kunst duikt steeds meer het gevoel op dat er iets moet gebeuren.