Stap 2: Landroof en moord

Chico Mendes

De opening van de Transamazônica viel samen met een zware economische crisis in Brazilië. Talloze werkloze arbeiders trokken langs de snelweg diep het Amazonegebied in op zoek naar een eigen plekje om daar hun brood te verdienen. De leuze was Muita terra, pouco índio (veel land, weinig indianen).

Veehouders kapten een stuk bos om er weilanden aan te leggen voor hun runderen. Zij werden geholpen door houthakkers die goed konden verdienen aan het tropisch hardhout. Zij kwamen in conflict met rubbertappers en met de indianen die hun leefgebied steeds verder zagen krimpen.

Het was niet meer of minder dan landjepik, officieel land grabbing of landroof: illegaal bos omvormen tot landbouwgebied zonder dat de overheid daartegen in actie komt. Vaak werd de landroof (achteraf) goedgekeurd.

Na de opening van de Transamazônica verdween er jaarlijks 80.000 km2 regenwoud in het Amazonegebied langs de snelweg. Dat is een gebied dat twee keer zo groot is als Nederland. Dat ging zo door tot 1988. In dat jaar werd vakbondsman en milieuactivist Chico Mendes vermoord. Mendes heeft met zijn acties de ontbossing op de internationale agenda gekregen maar moest dat uiteindelijk met de dood bekopen.
De ophef daarover in binnen- en buitenland heeft bijgedragen aan de totstandkoming van de Verklaring over Duurzaam Bosbeheer bij de VN Earth Summit van 1992 in Rio de Janeiro. De Braziliaanse regering nam maatregelen en de ontbossing daalde tot 5000 km2 per jaar in 2014. Dat betekent overigens nog steeds dat er tropisch regenwoud ter grootte van meer dan één voetbalveld per minuut verdwijnt.
Als je daar zelf wat aan wilt doen, bekijk dan de volgende video:

 

Niet gestopt is het geweld tegen indianen en anderen die het regenwoud van de Amazone proberen te behouden. De organisatie Global Witness noteerde tien jaar lang alle landconflicten en kwam in het rapport Deadly Environment uit op zo’n 450 moorden in het Amazonegebied. De meeste daders zijn nooit gepakt. Volgens Greenpeace zijn de milieuwetgeving en de landrechten van de inheemse bevolking de laatste jaren verder uitgehold en worden de mensenrechten stelselmatig en straffeloos geschonden.

Bekijk de video over de ontbossing van het land van de Karipuna:'Deforestation in Karipuna Indigeous Land'.
Natuurorganisaties en inheemse volken hebben ook angst voor de plannen van de nieuwe president van Brazilië met het Amazoneregenbouw. Bekijk de reportage in: 'Angst voor de plannen van de Braziliaanse president met het regenwoud'.