Overal in Zuid-Amerika vind je de ongelijkheid tussen grootgrondbezitters op de latifundio’s, de (inheemse) bevolking op de minifundio’s en de landloze (inheemse) boeren. Tegen deze oneerlijke verdeling van de landbouwgrond zijn met name de Braziliaanse landloze boeren in opstand gekomen. Ze zijn georganiseerd in de Movimento dos Trabalhares Rurais sem Terra (MST, de Beweging van Landarbeiders zonder eigen grond).
MST is ontstaan uit de strijd van landarbeiders die zich verzetten tegen de uitbuiting door grootgrondbezitters. MST heeft rond de 300.000 aanhangers, verspreid over heel Brazilië.
MST heeft sinds haar oprichting in 1984 meer dan 2500 landbezettingen georganiseerd. Als de landloze boeren kunnen aantonen dat de grond vóór hun komst niet gebruikt werd, staan ze volgens de Braziliaanse wet in hun recht. De eigenaar krijgt dan een vergoeding.
Maar recht en werkelijkheid vallen niet altijd samen. Soms worden deze arme boeren door onbekende daders vermoord. Er zijn bewijzen dat de militaire politie daaraan meedoet.
Elk jaar op 22 april herdenkt Brazilië dat het land in 1500 werd ‘ontdekt’ door de Portugees Pedro Cabral. De landloze boeren hebben die dag -"het begin van vijf eeuwen uitbuiting van indianen, negerslaven en landlozen"- uitgeroepen tot actiedag.
Zo ook in Suikerland, zoals de Nederlanders de streek rond de stad Recife, in Noordoost-Brazilië, noemden. Ze hadden dat gebied van 1630 tot 1654 in bezit. In die tijd vond je in Noordoost-Brazilië meer suikerplantages dan waar ook ter wereld. Het is vruchtbare grond en de plantage-eigenaren werden bijzonder rijk, mede dankzij zwarte slaven die het zware werk deden. Wat deden de rijke blanken met hun geld? Ze kochten nóg meer grond. Zo werden ze echte grootgrondbezitters en vaak deden ze niets met die grond. Dat is nog steeds zo. Duizenden hectaren goede landbouwgrond liggen braak, terwijl de steden uitpuilen van mensen zonder middelen van bestaan.
Het antwoord van MST is dat van de directe geweldloze actie: bezetting van de grond, een techniek gehanteerd door MST vanaf haar ontstaan in 1984. Zo gebeurde het ook in Suikerland. Soms met succes, maar vaak worden de bezettingen met geweld beëindigd.
Demonstratie georganiseerd door MST
Landbouwdeskundigen als Alex Kawakami1), helpen de boeren om huizen en scholen te bouwen, om het milieu te herstellen en om op een productieve manier te werken door het gebruik van traditionele en kleinschalige landbouwtechnieken.
"Heel wat grootgrondbezitters zijn bevriend met de rechters en daarom weigeren rechtbanken te oordelen of braakliggend land al dan niet productief is", zegt Kawakami, naast landbouwdeskundige ook een van de leiders van MST. "We gebruiken de wet en oefenen druk uit op de regering om haar eigen wetgeving te respecteren; maar dat doet ze niet. De regering blijft de politie gebruiken om op een gewelddadige manier gezinnen uit hun huizen te zetten en van hun grond te verdrijven."
1Voor achtergrondinformatie lees: 'A rural revolution'