Het hoofdstel kan in 2 groepen worden onderverdeeld:
Optoming met bit
Optoming zonder bit, ook wel bitloos genoemd
Optoming met bit
De meest voorkomende disciplines die beoefend worden in de paardensport zijn springen en dressuur, in deze disciplines wordt meestal gebruik gemaakt van een optoming met bit. Aan de meeste hoofdstellen zijn de volgende onderdelen aanwezig.
Een optoming met bit kan verschillende neusriemen bevatten. Er zijn vier veel voorkomende neusriemen
Optoming zonder bit
Vroeger werden paarden naar alle waarschijnlijkheid bitloos getemd en bereden, dit gebeurde met een neusriem gemaakt van pees, leer of touw. Dit deden ze om de besturing gemakkelijker te maken. De bitloze optoming is toen gemaakt. Tegenwoordig bestaan er verschillende moderne uitvoeringen van bitloze hoofdstellen.
De Hackemore
De Hackemore is een veelvoorkomende vorm van bitloze optoming die o.a. gebruikt in de springring. De werking van dit hoofdstel gaat door middel van een hefboomprincipe. Als je dus kracht uitoefent wordt de werking versterkt, de scharen bewegen naar achteren waardoor de neusriem op de neus en kinriem tegen de onderkaak drukt. Vervolgens klemmen de neus- en kinriem de neus en onderkaak op elkaar.
Bosal
(onderlangs systeem)
De bosal is de klassieker onder de bitloze optomingen. De indianen maakten er veelvuldig gebruik van. De stugge "ring" rond de neus is gemaakt van rawhide (leer) en de teugels zijn van staart- of manenhaar. Een bosal hoort precies bij het paard te passen, maar het hier geteste exemplaar had eigenlijk niet helemaal de goede pasvorm voor Schuimpie waardoor de bosal in rust ietwat "opwipte". Desondanks hebben we de bosal toch getest; in de praktijk zal het bij een goede pasvorm nog beter werken.
Kaakgekruiste (kruislings systeem)
Voor het paard voelt een hoofdstel met de gekruiste kaakbanden aan als een halster, en de ruiter of menner ervaart het als een hoofdstel. Veel rijders aanvaarden tegenwoordig het kruislings bitloze hoofdstel als een alternatief voor het hoofdstel met bit. Het kruislings bitloze hoofdstel is gebaseerd op een geheel ander principe dan de traditionele bitloze hoofdstellen. Anders dan de hackamore, bosal of sidepull is het een absoluut pijnloze methode van communicatie. Anders dan de meeste traditionele bitloze hoofdstellen kun je er zowel mee sturen als mee halthouden.
Kingekruiste (merotisch systeem)
De Duitse dr. Erwin Meroth (overleden in 2000) ontwikkelde in de jaren tachtig van de vorige eeuw een bitloze optoming, waarbij de neusriem gekruist doorliep onder de kin van het paard en waaraan de teugels werden bevestigd. In de neusriem bouwde hij een bladveer in, die niet alleen druk op de neusbrug uitoefende, maar als gehele neus-/kinriem een totale omklemming van de snuit gaf en bij het loslaten de druk wegnam. Teugelhulpen mogen niet aangehouden worden, maar dienen kort gegeven te worden en direct gevolgd te worden door los te laten. Door aan de rechter teugel te strekken, wordt de snuit van het paard door de druk op de linkerkant door de gekruiste lijnen onder de kin naar rechts geduwd
Sidepull (zijdelings systeem)
Een sidepull (zijwaarts trekken is de letterlijke vertaling van dit Amerikaanse woord) heeft aan beide zijden van de neus ringen om een teugel aan te bevestigen. Om een naar beneden glijden van de neusriem te voorkomen, zit er vaak een verbindingsriempje genaaid van het bakstuk naar de neusriem. De neusriem bestaat meestal uit touw of leer. Bij links vragen krijgt het paard rechts druk op de neus; bij rechts vragen het omgekeerde. Bij het halthouden krijgt het paard de meeste druk op de neus en ook wat druk achter de oren. Ook bestaan er sidepulls die zijn gemaakt van nylon. Soms hebben ze 'bitstraps' toegevoegd, riempjes om een bit erbij te kunnen bevestigen.
Regels neusriem https://www.youtube.com/watch?v=w_y3_QTIFeA