Begrippenlijst

Duitse hereniging
Samengaan van Oost- en West-Duitsland na de val van de Muur op 9 november 1989.
Tien-punten-plan van Kohl
Bondskanselier Kohl presenteerde in november 1989 een tien-punten-plan voor de hereniging van de beide Duitslanden.
D-Mark of Ost-Mark
D-Mark: munteenheid van West-Duitsland, Ost-Mark: munteenheid van Oost-Duitsland. De Ost-Mark was de helft waard van een D-Mark.
Confederatie
Een confederatie is een statenbond, een staatsvorm waarbij zelfstandige staten, met een eigen grondwet, zich bij verdrag schikken onder een centraal gezag en bijvoorbeeld op het gebied van defensie en buitenlands beleid samen optrekken.
Federatie
Een federatie van staten gaat verder dan een confederatie. Een federatie is hechter. Ook dan hebben de deelstaten voor een deel hun zelfstandigheid, maar de deelstaten hebben een gezamenlijke grondwet.
Ostalgie
Terugverlangen van de Oost-Duitsers naar het Oost-Duitsland van voor de val van de Muur. Ze verlangen terug naar de zekerheden die er toen waren en het dagelijks leven van toen.
Ossies
Benaming voor inwoners van Oost-Duitsland.
Mark
Munteenheid van Duitsland voordat men in 2002 overging op de Euro.

Twintig jaar ligt de Koude Oorlog achter ons. Dachten we. Er wordt volop handel gedreven tussen Rusland en het westen. Rusland is de grootste gasleverancier van Europa. Verschillende voormalige Oostbloklanden zijn lid van de EU. Er zijn zelfs militaire oefeningen waaraan NAVO-troepen en Russische soldaten gemeenschappelijk deelnemen. En plotseling lijkt de oude vijandschap weer de kop op te steken als Rusland in 2014 de Krim van Oekraïne afpakt.

Leerdoelen
Aan het eind van deze les kun je:

Eindproduct
De opdracht wordt afgesloten met een klassengesprek of ‘kampen-discussie’.

De Krim
De Krim is een schiereiland in de Zwarte Zee met een lange geschiedenis. Het was vanaf 1475 onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Op verzoek van Rusland kreeg de Krim in 1774 zijn onafhankelijkheid. Het werd een zelfstandige natie totdat Rusland het 9 jaar later inlijfde. Het blijft meer dan 170 jaar Russisch totdat Chroesjtsjov, de toenmalige leider van de Sovjet-Unie, de Krim in 1954 overdraagt aan Oekraïne. Oekraïne was op dat moment één van de Sovjetrepublieken en stond sterk onder controle van Moskou. Bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd dat anders. Rusland bleef invloed houden in Oekraïne, maar werd meer dan ooit afhankelijk van de regering in Kiev. En ze waren de Krim nu definitief kwijt. Nou ja, definitief.

Beantwoord de volgende twee vragen:.

  1. De oorspronkelijke bewoners van de Krim zijn de Krim-Tartaren, een etnische groep die verwant is aan de Turkse volkeren. Hun taal is verwant aan het Turks en hun geloof is overwegend de islam. Zoek uit hoe het komt dat de Tartaren tegenwoordig een kleine minderheid vormen (nog maar iets meer dan 10% van de Krim-bewoners is Krim-Tartaar).
  2. En hoe komt het dat zo’n groot deel van de Krim-bevolking Russisch is?

Annexatie van de Krim
Het lijkt erop dat Rusland het verlies van zijn invloedssfeer in de voormalige Oostbloklanden niet echt heeft verwerkt. Veel van deze landen zijn geïntegreerd in de Europese Unie en de NAVO. Niet alle inwoners van die landen zijn daarover tevreden. Met name in het oosten van Oekraïne en op de Krim is de bevolking georiënteerd op Rusland.
Veel van de bewoners van de Krim zijn etnische Russen, ze spreken Russisch en voelen zich verwant met de Russen aan de andere kant van de grens. Meer dan met West-Europa.
Voor de inwoners van het westen van Oekraïne ligt dat anders. Zij richten hun blik vooral op West-Europa en de EU en niet op Rusland. Het maakt Oekraïne tot een min of meer gespleten land.

Het lijkt erop dat de Russische strategie, Poetin’s strategie, de bedoeling heeft de opmars van het Westen te stoppen en de invloed van Rusland in het oosten van Oekraïne te vergroten. Als een nieuwe buffer tussen West-Europa en Rusland. En om te voorkomen dat het Westen of de leiders van Oekraïne zich daartegen verzetten heeft Rusland 40.000 gewapende soldaten in tanks met draaiende motoren aan de grens neergezet.

Wat de Krim betreft, die is eenvoudigweg geannexeerd door Rusland. De internationale gemeenschap is het er niet mee eens, maar onderneemt er ook niet erg veel tegen. Dat komt niet alleen vanwege de dreiging van de Russische soldaten en de ogenschijnlijke bereidheid van Poetin om het op een gewapend conflict aan te laten komen. Het heeft ook te maken met de onderlinge afhankelijkheid tussen oost en west, de economische relaties tussen Rusland en de Europese landen, het Russische gas, de export naar de Russische consumenten. De economieën van oost en west zijn meer met elkaar vervlochten dan ooit en als het conflict uit de hand loopt, dan is de crisis niet te overzien.

  1. West-Europa heeft Russisch gas nodig, de Russen kunnen moeilijk zonder de inkomsten uit dat gas. Als Rusland en West-Europa zo van elkaar afhankelijk zijn, is de strijd rond Oekraïne dan een spelletje blufpoker? Of is er toch meer aan de hand? Wat denk jij?

Klassengesprek over een nieuwe Koude Oorlog
De crisis rond Oekraïne levert een spanning op die Europa al lang niet meer heeft meegemaakt. Maar is het te vergelijken met de situatie in de jaren ’50, ’60 of ’70? Zijn er overeenkomsten met de Sovjetinvasies in Hongarije of Tsjecho-Slowakije? Of zijn er grote verschillen met toen? Wat zijn die verschillen dan?
Put uit de kennis die je inmiddels van de Koude Oorlog hebt opgedaan en beoordeel daarmee de crisis in Oekraïne.

Jullie geven, ieder apart, een gemotiveerde reactie op de volgende drie stellingen:

Hang deze reacties op of leg ze centraal neer zodat iedereen ze kan zien en zoek vervolgens je medestanders op, jouw klasgenoten die er (ongeveer) hetzelfde over denken. Samen ga je, onder leiding van je docent, de discussie aan met de andere groep(en) over de uitkomsten.

Debat voeren

Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.