Opdracht van Lezen voor de Lijst
Alles wat er was: Opdracht
Opdracht niveau 3 | Perspectief: onbetrouwbare verteller
In Alles wat er was doet Merel, als ik-verteller, verslag van de gebeurtenissen. Je ziet de andere personages door haar ogen. Wat de andere personages denken en voelen weet je niet of slechts gedeeltelijk. In deze opdracht ga je onderzoeken welke invloed deze vertelwijze heeft op jouw visie op de gebeurtenissen.
Titel |
|
Niveau boek |
4 |
Opdracht |
niveau 3 | Perspectief: onbetrouwbare verteller |
Studielast |
1 à 2 uur |
Werkvorm |
individueel |
Focus |
perspectief |
Je leert |
over onbetrouwbare vertellers. |
Gemaakt door |
Marlies Schouwstra |
Bron 1 |
|
Bron 2 |
A
Reageer snel op de onderstaande uitspraken. Denk niet te lang na.
A Merel legt heel duidelijk en precies uit wat er in de school gebeurt. ja/nee
B Merel vertelt soms nogal warrig, waardoor je niet weet wat er echt gebeurt en wat alleen in haar hoofd gebeurt. ja/nee
C Merel geeft een gekleurd beeld van de gebeurtenissen om zo een beter en mooier beeld van zichzelf te schetsen. ja/nee
D Merel verdraait de feiten om andere personen in een kwaad daglicht te stellen. ja/nee
E Merel doet haar best om objectief te zijn, maar zij zit, net als
iedereen, ook een beetje gevangen in haar eigen perspectief. ja/nee
B
Het is je waarschijnlijk wel duidelijk dat je Merel niet altijd helemaal op haar woord kunt geloven.
Vraag 1
Op welk moment in het verhaal had jij voor het eerst door dat de dingen in werkelijkheid iets anders lagen dan Merel je had doen geloven?
Op het moment toen Joeri veel aandacht van Merel vroeg. Merel had het idee dat Joeri dit deed om zijn moeder Natalie jaloers te maken. Merel ging samen met Joeri een spel spelen. Het zogenaamde mattenspel. Maar dat ging gruwelijk mis. Joeri gleed uit van de trap en brak zijn arm. Op het moment toen Joeri al was komen te overlijden, vertelde Leo of Barry tegen Merel dat Merel er naast zat. Dat Joeri helemaal niet zoveel aandacht van haar vroeg om Natalie jaloers te maken, maar omdat Joeri Merel gewoon leuk vond. Hij praatte vaak over Merel. Ook wanneer zij er niet bij was. En wanneer er werd voorgelezen vernoemde Joeri één van de personages naar Merel. Dit was dus het moment waarop ik dacht dat de dingen in werkelijkheid iets anders lagen dan dat Merel de lezer liet doen geloven.
Vraag 2
Noteer nog twee andere voorbeelden van situaties of gebeurtenissen waarvan Merel geen juist (of een heel vaag) beeld schetst.
Merel schetste een vaag beeld op het moment dat ze het medicijnendoosje wilde laten zien aan de rest. Van tevoren had ze al een aantal keer voorgesteld hoe de anderen zouden gaan reageren wanneer zij het pillenkokertje zou laten zien. In één van die situaties dacht ze dat het pillenkokertje van Natalie zou zijn en zij het zou bekennen. Of Kaspar zou boos worden op het moment dat hij het pillenkokertje zou zien en heb in zijn zak zou stoppen. Echter is geen van deze situaties werkelijk gebeurd. Wat er namelijk wel was gebeurd, was dat Kaylem het kokertje herkende en hem drie weken geleden in de gang had gevonden. Hij wilde hem weggooien. Merel heeft dus geen juist beeld geschetst over hoe de anderen zouden gaan reageren op het moment dat het kokertje werd laten zien.
Een andere situatie waarbij Merel een vaag beeld schetst, was toen ze samen met Barry op een mat lag. Het is zes uur, maar het lijkt alsof het al voor de derde keer zes uur is. En de tijd gaat snel en langzaam tegelijk. Dan concentreert ze zich op de adem van Barry en maakt ze daar notities van. Daarna gaat ze voorlezen voor Barry, maar het komt niet bij haar binnen wat ze leest. In deze situatie is Merel dus behoorlijk verward en niet meer goed bewust van de huidige situatie.
Vraag 3
Hoe kwam je erachter dat de informatie die Merel over deze situaties of gebeurtenissen geeft niet helemaal klopt?
Ik kwam erachter dat de informatie die Merel over de situaties of gebeurtenissen geeft niet klopt, omdat zij Natalie, Kaylem en Kaspar een keer had beschuldigd van het gebruiken van de pillen. Maar uiteindelijk bleek geen van hen werkelijk de schuldige te zijn. Het was namelijk Leo die de pilletjes had gebruikt voor zijn basketbalcarrière en er vervolgens verslaafd aan was geraakt.
C
Bestudeer bron 1.
Vraag 1
Door welke vier oorzaken kan een verteller onbetrouwbaar zijn? Noteer ze allemaal.
De verteller kan onbetrouwbaar zijn, als die:
1.een psychologische tekortkoming heeft;
2. een sterk vooroordeel uitdraagt;
3. geen expertise heeft;
4.zelfs bewust het publiek bedriegt;
Vraag 2
Laat zien dat Merel door ten minste twee van deze oorzaken onbetrouwbaar is.
Merel is onbetrouwbaar, omdat ze ten eerste zelf een psychologische tekortkoming. Ze leeft namelijk van een groot gebrek aan voedsel. Als iemand enkele rijstkorrels per dag zal eten, zal dat zeker niet iets goeds betekenen voor de betrouwbaarheid van haar bronnen. Zo'n iemand kan namelijk erg vermoeid raken en ook niet helder denken. Daarom is Merel onbetrouwbaar.
Ten tweede is Merel onbetrouwbaar, omdat ze geen expertise heeft. Het enige waar Merel haar feiten op baseert is op de gebeurtenissen die ze opschrijft in de agenda van Melissa. Maar al die gebeurtenissen die zij opschrijft is geschreven vanuit haar perspectief. Er wordt niet bijgeschreven wat de anderen die dag hebben beleefd en hoe ze dat hebben ervaren. Dus ook daarom is Merel onbetrouwbaar.
Vraag 3
In bron 2 worden twee 'narratieve' (= verteltechnische) functies genoemd die een onbetrouwbare verteller kan hebben. Welke functie heeft Merels onbetrouwbaarheid in Alles wat er was?
De functie van Merels onbetrouwbaarheid in 'Alles wat er was' was om ervoor te zorgen dat de lezer wordt misleidt door een fout perspectief te geven op het verhaal.
D
Merel is het enige personage dat jou als lezer informatie geeft, maar ze is niet betrouwbaar. Daardoor zit je je voortdurend af te vragen wat er nu precies aan de hand is. De kans is groot, dat je - zelfs als je heel geconcentreerd hebt gelezen - nog steeds met vragen zit. Op dag 124 trekt Leo bijvoorbeeld Merels zwangerschap in twijfel. Daardoor ga je jezelf ook afvragen of Merel die hele zwangerschap misschien verzonnen heeft.
Vraag 1
Is Merel echt zwanger of heeft ze dat verzonnen, denk je? Leg je antwoord uit.
Van de ene kant is de kans best aanwezig dat Merel zwanger is. Ze heeft namelijk een aantal keer seks gehad met Leo. Bovendien is ze een tijdje niet ongesteld geweest. Maar van de andere kant is het wel zo dat ze maandenlang nauwelijks heeft gegeten. Hierdoor zou ze wellicht kunnen hallucineren. Ook zou het kunnen dat haar lichaam te zwak is om Merel zwanger te laten worden. Ze heeft immers veel te weinig gegeten en er zit nauwelijks vet meer om haar lichaam.
Vraag 2
Lees bron 2 en noteer het antwoord dat op deze vraag wordt gegeven.
Hanna Bervoets zegt dat haar personages vaak een verhaal creëren dat hen op de been houdt. Merel zou dus niet echt zwanger zijn. Ik denk dat ze dit heeft verzonnen, omdat ze zelf een kinderwens heeft. Op het einde van het boek schetst Merel een beeld waarin ze met haar kind in een auto zit en de sterren aanwijst. Eerder in dit boek werd er door Merel vertelt dat ze daar behoefte aan heeft."Ik, alleen in mijn auto, glijdend door het donker, langs wegrestaurants en lichtbakken op palen: gele McDonald's bogen, rode Texacologo's en honderdduizend lampjes in snoeren langs de weg gelegd..." Dus door te verzinnen dat ze zelf zwanger is houdt ze zich op de been, omdat ze op die manier een wens toch vervult.
E
Wat vind jij van een onbetrouwbare verteller? Kies een of meer van de volgende woorden en licht je antwoord toe. Kies uit: (heel) leuk - interessant - irritant - leerzaam - moeilijk - teleurstellend - iets anders, namelijk …
Ik vind een onbetrouwbare verteller moeilijk, omdat het lastig te achterhalen is wat de werkelijkheid is en wat zo'n verteller zelf heeft verzonnen. Dit maakt het ook weer interessant, omdat het me aan het denken zet wat feitelijk is en wat niet. Waarschijnlijk zal er niet veel feitelijk zijn, omdat het geschreven is vanuit één perspectief en er dus geen andere waarnemingen zijn.
Waarom ik voor deze opdracht gekozen?
Ik heb voor deze opdracht gekozen, omdat de onbetrouwbaarheid van Merel een grote rol speelt in het boek 'Alles wat er was'. De lezer wordt namelijk erg vaak misleidt en het is lastig te onderscheiden wat er wel werkelijk gebeurt in het verhaal en wat niet. Ik vond deze opdracht ook best interessant, want hierdoor besefte ik me beter wat er dan onbetrouwbaar was. Ook past deze opdracht goed bij mijn niveau.