Passievrucht – Karel Glastra van Loon (niveau 2)
Samenvatting
Armin Minderhout, de ikverteller van het verhaal, bezoekt met zijn vriendin Ellen het ziekenhuis om de uitslag van het vruchtbaarheidsonderzoek dat beide geliefden hebben laten doen, te ontvangen. Armin verwacht dat de oorzaak van het uitblijven van de zwangerschap bij Ellen zal liggen, omdat hij uit een eerdere relatie al een zoon heeft, Bo, die intussen al dertien jaar oud is. Het pakt echter allemaal anders uit: Armin blijkt aan het syndroom van Klinefelder te lijden, een afwijking aan de geslachtschromosomen, waarbij de man in plaats van een X- en een Y-chromosoom twee X-chromosomen en een Y-chromosoom heeft. Het is een afwijking, waarmee de lijder geboren wordt en die onvruchtbaarheid tot gevolg heeft. Vaak is er ook sprake van uiterlijke afwijkingen als een te kleine penis en de ontwikkeling van borsten in de puberteit, maar daar is bij Armin allemaal geen sprake van. Vandaar dat het syndroom bij hem pas door middel van onderzoek aan het licht komt. Niet alleen Armins toekomst 'een kind met Ellen' valt in duigen, maar ook zijn verleden. Zijn eerste grote liefde, Monika, moet overspelig zijn geweest en Bo is het kind van een ander. Aan Monika kan hij niet meer vragen wie Bo's vader is: zij is zo'n tien jaar geleden overleden aan een hersenvliesontsteking. Ook Ellen, oud-collega en vriendin van Monika, zegt nooit door Monika in vertrouwen te zijn genomen en van niets te weten.
De vraag wie de minnaar van Monika is geweest, laat Armin niet meer los. Drie mannen komen volgens hem in aanmerking: Robbert Hubeek, Niko Neerinckx en Monika's huisarts. Als een ware detective besluit Armin aan het werk te gaan en de mogelijke 'daders' op te zoeken. Aan Ellen vertelt hij hierover niets.
De eerste bij wie hij langsgaat, is Robbert, de jongen met wie Monika ging op het moment dat ze Armin ontmoette. Robbert is nog steeds de gesjeesde rechtenstudent die hij vroeger al was. Hij is een bleke, vlezige en iets te joviale man geworden, een ballerig type dat te veel drinkt. Volgens het bord op de deur van zijn woning zit hij tegenwoordig in de 'Consultancy'. Hoewel zijn etage op een chic adres is gesitueerd, is het huis zwaar verwaarloosd en met tweedehands spullen ingericht. Alleen de kamer die als kantoor dienst doet, is onberispelijk en naar de modernste maatstaven ingericht. Als aanleiding voor zijn bezoek geeft Armin aan dat hij de laatste tijd nogal bezig is met Monika en het vermoeden heeft, dat ze ooit vreemd is gegaan. Robbert weet van niets. Hij bekent dat hij eigenlijk heel blij was toen Monika hem verliet: ze was hem te links en te feministisch. Wel is hij nog een paar maal met haar naar bed geweest, toen ze al bij Armin was, maar dat is dus ver voor Bo's conceptie. En daarmee kan Armin Robbert van zijn lijstje schrappen en zich concentreren op de overige twee.
De volgende bij wie Armin op bezoek gaat, is de huisdokter bij wie Monika stond ingeschreven. Hij kan zich Monika en Bo nog herinneren en hoewel hij verbaasd is, begrijpt de man Armins vraag of hij weleens met Monika gevreeën heeft. Het komt inderdaad voor dat een arts een verhouding heeft met een patiënte, maar met de hand op het hart verzekert hij Armin, dat hij onschuldig is. Bovendien kan hij zich ook niet herinneren of Monika hem ooit in vertrouwen heeft genomen over een minnaar.
Niko Neerinckx blijft over. Hij werkte bij dezelfde onderneming als Monika en Ellen, De Kleine Wereld, een reisorganisatie voor natuurvriendelijk toerisme. Hij was er reisleider, die de vrouwelijke leden van zijn gezelschap regelmatig het hof maakte. Ook Ellen is een tijdje verliefd op hem geweest. Armin ontdekt dat Niko intussen met Anke getrouwd is, drie kinderen heeft en in Haarlem woont. Eerst zal Armin de echtgenote uithoren om later het verhaal van Niko te kunnen controleren. Moeilijk is dat niet: Anke is vaak alleen thuis, omdat Niko de wereld afreist om videoproducties te maken. Zijn eerste bezoek legt Armin onaangekondigd af: hij noemt zich Erik Aldenbos en beweert als kind in het huis van de Neerinckxen te hebben gewoond. Ooit heeft hij tussen de balken op zolder een brief verstopt en die zou hij nu graag terughebben. Aanvankelijk laat Anke de onbekende liever niet binnen, maar omdat het zulk slecht weer is, mag Armin toch even schuilen in de woonkamer. Ze bekijken foto's van de verbouwing, die Niko en Anke aan het huis hebben uitgevoerd. Uit het fotoalbum valt een foto van Monika. Bij een volgend bezoek doorzoekt Armin zogenaamd de zolder. Hij bezichtigt ook de kamer van de oudste zoon van Anke en Niko, die wonderlijk genoeg ook Bo heet. Beide jongens blijken een totaal andere smaak te hebben en een foto van Niko's zoon toont dat ze ook qua uiterlijk sterk verschillen. Een laatste visite ligt meer op het sociale vlak. Armin luncht bij Anke en beseft dat hij met haar naar bed had kunnen gaan, een manier om wraak te nemen op Niko, die hij intussen sterk van het vaderschap verdenkt. Maar hij doet het niet en keert niet meer terug om Niko met zijn vermoeden te confronteren. Dees, Armins beste vriend, wijst hem namelijk op de gevolgen: Niko zou weleens het officiële vaderschap over Bo kunnen opeisen. En misschien is het wel moeilijker met de antwoorden te leven dan met de vragen. Om deze reden durft Armin ook een DNA-test niet aan.
Thuis krijgt Armin ruzie met Ellen als hij haar eindelijk van zijn zoektocht vertelt. Samen met Bo, die nog steeds van niets weet, besluit hij een lang weekend naar Ameland te gaan. Ze huren een deel van een huis en genieten van de Wadden. 's Avonds gaan ze uit eten en belanden ze in een café, waar Bo kennismaakt met een meisje dat hij al eerder gezien heeft. Hij sluit zich bij het meisje en haar vrienden aan en vertrekt naar een andere uitgaansgelegenheid. Armin blijft achter en drinkt zich een stuk in zijn kraag met een andere cafébezoeker. Eenmaal thuisgekomen ontdekt hij Bo en het meisje slapend in bed. De volgende dag, als Armin wakker wordt, zijn Bo en zijn vriendinnetje al vertrokken. Armin gaat in hun bed liggen en valt opnieuw in slaap tot hij door een boze Bo gewekt wordt. Armin blijkt in zijn eigen braaksel te liggen en Bo gaat in zijn woede zo ver, dat hij Armin in het gezicht slaat. Ook Armin windt zich nu op en voor hij het weet, flapt hij eruit dat Bo zich niet voor zijn zuipende vader hoeft te schamen: hij is zijn vader tenslotte niet.
Nadat ze teruggekomen zijn van Ameland, gaat Armin samen met Dees naar het huis van zijn vader, die onlangs overleden is. Het huis moet ontruimd worden. Onder het bed van zijn ouders staat een doos met oude brieven en ansichtkaarten. Ertussen ligt een envelop met daarop in Monika's handschrift de naam van zijn vader, 'Cor'. Daarin zit een briefje bestaande uit een enkele zin: 'Ik ben zwanger. M.' Thuisgekomen zitten Ellen en Bo met betraande gezichten op de bank. Een brief in hetzelfde handschrift ligt op tafel. Monika blijkt die brief ooit bij Ellen in bewaring te hebben gegeven, met de mededeling hem aan Bo te geven als het moment daar is. Monika bekent daarin dat Bo het kind van zijn opa is. Nu blijkt dat Ellen wel degelijk alles van het begin heeft geweten, maar zich trouw aan haar belofte aan Monika heeft gehouden. Monika en Armins vader hebben eenmaal spontaan gevreeën. Dat was tijdens de verbouwing van het huis op de Ceintuurbaan, dat Armin en Monika hadden betrokken. Armin ziet Ellens zwijgen als verraad, maar voelt zich weer meer tot Bo aangetrokken, nu deze toch een kwart van zijn genen blijkt te bezitten.
Vier maanden later beseft Armin dat er in de praktijk eigenlijk niets veranderd is. Ook Bo stelt dat het het beste is gewoon met het leven door te gaan. Samen strooien ze de as van hun vader uit op het graf van Monika.
Onderwerpen
De passievrucht is niet alleen een verhaal over de bittere zoektocht van Armin naar de biologische vader van zijn zoon, maar ook over de vraag hoe goed men zijn naasten kent. Uiteindelijk blijkt de liefde het geneesmiddel voor de wonden, die deze vragen hebben gemaakt.
Het grote, algemene motief dat ten grondslag ligt aan de roman is de zoektocht naar de vader, die in allerlei variaties al eeuwen in de literatuurgeschiedenis is terug te vinden. De passievrucht verwerkt het motief op zeer eigen wijze: in plaats van een kind dat naar zijn of haar (onbekende) vader zoekt, is het hier de vader die naar de verwekker van zijn zoon speurt. Uiteindelijk blijkt het vaderschap hier trouwens geen kwestie van biologie, maar van liefde te zijn.
De zoektocht, die in de vorm van een whodunit is gegoten, wordt ondernomen aan de hand van veronderstellingen, die drie mannen tot mogelijke 'daders' maken. Door deze mannen, al dan niet direct, met zijn vermoedens te confronteren, denkt Armin erachter te komen met wie zijn vriendin hem bedrogen heeft. De redeneringen die hij hiertoe aanvoert, worden meer door het gevoel ingegeven dan het verstand. Het is dan ook het toeval dat uiteindelijk het raadsel oplost.
Een belangrijke rol in de roman speelt het uiterlijk. Ettelijke malen wordt er op de uiterlijke overeenkomsten tussen Bo en Armin gewezen. Nadat Armin in eerste instantie te horen heeft gekregen, dat hij biologisch niet verwant is aan Bo, verklaart hij hun sterke gelijkenis aan de hand van een citaat uit Het Evangelie van Philippus en een wetenschappelijk onderzoek naar uitspraken van kraamvisite. Philippus beweert dat de kinderen die een vrouw baart, lijken op degene die ze liefheeft; het onderzoek toont aan dat kraambezoek vaker zegt dat de pasgeborene op de vader lijkt dan op de moeder. De bedoeling hiervan zou zijn de vader te verzekeren dat het kind echt uit diens zaad ontsproten is. Uiteindelijk blijkt de overeenkomst tussen Armin en Bo te berusten op het feit dat ze halfbroers zijn.
Ten slotte is er voor het getal dertien een rol weggelegd: het staat voor het verlies van de onschuld. De vader van Armin verliest zijn vader als hij dertien is, Monika wordt op die leeftijd ontmaagd. Bo is de dertien net gepasseerd, als hij hoort dat Armin zijn vader niet is en hij voor het eerst met een meisje slaapt.
Informatie schrijver
Karel Reinier Glastra van Loon (Amsterdam, 24 december 1962 – Hilversum, 1 juli 2005) was een Nederlandse schrijver, publicist, columnist, cabaretier en politiek activist.
Zijn bekendste boeken zijn Lisa's adem en het later verfilmde De Passievrucht. Dit laatste boek is inmiddels in 31 talen uit 34 landen vertaald en was daarmee toen de meest vertaalde Nederlandse roman ooit, nu is dat Het diner, van Herman Koch. Met De Passievrucht won Glastra van Loon de Generale Bank Literatuurprijs.
Eigen mening
Ik vond dit boek redelijk leuk. Omdat ik er ten eerste goed doorheen kwam, daarnaast was het een verhaal met een leuk onderwerp om over te lezen. Ook hielp de schrijfstijl van Karel, die was zo dat je op een gegeven moment net zo graag wilde weten wie de echte vader is waardoor je door blijft lezen. Het is ook geen voorspelbaar boek omdat op het einde het verhaal pas opent, hierdoor wil je ook blijven doorlezen.