Boek 6 - havo 4

Dertig dagen - Annelies Verbeke

(Standaard verslag)

Een septembermaand lang volgt de lezer de dagelijkse belevenissen van de veertigjarige Alphonse Badji, een voormalige, vrij ruig levende muzikant met Senegalese roots die in het verhaalheden als klusjesman zijn brood verdient in de Vlaamse Westhoek. Dat is de hoek tussen Frankrijk en België waar een groot gedeelte van WO I zijn sporen heeft nagelaten.

Hij klust er bij particulieren op los:
- o.a. bij Sieglinde en Ronny van wie de eerste zwanger is van haar buurman
-  Buurman) Dieter en zijn vrouw Els die het als buren niet bijzonder leuk met elkaar hebben omdat ze op elkaar jaloers zijn.

Hij helpt zijn klanten door naar hen te luisteren als ze hun problemen kwijt willen
- o.a.  bij de oude vrouw Madeleine die altijd haar reeds lang geleden broer hoort gillen en die Alphonse voor haar denkbeeldig meeneemt.
- hij steunt een auteur (een vrouw) die hem seksueel wil benaderen en ervoor kiest om dat later van zich af te schrijven in het verhaal "De diëtiste en de stukadoor”
- klust bij een dokter met een zeurderige man en laat haar helpen bij het verzorgen van een stel vluchtelingen die zich in de oude loopgraven hebben verschanst in afwachting van een vlucht naar Engeland
- hij doet boodschappen voor hen die hij zelf betaalt
- hij brengt drie keer mensen in zijn auto naar het ziekenhuis: een shoarmaboer die het topje van zijn vinger eraf snijdt, een gewonde jonge Afghaanse vluchteling die hij bijna aanrijdt en Sieglinde die een einde aan haar leven wil maken.
- hij krijgt een oude muziekvriend met diens partner uit Brussel te logeren en sjouwt ermee door het Vlaamse platteland  en bezoek kerkhoven uit WO I
- Hij neemt de hond Björn tijdelijk over van Dieter en Elly, omdat de hond tot rust moet komen.

Alphonse  heeft een liefdesrelatie met de aardige Kat die aan kanker heeft geleden maar genezen verklaard is en die hem kan helpen met afreageren van zijn frustraties  door steeds seks met hem te bedrijven. Ze is het kind uit een uitermate slecht huwelijk van twee mensen die nog steeds bij elkaar zijn, maar elkaar ook de tent kunnen uitvechten. Alphonse heeft haar meegenomen vanuit Brussel naar het platteland om daar zijn rust te zoeken.
Op de dertigste dag wordt hij door een groepje mannen op een verlaten weiland met ijzeren staven doodgeslagen. Toch gestorven als een martelaar.

Alphonse is de hulpgoeroe op afroep (meestal telefonisch). Je belt en hij staat voor je klaar. Alphonse wordt, sterker dan wie ook, geliefd óf gehaat. Er is iets in zijn voorkomen waardoor zijn klanten zich voor hem openen en hem hun geheimen gaan vertellen. Wat ze ook vertellen o.a. ook seksueel misbruik door een vieze pater die aan jongetjes heeft gezeten.

Alphonse wordt door zijn huidskleur echter ook gehaat. Bijna dagelijks wordt hij geconfronteerd door racisme. Van opmerkingen of een vuile blik in het voorbijgaan  tot het afzeggen van karweitje bij een klant als die ontdekt  dat ze een "neger"  hebben ingehuurd. Zijn vriendelijke oude buurman Willem laat zich een keer iets ontglippen dat moeilijk anders kan worden geïnterpreteerd dan een uiting van verborgen racisme. Het zit namelijk in alle blanken ingebakken.

Al op de middelbare school heeft Alphonse te maken gehad met de haat van de blanken . Een keer reageerde hij zelf met geweld en dat is hem slecht bevallen. Sindsdien negeert hij het op zich afkomende negativisme van de mensen. Hij is de personificatie van het begrip "goedheid" (een Jezusmotief) en voelt zich daar wel, zeer wel bij. Zijn gevoel van geluk lijkt grenzeloos. Als hij toch boosheid, angst of twijfel voelt – hij blijft tenslotte een mens – raakt hij het kwijt door op zijn kora, het West-Afrikaanse snaarinstrument, te spelen of seks te hebben met Kat.

Hoe gaat Alphonse  in het negeren van kwaadwillenden? Ooit maakte een andere muzikant misbruik van zijn talent omdat de artistieke bijdrage van Alphonse werd genegeerd. Iedereen waarschuwde Alphonse, maar hij bleef zijn muzikale concurrent als een vriend zien. Nadat die Alphonse niet meer nodig had, bleef hij vriendelijk. Totdat die een haatsong uitbracht: 'The Assasination of Alphonse Badji'. Het was de reden om Brussel  te verruilen voor het platteland. Hij vluchtte, weg van de Brusselse muziekscène, om een nieuwe start te maken op het platteland.

Moet hij dat nu weer doen – nu blijkt dat hij als zwarte op het platteland minder onzichtbaar kan zijn dan hij dacht? Kat wil bovendien ook weg. Ze wil met Alphonse een kind adopteren.  Ze is genezen van haar ernstige ziekte (hoewel ze Alphonse eerst anders doet geloven) ze twijfelt niet meer aan Alphonse 's liefde, haar ouders die in de buurt wonen zijn definitief uit elkaar. Ze voelt  daarom niet  meer de behoefte om nog langer dit kluizenaarsbestaan  in een Vlaamse uithoek met de “boertjes van buuten”  voort te zetten. Maar eigenlijk is hij te laat weg. Als hij de laatste keer met boodschappen naar de Afghaanse vluchtelingen gaat. hebben die weer ruzie gekregen met de vluchtelingen uit Syrië. Hij wordt bedreigd door een groepje maar omdat ze vermomd zijn en niet reageren op zijn vraag welke taal ze spreken, laat de schrijfster het in het midden of het blanken of allochtonen zijn. Het kunnen inderdaad vluchtelingen zijn, het kunnen ook boeren van het platteland zijn die het niet leuk vinden dat hij de vluchtelingen helpt

Enkele keren malen(vooral in het laatste deel) wordt verwezen naar naar het Bijbelverhaal Job. Ondanks alles rampen waarmee God hem opzadelt, blijft de Bijbelse Job in hem geloven. Dat verhaal trekt Alphonse aan: ook hij blijft in de goedheid, in hemzelf en in anderen, geloven.

En als hij zelf een klant aanraadt na een conflict binnen het familiebedrijf te vertrekken, (een man heeft het geluk gevonden, maar wordt toch dagelijks gepest) weigert die te vluchten. Soms moet je het gevecht aangaan, houdt hij Alphonse voor. Ook dat vindt hij een aantrekkelijk idee. Volhouden, standvastig zijn, nog steeds niet wijken voor het geweld.

Heel symbolisch wordt daarom het laatste hoofdstuk: al enkele keren wordt vermeld dat Alphonso zo aan een vogel, een veldleeuwerik, is gehecht.  Dus wat doet hij als deze trekvogel op zijn auto belandt en hem op die manier aanraadt als een trekvogel weg te gaan voor de winter invalt? Het is immers al september. Alphonse blijft,  met dodelijke afloop.

 

Personages

Alphonse Badji

Alphonse is veertig jaar en heeft na een wild muzikantenbestaan gekozen voor een simpeler leven als klusjesman. Waarschijnlijk wil hij het drukke bestaan in de steek laten omdat je daar heel erg moe van kunt worden. Onthecht je aan het drukke leven van de stad en van je bestaan. Hij vlucht naar de saaie Westhoek Hij knapt de huizen van de mensen op (de buitenkant van het leven) en helpt tegelijkertijd door naar de mensen te luisteren die hem allerlei problemen voorschotelen. Hij wil geen Jezus zijn maar heeft er wel allerlei trekjes van mee gekregen. Hij helpt de mensen (bijv. de eigenaar van een pizzeria die een topje van zijn vinger afsnijdt, moeilijkheden met de verwerking van verdriet) Hij wordt dan ook boos wanneer zijn eigen vriendin Kat die tegen hem liegt over de uitslag van haar kwaadaardige ziekte. Hij weigert te geloven dat de mensen slecht zijn. Zijn goedheid wordt zijn ondergang. Wanneer hij de vluchtelingen in de loopgraven van eten voorziet, wordt hij bij een volgende tocht doodgeslagen. De vertelwijze laat in het midden wie dat op hun geweten hebben: de allochtonen of de autochtonen.

Kat zijn partner

Kat is de twaalf jaar jongere partner van Alphonse. Ze komt uit een beter milieu dan hij, maar ze heeft een ongelukkige jeugd gehad, (ruzie en later scheiding ouders) waarna Alphonse zich over haar heeft ontfermd. Ze ontvluchten de stad en gaan naar het West-Vlaamse platteland. Ze leidt aan kanker maar houdt de goede uitslag voor Alphonse geheim. Hij kan daar maar slecht tegen. Maar hij kan ook slecht tegen ruzie en maakt het met seks weer goed. Kat is wel een sympathieke persoonlijkheid, maar ze vindt dat Alphonse teveel gelooft in de goedheid van de mensen. Ze wil na de jaren in de Westhoek weer terug naar de stad en ze wil bovendien een kind adopteren, maar dat zal er niet van kunnen komen.

Kats ouders

Zowel de vader als de moeder van Kat is egocentrisch ingesteld. Ze hebben zich nooit bekommerd om hun dochter, ze zijn alleen met zichzelf bezig waardoor Kat aan haar lot is overgelaten. Zelfs als ze erg oud zijn maken ze nog ruzie wat uiteindelijk leidt tot een scheiding.

Andere personages

De overige personages spelen maar een kleine rol en hebben vooral de functie om als tegendeel van Alphonse beschreven te kunnen worden. ze zijn over het algemeen veel minder "goed"dan Alphonse, maar toch lijkt de boodschap van Verbeke ook wel te zijn dat ieder ms ook wel zijn goede trekken heeft. Een mens is nooit alleen maar één ding.

Quotes

"Dat weet je toch Alphonse? Waarom wil je ook altijd zoveel moeite stoppen in het opsporen van goedheid in mensen die er maar heel weinig sporen van vertonen? je zult wel gelijk hebben als je zegt dat er altijd meer dan één verhaal over iemand valt te vertellen, maar als blijkt dat iemand het bij herhaling niet goed met je voorheeft, dan hoef je niet langer je best voor hem te doen, dan mag je je rug naar hem keren.""

Bladzijde 150

"Alphonse en Amadou zoeken elkaars ongelovige gezicht af, hun pakken, sjaaltjes en hoeden. Tegelijk laten ze een schaterlach los op de zwarte lucht. Weinigen zien er graten in met "negers"naar hen te verwijzen, "apen", zijn ze ook al genoemd. "Vuile homo's "hadden ze nog niet gehad. Wie weet heet dat vooruitgang."

Bladzijde 157

"De ronde grijsaard aan het hoofd van de tafel knikt hen toe, zijn wenkbrauwen een dakje. Daarna wil de man weten of ze ook vinden dat het nieuwe Elvis-T-shirt dat hij heeft gekocht een beetje stinkt. Begeleid door een uitzinnige reeks arpeggio’s buigen Kat en Alphonse zich over het tafeltje heen. Weinig momenten blijken beter geschikt om samen een man te besnuffelen."

Bladzijde 123

"Het is een tijd geleden dat de vraag bij hem opkwam: was die man zo onvriendelijk omdat hij zo onvriendelijk is of had zijn vernederende toon te maken met hoe hij, Alphonse, eruit ziet? En als het resultaat voor hem hetzelfde blijft, maakt het dan een verschil of die voor hem volstrekt onbelangrijke vent zich tegenover iedereen zo gedraagt of niet? Ja. Dat maakt een hemelsbreed verschil."

Bladzijde 221

""Wat is er?"vraagt Marco "Iemand die een afspraak annuleert omdat ik zwart ben." Het staat hem tegen dat hij dit aan een klant opbiecht, dat een dwaas erin geslaagd is de verhoudingen te verstoren. "Racisten!" roept Marco. "Gebeurt dat vaak? ""

Bladzijde 178

"De veldleeuwerik valt met hoge snelheid uit de lucht, valt voor zijn voeten te pletter, hij ziet het gebeuren, de impact op de vogel, de gebroken poten en vleugels, zijn geknakte nek, de bloedspatten. Alleen de slag doet het lijfje bewegen, en de bries door de bruine veertjes, binnenin is de vogel met roffelen opgehouden."

Bladzijde 308

Thematiek

Goed en kwaad
Annelies Verbeke schreef een boek over de "goedheid in de mens" die wordt gepersonifieerd in de persoon van Alphonse Badji. Hij slaagt erin om naar zijn klanten bij wie hij klusjes doet te luisteren en hen raad geeft. Hij is van muzikant klusjesman geworden. Dat betreft de buitenkant van de mensen, maar omdat hij luistert gaat het ook over de binnenkant van de mensen. Hij wil hen helpen. Hij lijkt erop alsof hij een nieuw soort Jezus is geworden, maar dan wel onbewust. Alphonse streeft er niet naar om een nieuwe leider of goeroe te worden. Hij wil gewoon mensen helpen. De mensen om hem heen hebben problemen die hun overkomen (een gehandicapte broer die schreeuwt of een ziekte als kanker) of die ze zelf veroorzaken (overspel en een bastaardkind verwekken). Ze veroorzaken zo soms zelf het kwaad. Zelfs in de asielzoekers/vluchtelingen zetelt het kwaad. Ze slaan de helpende mens Alphonse die hun eten komt brengen dood. Hij is dan toch eigenlijk een Jezusfiguur geworden: iemand die goed doet, wat niet door de mensen wordt herkend en wordt geaccepteerd. Hij wordt doodgeslagen.

Motieven

Moeizame liefdesrelaties
De relatie tussen de ouders van Kat is erg moeizaam. Ze bevechten elkaar steeds, omdat ze egocentrisch zijn. Dat is geen goed voorbeeld voor Kat. Die wordt dan ook opgevoed door de moeder van Alphonse. Later krijgt ze een relatie met hem. Ze trekt met hem naar het platteland waar het eigenlijk voor haar te saai is. Ze wil terug naar de stad en Alphonse lijkt daarmee in te stemmen, net als met de acceptatie van een geadopteerd kind. Maar het komt er niet van. De relatie tussen Kat en Alphonse is aanmerkelijk beter dan die tussen haar ouders. Wanneer ze iets goed te maken hebben, doen ze dat met een stevig partijtje vrijen, waarna de onrust uit de lucht is.

Natuur
Verbeke wil met dit motief ook aangeven dat de moderne mens veel te weinig betrokken is bij de natuur. Vanuit de drukke stad en het drukke kunstenaarsleven zijn Kat en Alphonse vertrokken om tot rust te komen op het Vlaamse platteland. Vooral het natuurfenomeen van de "wolken" komt daarbij veelvuldig in de roman voor. Bijv. op de laatste pagina: "Het wolkje is er, de stilte ook. Hij wordt het, wordt de wolk die over hem heen is geschoven. Hoe dierbaar is hem die man beneden."

Seksualiteit
Enkele van de personages op de achtergrond zijn door pater Pijp seksueel misbruikt ( een vertegenwoordiger van de Rooms-Katholieke kerk) Dat is o.a. gebeurd bij de vriend van Alphonses buurman, Willem, die de Gewijde wordt genoemd. Het is niet ondenkbaar dat iemand van de seksueel misbruikte mannen wraak heeft gepleegd door het huis van Pater Pijp in de fik te steken. Er wordt een lijk in het afgebrande huis gevonden.

Ernstige ziekte
kat heeft aan kanker geleden, maar is ervan hersteld. Toch zegt ze na de afspraak met de specialist dat ze ongeneeslijk ziek is. Dat blijkt niet het geval te zijn en Alphonse loopt boos weg.

Overspel
De buren bij wie Alphonse klusjes opknapt, zijn op het oog elkaars vijanden, maar Siegline is vijf maanden zwanger en dat blijkt van buurman Dieter te zijn. Ze is derhalve overspelig bezig geweest.

Discriminatie en racisme
Een frequent voorkomend motief in deze roman is racisme en discriminatie. Het is wel een roman over een geïntegreerde buitenlander (een Senegalees) en geen politiek pamflet o.i.d. Racisme zit in allerlei kleine of grotere incidenten in onze samenleving. Er worden in de loop van het verhaal steeds kleine, soms grote discriminerende opmerkingen gemaakt. "Waar kom jij vandaan?", is een milde vorm. Tot andere scheldende uitingen die harder aankomen. Het is aan het einde niet zeker wie Alphonse om het leven brengen, maar het zou inderdaad een vorm van racisme kunnen zijn.

Zelfdoding/zelfmoord
De vrouw Sieglinde die zwanger is van haar buurman Dieter en een lastige puberdochter heeft, neemt op een bepaald moment pillen in. De dochter waarschuwt Alphonse en die trekt er als ambassadeur van de reddingsbrigade weer op uit om haar net op tijd naar het ziekenhuis te brengen. Een gevolg van de poging is dat Sieglinde een spontane abortus krijgt, wat ze overigens maar het beste in haar situatie vindt.

Motto

Het motto is afkomstig uit een sonnet (NUMMER 65)  van Shakespeare:
"How with the rage shall beauty hold a plea
Whose action is no stronger than a flower."


vertaling en interpretatie
Hoe kan schoonheid /goedheid zo veel  geweld het hoofd bieden wanneer haar eigen kracht gelijk is aan die van een bloem?

In dit geval is schoonheid ( lees Alphonse)  gedoemd ten onder te gaan tegen de krachten in de samenleving (racisme) terwijl hij zelf zo'n goed mens is die eigenlijk geen geweld wil gebruiken.

Titelverklaring

Het verhaal van Alphonse speelt zich af in dertig dagen. In elk van de 30 hoofdstukken wordt een dag beschreven die Alphonse beleeft. Het boek begint met hoofdstuk 30 en telt terug naar 1, maar de handeling heeft wel een gewone chronologische volgorde. Dat gaat dus in feite over dag 1 tot en met 30 september.
De maand die beschreven wordt is de maand september waarin de herfst begint.

Structuur & perspectief

Er zijn 30 hoofdstukken die alle een dag beschrijven uit het leven van Alphonse. Het boek begint met hoofdstuk 30 en telt terug naar 1. Toch wordt de chronologische volgorde aangehouden. Het boek beschrijft de periode van 1-30 september

De verteller is Alphonse, een veertigjarige Senegalese klusjesman, die in de hij-vorm (personaal) vertelt. Maar af en toe laat hij een gedachte toe van een ander personage dat voor de lezer dan (meestal heel kort) cursief wordt afgedrukt, waardoor je weet dat dit de gedachte van het andere personage is. (Dat gebeurt o.a. door Kat, door Willem, door vriend Amadou)

Decor

Het verhaal speelt af in de West-Vlaamse Zuidhoek: een streek die bekend is geworden door de Grote Oorlog : Ieper, Poperinge. Alphonse is verhuisd van Brussel naar de West-Vlaamse westhoek. De drukte van de  stad wordt ingeruild voor de eenzaamheid van het Vlaamse platteland, die eigenlijk een naargeestige streek is waar de sfeer van de Eerste Wereldoorlog nog hangt. Kat weigert op een bepaalde dag dan ook de kerkhoven te bezoeken.  het dorp waar ze wonen ligt precies op de grens van België en Frankrijk.

De maand die beschreven wordt is de maand september die inderdaad dertig dagen telt. Het is een actueel verhaal dat zich afspeelt nadat Obama president van Amerika is geworden. Er zijn ook andere actuele tekstgegevens als Internet, smartphones ed.  Maar nog duidelijker is de verwijzing naar de uitbraak van het ebolavirus in Afrika. Dat gebeurde vooral in 2014 toen het dagelijks nieuws op de televisie was.  Je kunt daaruit   concluderen dat de beschreven periode september 2014 is.

Stijl

Annelies Verbeke heeft een prachtige vooral poëtische stijl in een gedreven maar niettemin rustig tempo. Het valt niet mee om het boek achter elkaar uit te lezen. Je kunt het boek  best ook enkele keren wegleggen: het gaat namelijk in eerste instantie niet zozeer om de gedetailleerde inhoud van het verhaal, maar om de idee erachter en dan is nadenken pover wat er staat geen nutteloze opdracht.
Ze gebruikt een aantal fraaie metaforen.
- blz 60: "Een ijskoude vis wordt zijn maagholte in geworpen, spartelt er voor zijn leven." (Als de verteller van Kat hoort dat ze niet genezen is van haar kanker)
- blz 253 : Het huis lijkt op het hoofd van een tot waanzin gedreven robot met een zonneklep op."

Het verhaal is echter niet direct eenvoudige kost om te lezen.  De lezer moet wel over de zinnen nadenken en proberen te begrijpen wat er precies staat. Herlezen is ook een mogelijkheid en misschien wel een noodzakelijkheid.

https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/dertig-dagen-annelies-verbeke

 

Annelies Verbeke

Informatie over de schrijver

Annelies Verbeke werd geboren op de koudste dag van 1976. Zij woont in Gent, België. Zij schrijft.

Verbeke studeerde Germaanse taal- en letterkunde en scenarioschrijven. (Ze schreef o.a. een scenario voor de korte film ROMANCE van Douglas Boswell in 2004 en was co-auteur van SWOONI, een film van Kaat Beels, 2011.)

Zij koos echter voor literatuur en theater. In 2003 verscheen bij Uitgeverij De Geus haar debuutroman SLAAP! waarmee ze de Vlaamse debuutprijs, het Gouden Ezelsoor en de Vrouw en Kultuur Debuutprijs won.

http://www.anneliesverbeke.com/Biografie

 

Mijn mening

Dertig dagen is een moeilijk boek om doorheen te komen door de verschillende verhaallijnen, dit maakt het voor mij minder leuk om te lezen. Wel worden er veel verschillende problemen in de maatschappij beschreven die voor veel mensen herkaanbaar kunnen zijn, daardoor wordt het wel weer wat leuker om te lezen en blijf je er ook lang over nadenken. De schrijfstijl van het boek vond ik ook heel fijn om te lezen omdat overal heel erg luchtig over werd gedaan.