De kunst van kleur

Een van de onderdelen van de kunstanalyse wordt hier verder uitgewerkt.

Licht

Je ziet kleuren doordat het licht op een voorwerp gebroken wordt. Licht bestaat uit alle kleuren gebundeld. Als licht niet gebroken is, kun je die kleuren echter niet zien. Maar zodra het licht iets raakt, wordt het gebroken en komen de kleuren vrij. Een voorwerp absorbeert sommige kleuren en kaatst anderen terug. Als we bijvoorbeeld een rode bal zien, is het licht op het oppervlak van de bal gebroken. De bal heeft alle kleuren geabsorbeerd, behalve rood, deze heeft hij teruggekaatst. Als een oppervlak alle kleuren terugkaatst, zie je het als wit. Als een voorwerp alle kleuren absorbeerd, zie je het als zwart.

Johannes Itten

Aan kleuren valt zo veel te ontdekken dat het mogelijk is je hele leven er aan te wijden. Er zijn verschillende kunstenaars en wetenschappers geweest die dit ook gedaan hebben. De kunstenaar Johannes Itten (1888-1967) schreef in 1960 zijn boek Kunst der Farbe, De kunst van kleur. Dit boek is zo compleet dat kunstenaars en grafici over de hele wereld het gebruiken. Er zijn twee belangrijke onderdelen in de kleurenleer van Itten. Het ene is de zogenaamde kleurencirkel, en het andere gaat over kleurcontrasten.

Primaire kleuren, secondaire kleuren en tertiare kleuren in de kleurencirkel

Primaire kleuren zijn de drie hoofdkleuren: rood, blauw en geel. Deze kleuren kun je nooit zelf mengen. Met de primaire kleuren kan je de secundaire kleuren mengen. De primaire kleuren zijn zuiver/verzadigd. Dat houdt in dat ze al hun pigment nog hebben. Ze zijn fel en niet gemengd met wit, zwart of grijs(niet-kleuren).

Secundaire kleuren zijn de kleuren die je kan mengen met de primaire kleuren. Alle tinten die je mengt met twee primaire kleuren zijn secundaire kleuren. In de kleurencirkel vindt je een secundaire kleur altijd tussen de twee primaire kleuren waaruit hij ontstaan is. Secundaire kleuren zijn ook zuiver/verzadigd.

Tertiare kleuren zijn de kleuren die ontstaan als de drie primaire kleuren met elkaar mengt. Je noemt iets ook een primaire kleur als hij gemengd is met zwart, wit of grijs(niet-kleuren). Een tertiare kleur is onzuiver/onverzadigd.

Zuiver en niet zuiver

Verzadigd is een synoniem voor het woord "zuiver" in deze context.

 

Verdonkerd en verhelderd

Je hebt verdonkerde en verhelderde kleuren.

 

Kleurcontrasten

Een kleurcontrast is een effect dat ontstaat door een combinatie van kleuren of tinten. Kleurcontasten kunnen gebruikt worden bij dieptewerking, maar ook om een gevoel op te roepen. Er zijn 6 belangrijke kleurcontrasten:

Licht-donkercontrast:

Bij een licht-donkercontrast wordt een lichte kleur(toon) naast een donkere kleur(toon) gezet. Door een licht-donkercontrast toe te wordt de aandacht gevestigd op (meestal) de lichte kleur. Deze lijkt naast de donkere kleur naar voren te komen. Ook het combineren van een felle en een minder felle kleur geeft dit effect.

Warm-koudcontrast:

Bij een warm-koudcontrast wordt een warme kleur (van rood tot geel) gecombineerd met een koude kleur (blauw en paars). Het effect van een dergelijke compinatie is de optische illusie dat de warme kleur naar de voorgrond komt en de koude kleur naar de achtergrond.

Kleur-tegen-kleurcontrast:

Bij een kleur-tegen-kleurcontast plaats je twee bonte kleuren naast elkaar. Hierdoor ontstaat een knallende compositie. Zwart naast wit kan ook een kleur-tegen-kleurcontrast zijn.

Complimentair kleurcontrast:

Bij een complimentair kleurcontrast plaats je twee kleurden die in de kleurencirkel tegenover elkaar staan naast elkaar. Ze lijken soms te vloeken, maar eigenlijk hebben ze een ander effect op elkaar: ze versterken elkaar. Zo lijkt rood bijvoorbeeld roder als je het naast groen plaatst.

Kwaliteitscontrast:

Bij een kwaliteitscontrast staan een zuivere/verzadigde en onzuivere/onverzadigde toon van een kleur naast elkaar. Je hebt een kwaliteitscontrast wanneer zuivere/verzadigde en onzuivere/onverzadigde tinten van één kleur naast elkaar gezet worden en wanneer zuivere/verzadigde en onzuivere/onverzadigde kleuren naast elkaar gebruikt worden.

Kwantiteitscontrast:

Bij een kwantiteitscontrast gaat het om de hoeveelheden. Er wordt bijvoorbeeld heel veel van de ene kleur gebruikt naast heel weinig naast de andere.

In dit filmpje wordt alles nog een keer uitgelegd:

Als je nog meer over het gebruik van de kleurencirkel wilt weten kijk dan naar dit filmpje:

Kleurgebruik

 

Kleurensymboliek

Wil je zelf een kleurencirkel maken?

en in verf: