Naast slapen en waken hebben we nog meer ritmes zoals lichaamstemperatuur, hormonen, eetlust, dag&nacht (licht-donker) etc.
Het circadiaans ritme bestaat uit fysiologische en gedragsfuncties en processen in het lichaam die een cyclus hebben van een 1 dag.
Hoewel het circadiaanse ritmes worden geregeld door de hersenen, worden ze echter wel bijgesteld door diverse omgevingsfactoren zoals licht-donker, geluid, en klok kijken b.v.
Zonder deze signalen van buitenaf (zoals onderzoek heeft uitgewezen in een afgesloten ruimte) zouden de meeste ritmes zich om de ongeveer 25 uur herhalen.
Uiteraard kan het ritme verstoord worden en zal het zich weer aanpassen aan de nieuwe omgeving/omstandigheden, dit gebeurt zich met ongeveer 1 dag per uur tijdsverschil, denk b.v. aan een jet-leg, tijdszones, ploegendiensten e.d.
Zoals we in het bovenstaande figuur kunnen zien is dit ritme redelijk vast, en kunnen we hieruit ook opmaken dat als dit ritme verstoord wordt de lichaamstemperatuur onveranderd blijft, ook bij b.v. het werken in ploegendiensten.
Dit betekent dat als je in een ploegendienst werkt, en je b.v. wakker bent tussen 3.00 en 05.00 uur je in een dip zit, en dat dit het moeilijkste moment is om wakker te blijven.
Diezelfde dip hebben we ook tussen s'middags 15.00 en 17.00 uur (welliswaar minder erg) we noemen dit ook wel eens het "cup a soup moment".
Wel is het zo en dat we goede en slechte dagen hebben, en dat dit ook van invloed is op ons functioneren.
Onderzoek heeft echter wel aangetoont dat deze daling van lichaamstemperatuur ook een daling in alertheid en functioneren veroorzaakt.
We functioneren als onderhoudstechnici beter als we tijdens dit "dieptepunt" goed zijn uitgerust, goed gegeten hebben ,goed gemotiveerd zijn en voldoende ervaring hebben in de vaardigheden die je op dat moment nodig hebt.
Het is dus belangrijk dat we ons hiervan bewust zijn bij het uitvoeren van taken als we b.v. werken in ploegendiensten e.d.
Vermoeidheid (Fatique)
Vermoeidheid kan zowel fysiologisch zijn als subjectief (lichamelijk of gevoelsmatig).
Bij fysiologisch vermoeidheid heeft het lichaam behoefte aan herstel.
Hoeveel dit is, is afhankelijk van factoren als recente lichamelijke inspanning, alcohol gebruik, je gezondheid, en je circadiaans ritme.
Het verhelpen ervan kan alleen door rust en door voldoende slaap.
Subjective vermoeidheid is de persoonlijke ervaring van iemand hoe slaperig hij zich voelt.
Dit is niet alleen afhankelijk van hoe lang geleden het is dat men heeft geslapen of hoe goed, maar ook van b.v de mate van motivatie en andere persoonlijke factoren.
Vermoeidheid komt voor bij uitgestelde slaap, slaaptekort, verstoring van het circadiaans ritme, en/of in periodes van intensieve lichamelijke stress en zware inspaning, maar ook lange werkuren en werken in ploegen.
Symptomen en effecten van vermoeidheid:
Vermoeidheid kan dus zeker ons functioneren beïnvloeden in negatieve zin en daar moeten we ons als vligtuigonderhoudstechnici goed van bewust zijn, en daar ook naar handelen.
Oorzaken van vermoeidheid kunnen zijn:
Het werken in ploegen.
De meeste vluchten vinden plaats tussen s'morgens 06.00 uur en s'avonds 22.00 uur.
Dit betekend dat er veel onderhoud s'nachts gedaan wordt als de vliegtuigen dus niet vliegen en op de grond staan wel of niet in een hangaar.
Vliegtuigonderhoudstechnici werken dus veelal in ploegendiensten.
Het werken in ploegendiensten heeft zo zijn voor , maar ook zijn nadelen..
In het onderstaand plaatje hebben we de meeste eens op een rijtje gezet.
En zoals we al eerder gezien hebben wordt de kans op menselijke fouten groter.
Het daarom ook goed om je eigen functioneren in de gaten te houden, vooral als je in ploegendiensten werkt of extra uren maakt.
Hoewel het werken in ploegendienste de meeste mensen en dus ook vliegtuigonderhoudstechnici goed af gaat, wordt het wel steeds moeilijker naarmate men ouder wordt, men zal hier dus extra alert op moeten zijn.