Standaard verslag
De aanslag – Harry Mulisch (niveau 4)
Samenvatting van het boek
Eerste episode: 1945
In januari 1945 wordt in Haarlem, in de straat van de familie Steenwijk, de NSB’er Fake Ploeg doodgeschoten. Ploeg ligt voor het huis van de buren, de familie Korteweg, Deze buren verslepen het lijk van Ploeg tot voor het huis van Steenwijk. De Duitsers zijn snel ter plaatse, ze steken het huis van Steenwijk in brand en voeren de familie Steenwijk af. De ouders van Anton Steenwijk worden later gefusilleerd. In de cel van Anton zit ook een jonge vrouw, die waarschijnlijk bij de aanslag betrokken is geweest. Anton wordt na verloop van tijd uit de cel gehaald en naar Amsterdam gebracht, waar hij bij een oom en tante kan wonen.
Tweede episode: 1952
– Ten tijde van de Koreaanse oorlog – In 1952 bezoekt Anton een feestje in Haarlem. Voor het eerst sinds de oorlog is hij weer in die stad. Hij besluit een bezoekje te brengen aan de straat waar hij vroeger gewoond heeft. Hij treft daar de overbuurvrouw, mevrouw Beumer aan, met wie hij een praatje maakt. Anton besluit om nooit meer terug naar Haarlem te gaan.
Derde episode: 1956
Vanwege de inval van de Russen in Hongarije, wordt het hoofdkantoor van de Communistische Partij Nederland door relschoppers bestormd. Anton woont hier heel dichtbij, dus de relschoppers staan bij hem in de straat. Een van hen is Fake Ploeg jr.: de zoon van de NSB’er. Hij heeft een kei in zijn hand. Fake zat bij Anton in de klas. Anton vraagt hem mee naar binnen te gaan en daar praten zij over het verleden. Er ontstaat een kleine ruzie en Fake gooit met de kei een spiegel in en rent weg.
Vierde episode: 1966
– Ten tijde van de Vietnam-oorlog – Anton is inmiddels getrouwd met Saskia de Graaff en hebben een dochtertje, Sandra, van vier. Tijdens een begrafenis hoort Anton van Cor Takes dat deze bij de aanslag betrokken was, samen met Truus Coster. Truus Coster is gefusilleerd en Anton begrijpt dat zij degene was met wie hij in de cel gezeten heeft.
Vijfde episode: 1981
Anton is gescheiden en nu met Liesbeth getrouwd. Ze hebben een zoon: Peter. Wanneer Anton hevige kiespijn heeft, bezoekt hij zijn tandarts. Deze wil hem alleen maar helpen als Anton mee gaat demonstreren tegen kernwapens. Anton zegt toe. Tijdens de demonstratie komt Anton zijn vroegere buurmeisje Karin Korteweg tegen. Zij vertelt hem dat haar vader en moeder niet met het lijk voor hun deur gevonden wilden worden omdat haar vader hagedissen had, die dan zeker gedood zouden worden. Bij de andere buren kon het lijk ook niet gelegd worden, want daar zaten joden ondergedoken. Uit angst voor wraak van Anton was Korteweg naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd, waar hij in 1948 zelfmoord pleegde.
https://www.verdec.com/hulpje/boekvers/aanslag.htm
analyse
Het boek heeft een duidelijke structuur en start met een proloog. Hierin wordt Anton en zijn familie en hun omgeving voorgesteld, het verhaal begint dus ab ovo. Die proloog wordt door een alwetende of auctoriële verteller beschreven. Hierna volgen vijf episodes die zich afspelen op de belangrijkste momenten in Antons leven. Tijdens deze episodes komt Anton meer te weten over het verleden met behulp van motieven. De eerste is op het einde van de Tweede Wereldoorlog in januari 1945. De volgende episodes zijn doorslaggevende momenten waar Anton steeds dichter groeit naar die ene memorabele avond in zijn leven. Die episodes worden door de ogen, gedachtewereld van Anton verteld. Er is dus een personele verteller aan het woord, er wordt vanuit het hij-perspectief geschreven. Het boek eindigt gesloten, Anton kent de feiten van de aanslag en de auctoriële verteller is terug aan het woord. Het veranderen van verteller in een boek duit op een meervoudige vertelsituatie. Het hele verhaal verloopt nagenoeg volledig chronologisch.
Het verhaal verloopt chronologisch maar bevat wel enkele flashbacks naar de avond van de aanslag. Het is erg duidelijk dat Mulisch gebruik heeft gemaakt van een tijdsversnelling. Zo worden enkel de belangrijkste momenten uit Antons leven verteld. Hoewel de auteur hier gebruik maakt van tijdsprongen, is het verhaal makkelijk volgen voor de lezer. De historische tijd waarin het verhaal zich afspeelt situeert zich tussen januari 1945 en 1981. In 1952 keert Anton voor het eerst terug naar Haarlem. De vertelde tijd telt 36 jaar en de verteltijd omvat 254 pagina’s.
https://mijnliterairereis.wordpress.com/2015/07/24/de-aanslag-van-harry-mulisch/
informatie over de schrijver
Harry Mulisch is een Nederlandse schrijver die in 1927 in Haarlem geboren werd en in 2010 gestorven is in Amsterdam. Hij geldt als een van de belangrijkste naoorlogse Nederlandse schrijvers. Zijn Duits-Joodse moeder heeft veel invloed op hem en zijn schrijverschap gehad. Naast succesvolle romans schrijft Mulisch ook kortverhalen, theaterstukken en gedichten. Hij ontving verschillende literaire prijzen voor zijn hele oeuvre. De belangrijkste zijn de Prijs der Nederlandse Letteren en de P.C. Hooft-prijs.
https://mijnliterairereis.wordpress.com/2015/07/24/de-aanslag-van-harry-mulisch/
eigen mening
Ik vond het een leuk en taai boek om te lezen. Het boek is zo geschreven dat er een verhaal word verteld maar toch ook dat er op elk detail wordt ingegaan. Het in gaan op elk detail is in meeste gevallen irritant, omdat je dan net in het verhaal zit en opeens begint hij bijvoorbeeld te vertellen over de oude schoenen van Anton en waar ze vandaan komen. Daarnaast is het wel een interessant boek, vooral doordat het zo echt gebeurd kon zijn en geen sprookjes verhaal is.