Hersenschimmen
Naam: Yancy Kivits
Klas: H4D
Datum: 19-05-2019
Samenvatting
Maarten en Vera Klein wonen al jaren gelukkig in Gloucester, Massachusetts. Langzaam maar zeker begint Maarten heden en verleden door elkaar te halen. Het begin heel klein, op het moment dat hij niet meer weet welke dag het is en op een zondag wacht tot de schoolbus langs zal komen of als hij steeds vaker in gedachten verzonken is. Langzaam maar zeker kan hij zich dingen niet meer herinneren en als hij zich iets herinnert, gaat hij volledig in die herinnering op. Zo denkt hij op een dag dat hij weer op de kleuterschool is en van de juf de potlodendoos mag halen. Hij loopt de gang door naar het materiaalhok en klimt op een stoel om de doos te gaan zoeken. Dan staat Vera plots achter hem en haalt hem uit de droom. Hij blijkt op de keukenstoel in hun washok te staan. Later geeft hij hele rare antwoorden op vragen, omdat hij net ergens anders met z’n gedachten was. Als Vera hem een keer vraagt wat hij zo lang in de keuken deed, antwoordt hij bijvoorbeeld. Uiteindelijk gaat dit nog een stapje verder en breekt hij in bij een vakantiehuisje waar vroeger de vergaderingen van zijn bedrijf waren omdat hij denkt dat hij te laat op zijn vergadering komt. Ook vergeet hij dat mensen en dieren dood zijn en vraagt dus steeds naar hen als anderen langskomen. Een keer begint hij plotseling naar de snoepreepjes die zijn oma altijd voor hem achter in de buffetkast verstopte te zoeken.
Vera wordt steeds ongeruster en als Maarten weg begint te lopen van huis laat ze uiteindelijk een meisje, Phil Taylor, in huis wonen die op Maarten kan passen als zij weg is. Maarten vergeet echter steeds wie ze is. Eerst ziet hij haar aan voor een vriendin van zijn dochter, dan voor zijn vroegere piano juf en uiteindelijk voor zijn dochter. Ook van Vera vergeet hij soms wie ze is.
In het boek wordt ook de moeilijker wordende relatie tussen Vera en Maarten weergegeven. Een eerste beschrijving die Maarten van haar geeft is nog heel scherp, bij kennis. Meer op het einde heeft hij het echter over een oude vrouw, die er een beetje verfomfaaid uitziet met haar vochtig neerhangende slappe bruine krullen en haar gerimpelde hals. Later herkent hij haar niet meer op foto’s en uiteindelijk weet hij helemaal niet meer wie ze is.
In het laatste deel van het boek weet Maarten zelf niet meer wie hij is. Eerst heeft hij het nog over “mijn spullen”, “ik kan ..” etc. Maar naarmate hij verder aftakelt begint hij in derde persoon over zichzelf te praten, om het uiteindelijk alleen nog maar over ‘het’ te hebben. Tegelijk met deze verandering in benoeming van zichzelf, trekt hij zich steeds meer in zijn hoofd terug. Hij communiceert bijna niet meer met de buitenwereld, maar denkt in onsamenhangende zinnen en fragmenten aan wat er om hem heen gebeurt. Een van de redenen hiervoor is dat hij ook steeds meer moeite met het Engels begint te hebben, en soms even de taal niet meer lijkt te verstaan. Op het laatst zijn Maartens gedachten zo onsamenhangend en fragmentarisch dat er bijna niet meer duidelijk is wat er nou met hem gebeurt. Wel weet hij op zijn sterfbed weer even wat er om hem heen gebeurt en zoekt en vindt hij Vera’s hand, al weet hij haar naam niet meer.
Verhaal analyse
Het boek bestaat uit 176 bladzijdes. Het boek is niet in hoofdstukken verdeeld, maar het is een in een lopende verhaal. Richting het eind is het verhaal in een beetje versnipperd, net of de hersenen van de hoofdpersoon aan en uit schakelen. Hier komt hij in de laatste fase van zijn dementie en vergeet hij dus meer dingen. Het speelt zich af in de jaren 80 af in Amerika, in het plaatsje Gloucester. Dit ligt net ten noorden van Bosten. Het is een kleine gemeenschap. Het verhaal speelt zich chronologisch af. Er zitten flashbacks in de vorm van herreneringen van vroeger. Het speelt zich af in de winter en het boek eindigt in het begin van de lente. Op dit moment gaan zijn gedachtes weg, dus hij sterft. Er zijn geen sprongen in het verhaal. Het word vanuit Maarten vertelt. Het zijn, zijn gedachten. Die zijn essentieel voor het verhaal. Zoals al gezegd is, is Maarten het hoofd personage. Naast hem is het bij personage van Vera, dat is zijn vrouw. Phil is ook een bijrol, dat is de verpleegkundige. Dan is er ook nog de hond, Robert. En William, dat is de schoonzoon van Maarten. Dit zijn ook nog bij personages. Het thema van het boek is een Roman
Informatie Schrijver
J. Bernlef is een Nederlandse schrijver en dichter, hij heet eigenlijk Hendrik Jan Marsman. Geboren op 14 januari 1937, in Sint Pancras. Hij was getrouwd met, Eva Hoornik en had 2 kinderen. Hij studeerden eerst politieke en sociale wetenschappen. Daarna is hij zijn eerste gedicht geschreven, met de schuilnaam: J. Bernlef. In 1984 schreef hij zijn bekende boek, Hersenschimmen. Hiermee werd hij bekend bij het Nederlands publiek. In dit boek heeft hij goed de ziekte dementie beschreven. Met zijn boeken heeft hij een aantal prijzen gewonnen. Hier zijn een aantal prijzen:
1959 - Reina Prinsen Geerligsprijs voor Kokkels
1962 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Morene
1964 - Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs voor Dit verheugd verval
1964 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor En dode hagedis
1977 - Vijverbergprijs voor De man in het midden
1984 - Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre
1987 - AKO Literatuurprijs voor Publiek geheim
1989 - Diepzee-prijs voor Hersenschimmen
1994 - P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre
Hij is gestorven op 29 oktober 2012, in Amsterdam.
Mijn mening
Ik vond het boek in het begin een beetje lastig om in te komen, omdat het van hak op de tak ging. Het einde ging ook heel erg moeilijk, omdat het de hele tijd aan en uit ging. Verder vond een leerzaam en heel mooi, maar ook een heel zielig boek. Het was leerzaam, omdat je zo wel te weten komt hoe een persoon met de ziekte van dementie denkt. Zo kun je ook leren om er mee om te gaan. ik vond het zielig, omdat Maarten en Vera, steeds beetje voor beetje uit elkaar worden gedreven door de vreselijke ziekte. Ik vond het mooi, omdat het mooi was geschreven en dan ook omdat het zo leerzaam was.
Bronnenlijst
https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/hersenschimmen-j-bernlef
https://www.kb.nl/themas/nederlandse-poezie/dichters-uit-het-verleden/j-bernlef-1937-2012
https://nl.wikipedia.org/wiki/J._Bernlef