Na de onstuimige zeventiende eeuw waarin Nederland onafhankelijk werd en een bloeiende economie kende, is de achttiende eeuw een nogal saaie periode waarin men genoot van de verworven rijkdommen. De literatuur werd in eerste instantie vooral beïnvloed door het Frans-classicisme.
Daarnaast zien we invloeden van het rationalisme en de verlichting. In de tweede helft wordt ook het gevoel weer belangrijk en zien we het ontstaan van het de preromantiek. Als schrijvers daarbij in het uiterste vervallen spreken we van het sentimentalisme.
Vanaf 1725 zien we dat onze literatuur in toenemende mate beïnvloed wordt door het rationalisme. Rationalisten gaan ervan uit dat alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) kan leiden tot zinnige kennis. Het verstand (de rede) kan de mens bevrijden van onwetendheid, bijgeloof en verstarde denkbeelden. De mens is van nature goed en als hij op de juiste manier gebruik maakt van de rede zal dat leiden tot voorspoed en geluk. Uit deze visie is de verlichting ontstaan.
Enkele belangrijke verlichtingsideeën zijn:
Opvoeding is in de verlichting een belangrijk thema. Volgens rationalisten kan een kind alleen in vrijheid opgroeien tot een volwaardig burger. In de literatuur wordt er om deze ideeën te verspreiden gebruik gemaakt van nieuwe genres zoals het essay, de roman (in briefvorm), spectatoriale geschriften en imaginaire reisverhalen.
bekende schrijvers zijn:
Hieronymus van Alphen; didactische gedichten voor kinderen. Hij schreef als eerste literatuur die speciaal voor kinderen was. Dat was nog nooit eerder gedaan.
Betje Wolff en Aagje Deken met Sarah Burgerhart (zie fragment reader)