Inleiding

In een examenklas is gediscussieerd over het onderwerp financiële levensloop en de verschijnselen 'ruilen over tijd' en 'menselijk kapitaal'. Een van de leerlingen heeft naar aanleiding van de discussie geprobeerd haar eigen verwachte financiële levensloop schematisch in beeld te brengen. Zie grafiek.

Voor het tekenen van de grafiek zijn een aantal veronderstellingen gedaan:

• een leerling begint op haar 18e te werken en blijft dat doen tot aan haar pensioen;
• pensioen begint bij 65 jaar;
• bovenop de AOW ontvangt zij een bedrijfspensioen van de voormalige werkgever(s);
• omdat de grafiek ergens moet eindigen, neemt ze aan dat ze 85 jaar wordt;
• het gaat om haar netto-inkomensten per jaar (na afdracht pensioen- en AOW-premie) en de uitgaven die daarvan betaald moeten worden.

De leerlinge is bij het tekenen de nodige problemen tegengekomen. Zo heeft ze zicht afgevraagd of ze ook voorraadgrootheden zou moeten opnemen. En bijvoorbeeld of ze ze moeten uitgaan van een waardevast of welvaartsvast pensioen. Daarbij rees dan weer de vraag van welke inflatie en inkomensontwikkeling ze zou moeten uitgaan.

Over de grafiek en over de genoemde problemen gaat deze examenopgave.