Griekse denkers en dichters

Orpheus en Eurydice https://www.youtube.com/watch?v=WkztiqIQO4U

De mythe van Orpheus

 

Orpheus was de zoon van een koning en van de Muze van de Muziek (een soort godin, dochter van Zeus) Calliope. Zelf was Orpheus een fantastische zanger en lierspeler,- dat is een soort gitaar. Omdat hij zo’n muzikale held was lagen natuurlijk alle meisjes aan zijn voeten. Hij trouwde uiteindelijk met de beeldschone waternimf Euridice.

 

Lang en gelukkig zou je zeggen, maar Euridice was zo mooi, en bovendien vaak een beetje doorschijnend gekleed, dat ze de mannen van zich af moest slaan. Op een wat minder goede dag werd zij aangerand door een satyr, waarvoor zij vluchtte en op haar vlucht werd ze door een slang gebeten en stierf.

 

Orpheus was ontroostbaar en weigerde sindsdien te zingen. Dat vonden de mensen en de goden erg jammer. Mensen kwamen bij hem langs om hem te smeken toch weer de lier op te pakken en zijn stem te laten horen. De goden stuurden een bode om hem over te halen weer te gaan zingen, maar Orpheus zei dat hij alleen nog zou gaan zingen als hij zijn vrouw weer levend terug zou krijgen.

Uiteindelijk besloten de goden dat Orpheus zijn Euridice mocht terugkrijgen, maar daar zaten wel voorwaarden aan vast: hij moest haar komen halen in de onderwereld.

Al neuriend begaf hij zich naar de onderwereld. Onderweg in de onderwereld kwam hij natuurlijk allerlei zwaargestraften tegen die vanwege hun brutaliteit tegen de goden een steen tegen de helling moesten oprollen, die dan vlak voor de top weer naar beneden rolden (Sysiphus) of die in het water, onder een druiventak stonden, maar er niet van konden drinken of eten (Tantalus).

Eenmaal aangekomen bij de Hades, de god van de onderwereld, kreeg hij zijn vrouw terug, maar wel onder nog een voorwaarde: zij zou achter hem aan moeten lopen en hij mocht niet omkijken.

 

Vanaf dit punt bestaan er twee versies van het verhaal:

Versie A: Orpheus mocht niet omkijken maar wel praten met haar, en checkte constant of ze nog wel achter hem aan liep. Hij vertrouwde het blijkbaar niet of ze hem volgde, en toen ze een keer niet snel genoeg antwoordde, keek hij even achterom. Ze was er nog, maar de voorwaarde was geschonden en haar schim werd teruggehaald naar het dodenrijk.

 

Versie B: Hij mocht ook niet praten en Euridice vroeg honderduit hoe hij zich voelde en of hij ook zo blij was. Orpheus hield zijn kaken stijf op elkaar, maar raakte langzaam aan een beetje geirriteerd. Euridice ging nu hardop twijfelen of hij nog wel van haar hield, en bleef staan. Toen draaide Orpheus zich geergerd om en zei dat ze door moest lopen. Euridice moest dus terug naar het dodenrijk.

 

Orpheus keerde alleen terug op aarde en bezwoer nooit meer met vrouwen om te gaan. Hij wijdde zich nu aan de jongensliefde en adviseerde iedereen hetzelfde te doen. Aan zijn bestaan kwam een einde toen een groep extatische vrouwen hem vonden en hem verweten dat hij vrouwen versmaadde. In hun razernij en dronkenschap verscheurden zij hem levend.

De mythe van Orpheus is typerend voor de Griekse cultuur. Deze was vergeven van de verhalen en ideeen over hoe mensen en goden leefden. Grieken waren de bedenkers van het theater, waarin mensen door middel van toneelspel lessen leerden over menselijk gedrag en het lot. Daarnaast waren er in Griekenland, dat uit losse stadstaatjes bestond, elk met een eigen manier van bestuur, veel mensen die zich bezig hielden met nadenken over de juiste manier van leven, het verklaren van mysterien, de juiste manier van bestuur van een stad en met wetenschap. Dat maakt ze cruciaal voor wat er van ons geworden is