De Aanslag
Verhaal
In januari 1945 word de NSB’er Fake Ploeg doodgeschoten en door de buren Korteweg voor het huis van de familie Steenwijk gesleept. Peter wil het lichaam voor het huis weghalen maar dan komen de Duitsers eraan. Anton Steenwijk en zijn ouders worden gearresteerd terwijl Peter erin slaagt te vluchten. Anton wordt uiteindelijk vrijgelaten maar komt erachter dat zijn ouders en zijn broer peter tijdens de aanslag overleden zijn. Anton moet leven met het feit dat hij de enige overlevende was en dat is iets waar hij in het vervolg van zijn leven zal worstelen.
Personages
Anton Steenwijk woonde tot zijn dertiende samen met zijn beide ouders en zijn broer in Haarlem. Anton was een doorsnee jongen waar eigenlijk niet iets heel bijzonder aan was. Nadat zijn ouders en zijn broer vermoord werden werd hij geadopteerd door zijn Amsterdamse oom en tante. Terwijl hij opgroeit blijft Anton worstelen met de gebeurtenissen aan die avond in 1945. Hij wil weten wie Fake Ploeg vermoorden en waarom het lichaam in hemelsnaam bij hem voor de deur gelegd werd. Anton krijgt trouwt en krijgt twee kinderen. Wat er plaatsvind in de wereld boeit Anton eigenlijk maar bar weinig. Hij leeft eigenlijk alleen voor de mysteries van zijn verleden.
Thema
Het boek gaat vooral over Anton die zich bezig houdt met wie er nu verantwoordelijk is voor de dood van zijn ouders en zijn broer. Deze ‘schuldvraag’ is niet alleen toe te passen op de aanslag die het leven van Anton zo veranderd heeft, maar ook op de tweede wereld oorlog in het algemeen. Door middel van het dobbelsteenmotief probeert Mulisch te laten zien dat oorlogen vaak chaotisch verlopen en dat het verloop van situaties vaak op toeval berust.
Tijd en ruimte
In het begin speelt het verhaal zich af in 1945, in een Haarlemse villastraat, Anton is dan 12 jaar. Verder speelt het zich in 1952 af in Amsterdam, Anton woont dan bij zijn oom en tante in Amsterdam. In deze periode wordt er veel teruggeblikt op de bevrijding.
In het derde deel van het boek, dat zich afspeelt in 1956. Is Anton een studerende twintiger, hij studeert in Amsterdam.
In het vierde deel is het 1966. Anton is nu eind twintig, begin dertig. Hij is getrouwd en hij heeft een dochter, Sandra. Waar het gezin woont in onduidelijk, maar naar alle waarschijnlijkheid in de buurt van Amsterdam.
In het laatste deel van het boek is het 1981, in deze periode woont Anton overal en nergens. Hij woont onder andere in Nederland en in Zuid-Italië.
Perspectief
Het verhaal is geschreven vanuit een personaal perspectief (hij/zij), namelijk vanuit Anton. De lezer ziet en ‘ervaart’ alles door zijn ogen, maar er wordt op bepaalde momenten ook een beschrijving gemaakt van Antons leven en dan staat de verteller verder weg van het verhaal.
Mening
De aanslag heb ik persoonlijk ervaren als een mooi klassiek Nederlands stukje literatuur. Oorlogsromans zijn boeken waar ik in het algemeen plezier aan beleef, maar ik zie dit boek persoonlijk niet als een standaard oorlogsroman. Het verhaal speelt zich af in de tweede wereldoorlog ondanks dat het boek zich niet op de oorlog zelf focust. Het focust zich meer op het verhaal van Anton in de tweede wereldoorlog. Het feit dat de oorlog niet altijd op de voorgrond licht heb ik ervaren als iets positiefs.
Ik ergerde me persoonlijk aan de passieve en af en toe zelfs ongeïnteresseerde houding van de hoofdpersoon. De manier waarop Anton regelmatig dingen gewoon over zich heen liet komen riepen bij mij veel ergernissen op. Ik snap dat het lastig is om in het heden te leven terwijl je nog geteisterd wordt door gebeurtenissen uit het leven, maar toch vind ik dat zijn houding te passief en ongeïnteresseerd was.
Het mysterie van wie nu Fake Ploeg vermoord had en wie de vrouw in de cel was vond ik persoonlijk interessant. Het uiteindelijke antwoordt op wie de moord op Fake ploeg gepleegd had en waarom het lichaam voor het huis van Anton gelegd had was niet het antwoordt waar Anton op gehoopt had. hij hoopte dat het antwoord hem een bepaalde rust zou geven, maar het antwoord gaf hem deze rust niet.
Bron: https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/de-aanslag-harry-mulisch