Boek 8 havo 5

Dubbelspel

 

Samenvatting

 

Dubbelspel speelt zich af in het dorpje Wakota op het Curaçao van de jaren '70. In Wakota spelen vier mannen iedere zondagmiddag vriendschappelijk domino met elkaar in de tuin van de straatarme Boeboe Fiel. Eén zondag gaat het echter allemaal anders. Doordat Boeboe Fiel de nacht ervoor een geweldige ervaring in het hoerenkamp heeft gehad, is hij er niet bij met zijn gedachten. Ook Manchi wordt geteisterd door vermoeidheid. Janchi en Chamon daarentegen, zijn in opperbeste conditie. Janchi heeft namelijk een affaire met Manchi's vrouw, Solema. Hij had Solema diezelfde dag gevraagd voorgoed bij hem in te trekken en daarin heeft Solema toegestemd. Doordat Chamon en Janchi goed samenwerken, loopt het spel catastrofaal af voor de andere twee. De winnaars geven elke ronde dat ze winnen een paar schoenen aan de verliezers (dit heeft te maken met het slavernijverleden: slaven mochten geen schoenen aan, dus het geven van schoenen is een statussymbool).

De uiteindelijke score van het betreffende dominospel is 11-1 voor Janchi en Chamon. Dit nieuws gaat als een lopend vuurtje door het dorp, waardoor tegen het einde van het spel de regionale pers en het hele dorp aanwezig is. Nora, de vrouw van Boeboe Fiel, vindt haar gastvrijheid en gezichtsbehoud zo belangrijk, dat ze haar gespaarde geld opmaakt aan nieuwe rum voor haar gasten.

Chamon en Nora hebben een verhouding met elkaar vanwege geldgebrek van Nora, waar Boeboe Fiel op de betreffende middag achterkomt. Dit loopt uit op een gevecht tussen Boeboe en Chamon, waarbij Boeboe overlijdt. Chamon gaat hierdoor de gevangenis in. Janchi is op dat moment al naar huis gegaan, waar Solema op hem wacht. Wanneer Manchi thuis komt, vindt hij een briefje van Solema dat ze hem verlaten heeft voor Janchi. Dat nieuws, in combinatie met zijn verlies, zorgt ervoor dat hij zichzelf door het hoofd schiet.

Janchi en Solema leven gelukkig samen. Janchi begint een meubelfabriek die hij 'Solema' noemt om in de economie van Wakota te investeren. Solema verwezenlijkt haar idealen in de regionale politiek.

 

Schrijver

Op 17 december 1936 zag Frank Efraim Martinus Arion op Curaçao het levenslicht. Hij kwam uit een gezin van drie kinderen. Toen hij twee was, vertrok het gezin naar Aruba, omdat zijn vader daar een baan kreeg bij de oliemaatschappij LAGO. Toen Frank vier was, kwamen zijn zusje en moeder om bij een verkeersongeluk. Frank en zijn overgebleven zusje werden naar hun oma op Curaçao gestuurd. Die voedde hen verder op. Hij groeide op in het levendige Otrabanda, een stadsdeel dat veel beschreven is door andere auteurs. Frank was een heel goede leerling. Hij mocht op de lagere school een aantal klassen overslaan. Toen hij afscheid nam van de middelbare school had hij aan een vriendin gevraagd of zij een boekje wilde uitgeven dat hij geschreven had. Hij wilde dit als afscheidscadeautje aan zijn vrienden geven omdat hij naar Nederland ging. Toen een schrijver dit script onder ogen kwam zag die meteen de schrijversgave van Frank Martinus in.

In 1955 vertrok Frank naar Nederland hij was toen 18 jaar oud. Hij studeerde Nederlandse taal en letterkunde aan de Universiteit Leiden. Hij kon moeilijk aarden in Nederland en ging eigenlijk alleen om met andere Antillianen. Hij kwam in contact met Cola Debrot. Samen met hem gaf Frank Arion zijn eerste gedichtenbundel uit in 1957. Hierna richtte hij met nog twee andere een Antilliaans tijdschrift op, Encuentro Antilliano.

In de jaren zestig ging hij terug naar de Antillen waar hij voor Radio Nederland Wereldomroep lezingen hield over de Antillen. Tien jaar later besloot Frank Martinus zijn studie af te maken en ging weer terug naar Nederland. In deze periode waardeerden de Leidse neerlandici hem als goede student en collega, en was hij beslist niet geïsoleerd. Na zijn studie besloot hij zich te gaan inzetten voor het samenbrengen van de Antillianen in Nederland. Hij richtte verschillende clubs en verenigingen voor Antillianen op. Ook begon hij aan Dubbelspel, zijn eerste echte roman. Het boek was na uitgave in 1973 meteen een groot succes. Hij won er zelfs de Van der Hoogtprijs mee. Het daarmee gewonnen geld gaf hij aan een organisatie tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Apartheid was iets waar Frank zich enorm druk over kon maken.

In 1975 doceerde hij aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren in Paramaribo waar hij ook zijn vrouw ontmoette, de Surinaamse cultureel antropologe en dichter Trudi Guda. Ze kregen een dochter. Na de coup van Bouterse vertrok het gezin naar Curaçao, waar Frank zich eindelijk op het werk kon richten dat hem fascineerde: de standaardisering van de Papiamentse taal. Uiteindelijk richtte hij zijn eigen politieke partij op die deze taal moest beschermen voor de toekomst. In 1996 verscheen zijn dissertatie over de oorsprong van het Papiamentu, waarop hij promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam: The Kiss of a Slave. Papiamentu's West-African Connections.

 

 

Personages

Manchi Sanantonio

Manchi is een man van bijna vijftig die op Curacao is geboren. Hij heeft twee jonge kinderen en is getrouwd met Solema. Manchi is deurwaarder van beroep, wat qua status één trap lager ligt dan het beroep 'rechter', wat in Curacao werd bewonderd. Manchi hecht veel waarde aan wat anderen van hem vinden: hij wil vooral bekend staan als 'de man met dat grote huis op de heuvel' en later als 'de man die dat enorme weekendhuis heeft gebouwd'. Wanneer Manchi zijn vrouw Solema betrapt met een rechter, vertelt hij het verhaal door aan zijn dominovrienden, maar zonder namen te noemen. Hij haalt veel voldoening uit de bewondering van zijn dominovrienden en het binnenshuis vernederen van Solema. Wanneer Solema hem verlaat voor Janchi én hij een dominospel catastrofistisch heeft verloren van Janchi, schiet hij zichzelf door zijn hoofd.

Boeboe Fiel

Boeboe Fiel is een wat oudere man, op Curaçao geboren, die taxichauffeur van beroep is. Hij heeft een alcoholprobleem, waarvoor hij al eens een paar maanden in het ziekenhuis heeft gelegen. Hij brengt vaak bezoekjes aan het hoerenkamp Campo Alegre en geeft daar al het geld uit dat hij verdiend heeft. Boeboe Fiel is getrouwd met Nora en ze hebben heel veel kinderen, waarvan er een aantal al uit huis zijn. Wanneer Boeboe een bijzondere ervaring krijgt van een hoer, Micha, kan hij zijn gedachten niet van haar afzetten, waardoor hij erg afgeleid is tijdens het laatste en beslissende dominospel.

Janchi Pau

Janchi Pau is rond de vijfendertig jaar en geboren op Curaçao. Hij wordt gezien als 'rokkenjager' maar is dat niet meer sinds hij smoorverliefd is geworden op Solema en een affaire met haar heeft. Hij ziet zichzelf veranderen door Solema: het biedt hem een concreet toekomstperspectief. Janchi is een hele goede dominospeler en een verwoed messenwerper, hij heeft met domino veel wedstrijden gewonnen. Ook het laatste, allesbeslissende, dominospel wint hij. Hij leeft met Solema en begint zijn eigen meubelfabriek in Wakota. Daarvoor werkte hij bij Shell.

Chamon Nicholas

Chamon Nicholas is de enige 'buitenlander' uit het groepje dominospelers. Hij komt van het eiland Saba. Van Chamon denkt iedereen dat hij straatarm is, maar hij heeft aardig wat kapitaal, doordat hij huizen verhuurd. Daarom komt Nora ook vaak naar hem toe als ze om geld verlegen zit. Chamon heeft in het verleden iemand uit noodweer doodgestoken en heeft daarvoor in de gevangenis gezeten. Daarom draagt hij uit voorzorg altijd een mes bij zich.

Nora

Nora is de vrouw van Boeboe Fiel, eveneens geboren in Curaçao. Ze is gerespecteerd in Wakota, omdat ze zo'n goede gastvrouw is, ook al heeft ze erg weinig geld. Ze is een sterke vrouw, want ze staat haar mannetje tegenover Boeboe Fiel. Ze wil er alles aan doen om haar jongste zoon, die heel slim is, op een goede school te houden. Daarom gaat ze vreemd met verschillende mannen, waaronder Chamon Nicholas, omdat ze anders geen schoenen kan betalen voor haar zoon. Nora hecht veel waarde aan haar gastvrijheid: dat is het allerbelangrijkste, zelfs nog belangrijker dan de toekomst van haar zoon. Wanneer de rum bijna op is voor haar gasten, geeft ze al haar geld uit aan een nieuwe fles rum.

Solema

Solema is de vrouw van Manchi en is geboren in Europa. Ze heeft gestudeerd in Nederland, België, Frankrijk en Engeland. Ze is onderwijzeres in Wakota. Ze is wat jonger dan Manchi. Qua politieke opvattingen is ze progressiever dan Manchi, wat vaak botst. Nadat ze was betrapt toen ze vreemdging en stelselmatig werd vernederd door Manchi, begon ze vaker vreemd te gaan met willekeurige mannen: het maakte haar niet meer uit. Totdat ze verliefd werd op Janchi, wat haar leven weer perspectief bood. Uiteindelijk verlaat Solema Manchi om voorgoed bij Janchi te gaan wonen.

 

Thematiek

Alle vier de dominospelers hebben een problematische relatie. Boeboe Fiel en zijn vrouw Nora hebben in het verleden veel problemen gehad en nu nog slaapt Nora met andere mannen om rond te kunnen komen. Nadat Solema vreemd was gegaan en Manchi haar betrapte, is hun relatie erg ongelijkwaardig: Manchi behandelt Solema als hoer. Solema is verliefd geworden op dominospeler Janchi en verlaat Manchi uiteindelijk om bij Janchi te gaan wonen. Chamon, de vierde speler is een typische 'bachelor' en heeft nooit een normale relatie gehad. Hij maakt gebruik van de diensten van Nora.

Motieven

Het verschil tussen rijk en arm op Curaçao komt in het verhaal sterk naar voren. Zo is Manchi rijk en heeft een goede baan, waardoor hij zich 'beter' voelt dan de rest, waaruit zijn gedrag voortkomt en waardoor Janchi hem gaat verachten. "

De beslissingen die worden genomen, vooral door Nora, komen uit stelselmatig gebrek aan geld. Wanneer er geen armoede was, waren er geen problemen."

Vooral Solema wordt stelselmatig onderdrukt sinds ze betrapt is op vreemdgaan door haar man, Manchi. Ze moet namelijk elke avond vijf gulden op tafel leggen, om haar eraan te herinneren dat ze volgens hem een hoer is."

 

Perspectief

Het verhaal wordt vanuit een auctoriale vertelpositie verteld. Er is dus een alleswetende verteller. Deze verteller lijkt soms uit het verhaal te stappen om wat informatie te verschaffen over de geschiedenis van Curaçao en Wakota, bijvoorbeeld waarom het idee van 'schoenen uitdelen' in het dominospel ontstond en waar het vandaan kwam: 'Klassebewustzijn en zelfs klassenstrijd spelen in het dominospel dus duidelijk een rol en wel in het paradoxale feit, dat degenen, die overheerst worden, van de anderen juist iets krijgen.' (Pagina 99).

Op het einde, in het naslagwerk, treedt de verteller zelfs vanuit ik-perspectief naar voren: 'Ik hoop dat haar streven succes heeft.' (Pagina 337).

Hoewel er dus geen ik-verteller aanwezig is, kijk je toch afwisselend mee met elk personage. Je komt te weten wat zij denken. Vaak wordt éénzelfde gebeurtenis een paar keer verteld, maar dan bezien vanuit een ander personage. Op deze manier is het nooit eenzijdig. Wanneer Boeboe Fiel aan zijn Micha denkt, lijkt het alsof je als lezer meegenomen wordt in een bewustzijnsstroom: 'Hoe heette ze ook alweer? O ja. Micha. Natuurlijk: Micha hette ze. Toen hij dus Micha tegenkwam die jarig was. Zomaar.' (Pagina 167). De gedachtes volgen elkaar snel op, alsof je als lezer in zijn hoofd wordt meegezogen.  

 

 

Tijd

Het verhaal speelt zich af in de jaren '70. Dit herken je aan de uitgebreide beschrijvingen van de huizen waarin Boeboe, Janchi en Manchi wonen. Ook het dorp Wakota ademt een oude stijl. Bovendien zou je normen en waarden uit die tijd kunnen herkennen, zoals het belang van gezichtsbehoud bij Nora.

 

Decor

Het verhaal speelt zich af in een dorpje Wakota op Curaçao. De Curaçaose samenleving kenmerkt zich door tegenstellingen als arm en rijk, blank en gekleurd, Europees en Antilliaans. Deze tegenstellingen spelen een grote rol in het verhaal. Daarom zou het verhaal zich alléén daar kunnen afspelen: de problemen kunnen alleen daar op die manier voorkomen.

 

mening

Ondanks dat het boek flink wat tijd nodig had om op gang te komen, de manier van schrijver was ingewikkeld waardoor ik wat tijd nodig had om te wennen aan de manier van schrijven. De opbouw van de spanning in Dubbelspel is iets waar ik echt over te spreken ben. De opbouw is onvoorspelbaar waardoor het einde onvoorspelbaar word. Dit zorgde ervoor dat ik plezier had tijdens het lezen. Ik vond het een goed boek en zou het mensen zeker weten aanraden.

 

Bron:

https://www.scholieren.com/persoon/frank-martinus-arion

https://nl.wikipedia.org/wiki/Frank_Martinus_Arion