Grammatica's

Een volgende stap is het gebruik van grammatica’s met herschrijfregels. Zo’n grammatica bestaat uit de volgende onderdelen:

Tijdens het werken met de grammatica hebben we te maken met zinsvormen: een zinsvorm is een reeks symbolen, waarbij een symbool een taalsymbool is of een hulpsymbool.

Aan de hand van de voorbeelden zal duidelijk worden hoe je met een kleine verzameling regels een groot aantal zinnen kunt beschrijven.
We geven hier de herschrijfregels eerst in een grafische notatie: syntaxdiagrammen of railroad diagrams. Later zullen we ook een tekstnotatie gebruiken: deze kun je wat gemakkelijker door een computer later verwerken.

Hoe werkt zo’n grammatica?

We laten zien hoe je een zin maakt met behulp van de herschrijfregels van een grammatica.

Beschouw de volgende grammatica:

Het startsymbool is “Z”. De hulpsymbolen zijn Z, Ow, Gz, Lv, Zd. De taalsymbolen zijn “de” “hond” “man” “bijt” “aait”.

1. Z  -> Ow Gz Lv
2. Ow -> Zd
3. Gz -> "bijt" | "aait"
4. Lv -> Zd
5. Zd -> "de" "man" | "de" "hond"

In deze herschrijfregels vormt | het scheidingsteken voor alternatieven. Regel (3) is een afkorting voor:

3a. Gz -> "bijt"
3b. Gz -> "aait"

We kunnen deze herschrijfregels ook grafisch weergeven, in de vorm van syntaxdiagrammen (of railroad diagrams).

Syntaxdiagrammen


We geven de afleiding van de zin “de man aait de hond” uit het startsymbool Z, met behulp van deze regels.

Z
=> (regel 1)
Ow Gz Lv =>
=> (regel 2)
Zd Gz Lv
=> (regel 5a)
"de" "man" Gz Lv
=> (regel 3b)
"de" "man" "aait" Lv
=> (regel 5)
"de" "man" "aait" "de" "hond


De afleiding levert vanuit het startsymbool Z, via een aantal zinsvormen met taalsymbolen en hulpsymbolen, een zin die alleen uit taalsymbolen bestaat. Bij deze afleiding herschrijven we steeds het linker hulpsymbool in de zinsvorm: we vervangen dit door één van de alternatieven van de herschrijfregel voor dit symbool.

Bij deze afleiding kunnen we de volgende afleidingsboom maken:

Ontleedboom bij de afleiding (A)


Deze boom geeft de structuur van de zin weer; deze structuur gebruiken we bij het bepalen van de betekenis.