Rivieren vormen het landschap
Rivieren vormen landschappen en bepalen daardoor hoe die rivierenlandschappen eruit zien. In de bovenloop vormt de rivier het landschap op een andere manier dan in de benedenloop. Dit komt onder andere door de stroomsnelheid van een rivier. Nederland ligt in de benedenloop van de Rijn en de Maas.
Bekijk deze video over het ontstaan van het rivierenlandschap.
De invloed van de mens op het rivierenlandschap
Om het land beter te beschermen tegen de hoge waterstanden in de rivieren legden mensen dijken aan. Hierdoor konden de rivieren niet alleen meer overstromen, maar konden ze ook hun loop niet meer verleggen.
Bekijk onderstaande video.
Direct naast de rivier werden lage dijken aangelegd, de zomerdijken. Deze dijken beschermen de mensen tijdens de zomermaanden voldoende voor het water. Maar in de wintermaanden hebben de rivieren in Nederland meer ruimte nodig. De waterstanden zijn dan zo hoog dat de zomerdijken niet voldoende bescherming bieden. Een stuk verder landinwaarts werden daarom winterdijken gebouwd. Deze winterdijken zijn hoger en breder dan de zomerdijken. Het gebied tussen de zomerdijk en de winterdijk heet de uiterwaarden. Tijdens een piekafvoer biedt de uiterwaard mogelijkheid voor de rivier om te overstromen, zonder dat hierdoor mensen in gevaar komen. Er is sprake van een piekafvoer als de rivier in korte tijd heel veel water moet vervoeren. De waterstanden zijn dan erg hoog in de rivier. Een piekafvoer ontstaat door langdurige of hevige regenval of kan ontstaan als er tijdens een hete zomer veel sneeuw en ijs in de bergen is gesmolten.
Bekijk de onderstaande video.
Op de onderstaande afbeelding zie je twee dwarsdoorsneden van een rivier - één in de zomer en één in de winter.