Wat is dyslexie?

Hersengebieden betrokken bij lezen

Om deze vraag mede te kunnen beantwoorden heb ik contact gezocht met twee experts op het gebied van dyslexie.

Ik heb contact gehad met Erna van Koeven, docent bij de taalroute van de Master Educational Needs op Windesheim. Zij is docent, onderzoeker en ze begeleidt veel scholen bij de vernieuwing van hun taalonderwijs, waaronder ROC’s. En dat vind ik interessant, omdat ik op een ROC werkzaam ben. Daarnaast heb ik gesproken met de dyslexie-epert van het ROC van Twente in Hengelo.

Ik had net zo goed de definitie van dyslexie, en de daarbij behorende problemen, op internet kunnen opzoeken, maar door gesprekken aan te gaan met experts op het gebied van dyslexie heb ik niet alleen maar de standaardinformatie van het internet vermeld in deze Wikiwijs. U vindt ook de input van deze twee experts terug in deze Wikiwijs. Hopelijk geeft dat deze Wikiwijs een meerwaarde.

Tevens heb ik een klein beetje informatie van de site: https://balansdigitaal.nl/kennis/wat-is-dyslexie/ gehaald. Ik heb ook goed gebruik gemaakt van het boek DYSLEXIE Een complex taalprobleem van Tom Braams en het protocol Dyslexie was ook erg nuttig voor deze Wikiwijs.

Erna omschrijft dyslexie als volgt: ''Dyslexie is een verminderde aanleg om te leren decoderen.Er is een dunne scheidslijn tussen leerlingen met dyslexie en leerlingen met ernstige leesproblemen die bijvoorbeeld geen goed onderwijs hebben gehad in lezen.''

 

Eigenlijk moet je het zo zien dat bij dyslexie het lezen, spellen en ook zelfs het schrijven veel te moeizaam gaat, en dat terwijl een persoon met dyslexie wel een gemiddelde intelligentie heeft. Er is pas sprake van dyslexie als er verder geen oorzaken zijn die de leesproblemen kunnen verklaren. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als spellingsproblemen voorkomen, maar deze komen ook los van elkaar voor.

 

Dyslexie betekent letterlijk: het niet kunnen lezen. De term komt uit het Grieks. Dys = niet goed functioneren en lexis = taal of woorden. Officieel wordt dyslexie in Nederland aangeduid als: Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.

Dyslexie kun je zien als een stoornis in het technisch lezen, niet in het begrijpend lezen, maar dyslexie kan het begrijpend lezen wel bemoeilijken. Dit is zo als het technisch lezen erg veel aandacht en energie vraagt, zoals bij een kind met dyslexie. Dyslexie belemmert velen ook in het snel leren lezen. De meeste mensen met dyslexie leren uiteindelijk wel lezen, maar zij blijven wel trager lezen. Iemand met dyslexie moet er meer energie insteken en ze zijn sneller afgeleid dan de gemiddelde lezer. Dat gaat vaak ten koste van het begrijpend lezen. Iemand met dyslexie kan problemen hebben op verschillende gebieden, te weten: spelling, lezen en schrijven. Hieronder vindt u een uitwerking van de drie verschillende probleemgebieden.

Problemen bij het lezen

De leesproblemen van jonge kinderen met dyslexie merk je het meest op bij het hardop lezen. Sommige kinderen hebben een vertraagd leestempo en lezen de woorden daarom spellend. Andere kinderen hebben een wat hoger leestempo, maar zij maken veel fouten door het woord of de uitspraak te raden.
Spelling

Mensen met dyslexie zijn gebaat bij spellingsregels. Het kan zijn dat ze één bepaald woord op een bladzijde op verschillende manieren spellen. Iemand met dyslexie probeert vaak de spelling van specifieke woorden te onthouden, maar dit kan wel een enorme belasting voor het geheugen zijn. De kennis is echter vaak van korte duur in het geheugen.

Schrijven

Mensen met dyslexie schrijven vaak niet heel erg goed leesbaar en zij maken vaak ook veel doorhalingen.Bij personen die wel leesbaar schrijven, valt op dat zij vaak erg traag schrijven.

Oorzaken van dyslexie

De oorzaak van dyslexie is nog niet helemaal duidelijk, maar er is wel duidelijk dat het zich afspeelt in de hersenen. Het lijkt erop dat het hersengebied waar klanken aan schrifttekens worden gekoppeld, te zwak is aangelegd of moeilijk bereikbaar is.
De klankcodes worden daardoor onvolledig en niet correct in de hersenen verwerkt en ook minder goed opgeslagen in het geheugen. Een gevolg daarvan is dat deze ook minder goed uit het geheugen op te halen zijn om bijvoorbeeld gekoppeld bte worden met het woordbeeld.

Duidelijk is wel dat mensen met dyslexie problemen hebben met de fonologische (klanken) verwerking van taal en/of het snel benoemen van woorden.

Het is zo dat bij dyslexie sprake is van een erfelijkheid. Iemand die een ouder heeft met dyslexie, heeft wel 40 tot 50% kans er ook aanleg voor te hebben. Bij twee ouders met dyslexie ligt dit percentage zelfs rond de 80%.

Het is handig om te weten dat er alleen sprake van dyslexie is als er geen andere oorzaken zijn die de leesproblemen kunnen verklaren. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als spellingproblemen voorkomen, maar deze komen zeker ook los van elkaar voor.

Dat dyslexie veel voorkomt en er niet heel veel duidelijkheid over is, heb ik hierboven al beschreven. Hierdoor worden mensen met dyslexie soms over het hoofd gezien, te laat geholpen of verkeerd geholpen.

Tom Braams zegt:'' Het kan bijvoorbeeld zijn dat een scholier maar weinig problemen had met lezen en spellen op de basisschool, maar dat het verwerken van grotere hoeveelheden tekst op het vootgezet onderwijs toch problemen oplevert. In zo'n geval zal er vaak niet aan dyslexie worden gedacht.''

Dat is wat mij betreft best wel zorgwekkend, want dan wordt iemand niet goed geholpen en dan kunnen de schoolresultaten laag zijn. Binnen het ROC, waar ik werk, merk ik dat elke dag weer. Studenten zijn niet gediagnosticeerd en krijgen derhalve geen hulpmiddelen ter beschikking gesteld van het ROC. En dat terwijl zij dezelfde fouten maken als mensen met gediagnosticeerde dyslexie.

Hieronder vertel ik iets meer over hoe u de symptonen van dyslexie kunt herkennen.

Dyslectische kinderen kunnen moeite hebben met:

- het zich herinneren van namen

- de concentratie

- het plezier in lezen

- zelfvertrouwen

- spanningen en frustraties, omdat iets niet goed lukt

- en ze kunnen zelfs last van faalangst krijgen als ze ouder worden.

In kader 1.3 en 1.4 van DYSLEXIE een complex taalprobleem, Tom Braams (vierde druk) pagina 14-17, kunt u hier meer over lezen.

 

Het is wel duidelijk dat dyslexie een duidelijke aanwijsbare oorzaak heeft, er gaat iets mis in de hersenen. Daar is sprake van een tragere verwerking van taal.

 

Voor de informatie op deze pagina heb ik o.a. gebruik gemaakt van:

Wikipedia Dyslexie

Balansdigitaal

Hersenstichting