Dat het voorop stellen van eigenbelang boven het collectieve belang kan leiden tot een negatief eindresultaat wordt vaak verduidelijkt met het gevangenendilemma.
Twee mannen die samen een misdrijf hebben gepleegd worden in aparte cellen opgesloten. Tijdens de ondervragingen kunnen ze bekennen of ontkennen en met de volgende gevolgen:
De keuzemogelijkheden en de uitkomsten zijn weergegeven in de tabel. De twee mannen zijn opgesloten en weten niet wat de ander zal doen. Als verdachte 1 er van uitgaat dat verdachte 2 bekent, dan heeft hij de keuze uit 20 jaar opgesloten worden (niet bekennen) of 5 jaar zitten (bekennen). Hij zal dus kiezen voor bekennen. Als verdachte 1 er van uitgaat dat verdachte 2 niet bekent, heeft hij de keuze uit 1 jaar opgesloten worden (niet bekennen) of meteen vrij (bekennen). Dus ook nu zal verdachte 1 bekennen. Voor verdachte 2 geldt hetzelfde: ook hij zal bekennen. Het resultaat: beide mannen worden vijf jaar opgesloten. Dat terwijl het voordeliger was geweest als beide niet hadden bekend.