Stap 2: Gesteenten onderwater

De kringloop in de oceaanbodem

Na het ontstaan van de aardkorst vormde zich rond de aarde ook een dampkring en ontstonden er oceanen. De aarde kreeg er nog een kringloop erbij, de waterkringloop.
In het kort: water verdampt uit zee, komt als damp in de dampkring terecht, valt vervolgens als neerslag op het land en stroomt terug in de zee. Daardoor werden gesteenten aan het aardoppervlak vanaf toen blootgesteld aan verwering. Dat is het afbrokkelen van gesteenten onder invloed van temperatuurwisselingen, door bevriezend water in spleten, door plantenwortels en door stoffen die in het regenwater zijn opgelost. Het door verwering losgeraakte materiaal werd verplaatst, verder afgesleten en in steeds kleinere delen verbrokkeld door erosie. Dat gebeurde vooral door water in rivieren, maar ook door ijs en wind. Ten slotte werd het losse materiaal door sedimentatie afgezet in lagen. Deze exogene processen zijn tot op de dag van vandaag belangrijke onderdelen van de gesteentekringloop.

Kijk naar de volgende twee video's.

Bewegende aardkorst

Onder de aardkorst, die uit vaste gesteenten bestaat, bevindt zich de mantel. Die bestaat uit gesmolten (maar wel zeer dik vloeibaar) gesteente, magma.

Kijk naar de afbeelding hierboven en zoek op in de Bosatlas:

GB54 Kaarten 261D en F / GB55 Kaarten 238D en F - Dwarsdoorsnede langs de evenaar

Vulkanisme, een proces waarbij materiaal vanuit de aarde omhoog komt, is het gevolg van een ander proces dat van binnen uit de aarde komt: het bewegen van de platen. Platen bewegen omdat ze drijven op het vloeibare deel van de aardmantel dat voortdurend in beweging is. Die bewegingen of convergentiestromen worden gaande gehouden door de warmte uit de aardkern. Maar het ontstaat ook door een ander proces dat van binnen uit de aarde komt, ver van enige plaatgrens. Door de kracht van opstijgende convectiestromen van magma, die tegen de onderkant van de aardkorst drukken (en ook de platen van de aarde doen bewegen), ontstaan barsten in de aardkorst waardoorheen magma naar het aardoppervlak kan doordringen. Waar dat gebeurt, is sprake van een hotspot.

Gestold magma

Uit magma dat stolt ontstaan twee soorten stollingsgesteente. Hoe dat gaat en hoe je die twee soorten gesteenten uit elkaar kunt houden, lees je in de volgende webteksten: ‘Basalt’ en ‘Graniet’.

Het graniet blijft in de aardkorst zitten en ook een deel van het basalt. Wat er met de rest van dat basalt gebeurt en hoe de zeebodem qua gesteenten eruitziet, zie je in de volgende video.